ΤΕΤΑΡΤΗ 10 ΝΟΕΜΒΡΗ 1982
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΚΛΟΓΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ
Σήμερα είχα συνάντηση με τους εκλογείς της εκλογικής περιφέρειας Αριθ. 210 των Τιράνων όπου βάλθηκε η υποψηφιότητα μου για βουλευτής στη Λαϊκή Βουλή.
Στο λόγο που εκφώνησα μ' αυτή την ευκαιρία, μίλησα για θέματα εσωτερικά και της εξωτερικής πολιτικής. Μίλησα και για την ιδιαίτερη προσοχή που η χώρα μας αφιερώνει στις σχέσεις με τα γειτονικά κράτη. Τόνισα ότι αυτό που έχει εμπνεύσει και εμπνέει αυτή τη στάση είναι η επιθυμία να ζήσουμε σε καλή γειτονία, να έχουμε πάντα ωφέλιμες σχέσεις και να οικοδομήσουμε μια ομαλή συνεργασία, που να στηρίζεται στις αρχές της πλήρους ισότητας και της μη επέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων, του σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας και της μη παραβίασης της εδαφικής ακεραιότητας, των ανταλλαγών με βάση το αμοιβαίο συμφέρον.
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΚΛΟΓΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ
Σήμερα είχα συνάντηση με τους εκλογείς της εκλογικής περιφέρειας Αριθ. 210 των Τιράνων όπου βάλθηκε η υποψηφιότητα μου για βουλευτής στη Λαϊκή Βουλή.
Στο λόγο που εκφώνησα μ' αυτή την ευκαιρία, μίλησα για θέματα εσωτερικά και της εξωτερικής πολιτικής. Μίλησα και για την ιδιαίτερη προσοχή που η χώρα μας αφιερώνει στις σχέσεις με τα γειτονικά κράτη. Τόνισα ότι αυτό που έχει εμπνεύσει και εμπνέει αυτή τη στάση είναι η επιθυμία να ζήσουμε σε καλή γειτονία, να έχουμε πάντα ωφέλιμες σχέσεις και να οικοδομήσουμε μια ομαλή συνεργασία, που να στηρίζεται στις αρχές της πλήρους ισότητας και της μη επέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων, του σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας και της μη παραβίασης της εδαφικής ακεραιότητας, των ανταλλαγών με βάση το αμοιβαίο συμφέρον.
ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΑ ΓΕΙΤΟΝΙΚΑ ΚΡΑΤΗ Η ΘΕΣΗ ΜΑΣ ΕΜΠΝΕΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΚΑΛΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ
10 ΝΟΕΜΒΡΗ 1982
Από το λόγο στη συνάντηση με τους εκλογείς της εκλογικής περιφέρειας Αριθ. 210 των Τιράνων.
Με τον ιταλικό λαό εμείς έχουμε καλές σχέσεις και δεν τον μπερδεύουμε με τους φασίστες του Μουσσολίνι που μας έκαψαν και μας μακέλεψαν. Στις σημειώσεις μου από τον καιρό του πολέμου διαβάζω με ικανοποίηση τα λόγια που μου είπε όταν συναντηθήκαμε στο χωριό Αρμπάνα, κοντά στα Τίρανα, ο στρατηγός στρατιάς, ' Αζζι, ο οποίος, μετά τη συνθηκολόγηση του μουσσολινικού στρατού, μαζί με τη στρατιά του παραδόθηκε στην πίστη του παρτιζάνικου Γενικού Επιτελείου μας και του αλβανικού λαού: «Είμαστε ευγνώμονες στο λαό και στους αλβανούς παρτιζάνους που έσωσαν και στέγασαν χιλιάδες στρατιώτες μου, παιδιά του ιταλικού λαού. Εγώ και ο ιταλικός λαός δε θε ξεχάσουμε αυτή τη γενναιοδωρία. ' Ωσπου να πεθάνω θα είμαι φίλος του αλβανικού λαού», συνέχισε να μου λέει ο στρατηγός Άζζι. Και τέτοιος στάθηκε ώσπου πέθανε.
Τα καθεστώτα των δύο χωρών μας είναι αντίθετα, εμείς έχουμε τους δικούς μας νόμους και τρόπο ζωής, η Ιταλία έχει τους δικούς της. Ωστόσο, έχουμε ομαλές εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με την Ιταλία, τις οποίες είμαστε πρόθυμοι να τις διευρύνουμε σύμφωνα με το αμοιβαίο όφελος και χωρίς επεμβάσεις στις εσωτερικές υποθέσεις ο ένας του άλλου. Όποια ιταλική κυβέρνηση θεωρεί ασύμφορες τις σχέσεις αυτές, μπορεί να κάμει όπως θέλει, εμάς αυτό δε μας χαλάει πολύ δουλειά. Εμείς όμως σκεφτόμαστε το αντίθετο, ότι οι σχέσεις είναι ωφέλιμες για τα δύο μέρη. Εμείς δεν είμαστε χώρα απομονωμένη και κλειστή, έχουμε τι να πουλήσουμε στην Ιταλία και τι να αγοράσουμε τοις μετρητοίς απ" αυτή, όπως και από πολλά άλλα κράτη.
Με τον ιταλικό λαό μας συνδέει επίσης μια ένδοξη αρμπερέσικη κοινό-τητα. Τόσο εμείς, όσο και οι Ιταλοί δεν πρέπει να ξεχνούμε τα καλά λόγια και τη μεγάλη εκτίμηση του Γαριβάλδη για τους Αλβανούς και για τους Αρ-μπερέσηδες.
Οι Αρμπερέσηδες ζουν από πέντε αιώνες στην Καλαβρία και στη Σικε-λία. Η κοινότητα αυτή έδωσε στην Ιταλία και στην Αλβανία έξοχους άνδρες. Ζώντας σε φιλία ανάμεσα στον ιταλικό λαό, οι Αρμπερέσηδες διαφύλαξαν στους αιώνες τα ήθη και έθιμα και την αλβανική γλώσσα. Η κοινότητα αυτή που μας προσεγγίζει με τον ιταλικό λαό, είναι ένας παράγοντας φιλίας.
Ο αλβανικός λαός και ο τούρκικος λαός αγαπούν πολύ ο ένας τον άλλο. Εμείς με κανένα δεν κάνουμε «διπλωματικό έρωτα». Ο Αλβανός δεν έχει τέτοιο συνήθιο, αλλά, όταν δίνουμε το λόγο μας, τον κρατούμε και δεν πάμε κατά πούθε φυσάει ο άνεμος...
Εμείς αγαπούμε και εκτιμούμε τον ελληνικό λαό, γιατί κι αυτός τρέφει τα ίδια φιλικά αισθήματα απέναντι στον αλβανικό λαό. Είμαστε ειλικρινείς ο ένας προς τον άλλο. Κανένας δε θέλει το κακό του άλλου, αλλά θέλει το καλό του. Αυτοί είναι ιστορικοί δεσμοί ζυμωμένοι με το κοινό αίμα ενάντια στους ίδιους καταχτητές. Εμείς δε μπερδεύουμε τα αισθήματα του ελληνικού λαού με εκείνα των σωβινιστών.
Τις σχέσεις φιλίας που έχουμε με τον ελληνικό λαό θα τις αναπτύξουμε παραπέρα. Τους αλβανούς καπετάνιους της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που πολεμούσαν κάτω από τη διοίκηση του Υψηλάντη, ο ελληνικός λαός τους χαρακτηρίζει «αρβανίτες παινεμένοι και αρβανίτες παλληκάρια»( * Ελληνικά στο αλβανικό κείμενο.). Ο Καποδίστριας και οι ρώσοι τσάροι, οι σέρβοι κράληδες και οι μολδαβοί βοϊβόδες πρόδωσαν την Ελληνική Επανάσταση, οι Αρβανίτες όμως με το Μάρκο Μπότσαρη επικεφαλής, με τον Αλή πασά Τεπελενλή και με τους Τσαπαραίους, στάθηκαν σ' αυτή πιστοί μέχρι θανάτου.
Η κυβέρνηση της Λαϊκής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Αλβανίας, και οι ελληνικές κυβερνήσεις, δεξιές, της νέας δημοκρατίας ή σοσιαλιστικές, τη φιλία ανάμεσα στον αλβανικό και τον ελληνικό λαό την έχουν θεωρήσει πάντα σαν μια πολιτική αναγκαιότητα. Δυστυχώς όμως και χωρίς κανένα λόγο, από 40 χρόνια τώρα διατηρείται στην Ελλάδα ο λεγόμενος «νόμος της εμπόλεμης κατάστασης με την Αλβανία», ένας νόμος παράλογος, αβάσιμος, που τον καταδικάζουν και ο ελληνικός λαός, και ο αλβανικός λαός, και η παγκόσμια κοινή γνώμη. Κάθε λογικός και ρεαλιστής άνθρωπος στην Ελλάδα καταλαβαίνει ότι ένας τέτοιος νόμος εμποδίζει τη συντόμευση των δρόμων για μια ανάπτυξη ακόμα πιο φιλική στην κατεύθυνση της Άρτας, Πρέβεζας, Γιαννίνων, καθώς και όλης της Ελλάδας.
Σε συνέχεια ο σύντροφος Ενβέρ Χότζα μίλησε για την κατάσταση των σχέσεων με τη Γιουγκοσλαβία- τόνισε ότι οι ηγέτες του Βελιγραδίου όχι μόνον εκκώφευσαν στις κρατικές στάσεις της ΛΣΔΑ έναντι της Γιουγκοσλαβίας, αλλά με όλα τα προπαγανδιστικά και διπλωματικά μέσα ξεσήκωσαν ολόκληρη εκστρατεία συκοφαντιών και επιθέσεων ενάντια στη σοσιαλιστική Αλβανία και τη σαφή πολιτική της· ξεσκέπασε τη μεγαλοσέρβικη σωβι-νιστική στάση προς τους Αλβανούς που κατοικούν στα δικά τους εδάφη στη Γιουγκοσλαβία κλπ.
Οι κύριοι γιουγκοσλάβοι ηγέτες αναγνωρίζουν στον εαυτό τους το δικαίωμα να υψώνουν τη φωνή για τις «αδικίες» που οι Βούλγαροι, οι Έλληνες ή οι Αλβανοί κάνουν, λέει, στους Μακεδόνες του Πιρίν και του Αιγαίου και στις πάρα πολύ μικρές μακεδόνικες μειονότητες στην Αλβανία, ενώ εμείς, σύμφωνα μ' αυτούς, δεν έχουμε, λέει, αυτό το δικαίωμα. Μας κατηγορούν ότι «επεμβαίνουμε» στις εσωτερικές τους υποθέσεις, όταν υπερασπίζουμε τα δικαιώματα των αδελφών1 μας εντός των νόμων της Ομοσπονδίας, που όχι μόνον παραβιάζουν αυτά τα δικαιώματα τους, αλλά και τους σκοτώνουν, τους φυλακίζουν, τους διώχνουν στα ξένα, ενώ στη γενέτειρα τους εγκαθιστούν σέρβους και μαυροβούνιους εποίκους.
Τον τελευταίο καιρό οι Γιουγκοσλάβοι, βοηθούμενοι και από τη φίλη τους Ρωσία, μαζεύουν ολούθε «Μακεδόνες του Αιγαίου» για να τους έχουν και σαν εμπροστοφυλακή για την Ελλάδα. Μια πρωία θ' ακούσουν τ' αφτιά μας ότι και ο Μέγας Αλέξανδρος Σλάβος ήταν: Γιατί να μη το κάνουν κι αυτό; Έχουν για προηγούμενο το μεγαλορώσο «ιστορικό» του 19ου αιώνα, Βασιλέφσκι. Στο βιβλίο του για το Βυζάντιο, αυτός φτάνει ως το σημείο να γράφει καθαρά και ξάστερα ότι οι σημερινοί Έλληνες, επειδή είναι ορθόδοξοι, είναι Σλάβοι, δηλαδή δεν είναι απόγονοι των παλαιών Ελλήνων της αρχαιότητας που άφησαν στην ανθρωπότητα έναν πολιτισμό από τους λαμπρότερους του κόσμου. Καθαρά και με απόλυτη βεβαιότητα μεγαλορώσου σωβινιστή, ο Βασιλέφσκι γράφει στο βιβλίο του ότι «οι σημερινοί Έλληνες είναι σλαβικής προέλευσης».
Έτσι ενεργούν και οι βορειοηπειρώτες σωβινιστές και μερικοί έλληνες δεσποτάδες, οι οποίοι, στηριζόμενοι στις στατιστικές του Φαναριού, από τον καιρό του σουλτάνου Χαμίτ του Δεύτερου, όλους τους ορθόδοξους της Αλβανίας τους θεωρούν Έλληνες. Και πάνε τώρα σχεδόν 80 χρόνια που αυτοί οι λεγόμενοι Έλληνες 400.000 ήταν και 400.000 μένουν μέχρι σήμερα. Οι λεγόμενοι βορειοηπειρώτες Έλληνες, σύμφωνα μ' αυτούς, ούτε αυξήθηκαν, ούτε μειώθηκαν, ούτε τεκνοποιούν, ούτε πεθαίνουν.
Επίσης, και στις «αλβανικές φυλακές», λένε αυτοί, κάθε καιρό και κάθε εποχή, κείτονται 28.000 βόρειο - ηπειρώτες. Αλλά, για κακή τύχη αυτών των ελλήνων δεσποτάδων, που δεν έχουν να κάνουν καθόλου με τον ελληνικό λαό, εγώ μπορώ να πω με απόλυτη ευθύνη στο λαό και στην ελληνική κυβέρνηση ότι στη φυλακή με μικρές ποινές για διάφορα αδικήματα βρίσκονται μονάχα 33 έλληνες μειονοτικοί απ' όλη την Αλβανία και απ' αυτούς μόνον 4 για πολιτικά αδικήματα. Γιατί συμβαίνει αυτό με την ελληνική μειονότητα στη χώρα μας; Επειδή οι έλληνες μειονοτικοί είναι καλοί άνθρωποι, τίμιοι, όπως ο ίδιος ο ελληνικός λαός, γιατί χαίρουν όλα τα δικαιώματα που χαίρει κάθε αλβανός πολίτης, γιατί παντού και όλα στην ελληνική μειονότητα είναι στα χέρια τους. Στο Κόμμα και στην εξουσία εκεί στη μειονότητα δεν υπάρχουν παρά μόνο μειονοτικά στελέχη. Σε κάθε χωριό της ελληνικής μειονότητας λειτουργούν δημοτικά σχολεία, σε αρκετά απ' αυτά υπάρχουν μέσες γεωργικές σχολές και στο Αργυρόκαστρο παιδαγωγική σχολή στα ελληνικά. Όλα τα άλλα στελέχη, όπως γιατροί, γεωπόνοι, κτηνίατροι, οικονομολόγοι, δάσκαλοι, καθηγητές είναι μειονοτικοί και παντού υπάρχουν σπίτια πολιτισμού. Τα έσοδα των μειονοτικών είναι από τα υψηλότερα στη χώρα μας. Εμείς, οι Αλβανοί, ζούμε σαν αδέρφια με τους έλληνες μειονοτικούς στην κοινή μας Πατρίδα. Η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία, κύριοι βόρειο - ηπειρώτες σωβινιστές, δε στενάζει αλλά τραγουδά και ανθίζει.
Όσο για τη θρησκευτική πίστη, δεν υπάρχει λόγος να σας τρώει το μεράκι. Το να πιστεύει ή να μη πιστεύει ο άνθρωπος, αυτό είναι δικαίωμα του καθενός, είναι ζήτημα συνείδησης και όχι ζήτημα θεσμικό και ούτε επιθυμία και θέληση των χοτζάδων, των δεσποτάδων και του πάπα της Ρώμης.
Παρακολουθώ τον ελληνικό τύπο και έχω δει τι ερωτήσεις έκαναν μερικοί έλληνες και δυτικογερμανοί δημοσιογράφοι στους κατοίκους της ελληνικής μειονότητας στη χώρα μας και τι απαντήσεις πήραν απ' αυτούς. Ένας από τους δημοσιογράφους αυτούς έκαμε τις παρακάτω ερωτήσεις σε μια μειονοτική γριά:
«Πού την έχετε την εκκλησία και τον παπά;»
Αυτή του απάντησε: - «Ούτε η εκκλησία, ούτε ο παπάς με έσωσαν από τους αγάδες και τους μπέηδες. Όταν κυριαρχούσαν αυτοί, ούτε ψωμί μου 'δωσαν να φάω, ούτε νερό μου 'δωσαν να πιω, ούτε ηλεκτρικό να με φωτίσει, ούτε στα αγόρια μου και τις κοπέλες έδωσαν σχολειό. Όλα αυτά τα καλά μου τα 'δωσε ο Εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας, μου τα 'δωσε το Κόμμα μου Εργασίας. Γι αυτό εγώ αγαπώ το Κόμμα και όχι τον παπά».
Ο δημοσιογράφος συνέχισε να ρωτάει τη γριά: - «Μα για τις αμαρτίες που έχεις κάνει, σε ποιον θα εξομολογηθείς;»
Η γριά του απάντησε ξανά με λεπτό χιούμορ: «Ο γιος μου μού έχει πει: Ζήσε καλά σ' αυτόν τον κόσμο, μητέρα, κι απέ όταν πας στον «άλλο κόσμο», τις αμαρτίες ριξ' τες σε μένα και στο Κόμμα μου».
Στον κόσμο υπάρχουν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι που δεν θέ-
λουν να πιστέψουν στη θρησκεία, τότε γιατί απορούν με τη σοσιαλιστική Αλβανία;
Το κράτος μας με τη θέληση του λαού του είναι αθεϊστικό και δεν υπάρχει ηθική και υλική δύναμη να του επιβάλλουν κάτι άλλο. Είναι κύριος των τυχών και των αισθημάτων του. Οι κραυγές των βόρειο - ηπειρωτών σοβινιστών δεν ανησυχούν καθόλου την ελληνική μειονότητα και τη σοσιαλιστική Αλβανία, και τότε που αυτοί οι σωβινιστές υποκινούνται και πληρώνονται κάτω από την παλάμη από κάποιον άλλο, που δεν είναι ο αδελφός ελληνικός λαός.
Πρόκειται για τους Αλβανούς που κατοικούν στα εδάφη τους στην Κοσόβα και σε άλλες περιοχές της Γιουγκοσλαβίας.
ΟΙ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝΙΚΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ ΟΤΙ Ο ΛΑΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ
Στις 21 Γενάρη 1983, ο σύντροφος Ενβέρ Χότζα πήρε ένα γράμμα από τους συνεταιριστές της Κάτω Δρόπολης, με το οποίο πληροφορούσαν τον ηγέτη του Κόμματος και του λαού μας για τις επιτυχίες και τις νίκες που είχαν στο οικονομικό και στο κοινωνικό πεδίο. Με την ευκαιρία αυτή, ο σύντροφος Ενβέρ Χότζα έστειλε στους Δροπολίτες, τούτο το γράμμα:
Αγαπητοί σύντροφοι συνεταιριστές και συνεταιρίστριες, ειδικοί και στελέχη,
Δεν έκλεισαν ακόμα 5 χρόνια από την επίσκεψη που έκανα στη Δρόπο-λη και έχω μεγάλη επιθυμία να ξανάρθω κοντά σας, να ξαναϊδώ τους τόσο αγαπημένους ανθρώπους και πατριώτες μειονοτικούς, να ιδώ τα ωραία χωριά της περιοχής σας και τα επιτεύγματα, για τα οποία μου γράφετε εκτεταμένα στο γράμμα σας. Έχω παρακολουθήσει και παρακολουθώ συνέχεια με ενδιαφέρον τις καταχτήσεις σας και χαίρομαι πάρα πολύ όταν ακούω ότι όλοι, αδερφές και αδερφοί μειονοτικοί, και οι Δροπολίτες, εκτελούν και υπερεκτε-λούν τα σχέδια, κάνουν να αυξηθούν τα έσοδα, ανεβάζουν το βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο, ζουν ευτυχισμένοι στη σοσιαλιστική μας πατρίδα. Τα επιτεύγματα αυτά και οι υποχρεώσεις που αναλάβατε, εσείς αδερφές και αδερφοί του Γεωργικού Συνεταιρισμού Ανώτερου Τύπου των Σωφρατίκων, γι' αυτή τη χρονιά, είναι αποτέλεσμα της εξυπνάδας και της ακούραστης δουλειάς σας, της γενικής κινητοποίησης για την εκτέλεση των μεγάλων καθηκόντων που έβαλε το 8ο Συνέδριο του Κόμματος. Οι πρόοδοι σας, η νέα ζωή και η επαναστατική αισιοδοξία που σας χαρακτηρίζει έχουν την πηγή τους στην ακλόνητη πίστη που έχετε στη σωστή μαρξιστική - λενινιστική γραμμή του Κόμματος.
Οι επιτυχίες και οι νίκες σας, όπως για όλο το λαό μας, έχουν σημειωθεί κάτω από τη συνετή καθοδήγηση του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας, είναι ζωντανή απόδειξη της γραμμής του και της διεθνιστικής μαρξιστικής - λενινιστικής στάσης του, είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ο λαός βρίσκεται στην εξουσία. Όπως όλος ο λαός μας, έτσι και εσείς, αδερφές και αδερφοί των Σωφρατίκων, βρίσκεστε στην εξουσία. Είναι γνωστό ότι χωρίς να είναι ο λαός στην εξουσία, δεν υπάρχει ευτυχισμένη ζωή, δεν υπάρχει λευτεριά, δεν υπάρχει προλεταριακή δημοκρατία, δεν είναι δυνατό να υπερασπίζει κανείς τα δικαιώματα του ανθρώπου. Όποιος πασχίσει να τα παραβιάσει αυτά, χτυπήστε τον άφοβα γιατί έχετε στο πλευρό σας το Κόμμα Εργασίας, τη συνετή αυτή καθοδήγηση όλου του αλβανικού λαού και δική σας, που σκέπτεται και επαγρυπνεί για το γενικό καλό. Αυτό όλοι σας το ξέρετε και το βλέπετε καθημερινά, γι' αυτό δυναμώστε τη την κομματική σας οργάνωση στο συνεταιρισμό με τους πιο αποφασισμένους ανθρώπους, τους πιο γενναίους, τους πιο έξυπνους, τους πιο εργατικούς και τους πιο ικανούς, επανδρώστε τα λαϊκά συμβούλια και τα προεδρεία των συνεταιρισμών με τους καλύτερους γιους και θυγατέρες της μειονότητας, γιατί έτσι θα σας πάνε καλύτερα και οι δουλειές, το Κόμμα και η εξουσία θα δυναμώσουν, η συνεταιριστική οικονομία θα σημειώσει ανώτερα επίπεδα ανάπτυξης.
Το Κόμμα έχει πάντα ενδιαφερθεί ώστε εσείς να μαθαίνετε καλά και να αναπτύσσετε την ωραία ελληνική γλώσσα, που είναι η μητρική σας γλώσσα. Όλοι εσείς, συνεταιριστές και συνεταιρίστριες, στελέχη και ειδικοί, δάσκαλοι και μαθητές συνεχίστε να δουλεύετε ακούραστα ώστε, παράλληλα με τη γλώσσα και τα καλά έθιμα, να γνωρίσετε και να τελειοποιήσετε πιο πέρα και τα τόσο ωραία τραγούδια και χορούς, το πλούσιο φολκλόρ και ό,τι το καλό έχει δημιουργήσει και δημιουργεί, όπως παντού στη χώρα μας, ο ταλαντούχος λαός της μειονότητας. Για ό,τι σχετίζεται με την ανάπτυξη της μητρικής γλώσσας, των παραδόσεων και του φολκλόρ, για τις εκπαιδευτικές και πολιτιστικές ανάγκες σας, για την έκδοση αυτού του πολύτιμου πλούτου, θα έχετε όπως πάντα την αφειδώλευτη βοήθεια και υποστήριξη του Κόμματος και της Λαϊκής Εξουσίας. Πράγματα κάθε μέρα και καλύτερα, ευημερία μεγαλύτερη θα δημιουργήσει στο μέλλον το Κόμμα, όπως για όλο το λαό, έτσι και για σας.
Πικρή ήταν η ζωή των εργαζομένων μας στο παρελθόν, την οποία εσείς, για να μην την ξεχάσετε, δικαιολογημένα τη βάλατε στο μουσείο1. Αυτό α-νήκει πάντα στην ιστορία, γι' αυτό οποιαδήποτε προσπάθεια των ταξικών εχθρών, εσωτερικών και εξωτερικών, να το ξαναζωντανέψουν, θα αποτύχει. Παρ ολ' αυτά εμείς ξέρουμε ότι οι εχθροί δε θα συμβιβαστούν ποτέ με τη σοσιαλιστική μας πραγματικότητα και ποτέ δε θα παραιτηθούν από τις βλέψεις τους να μας διασπάσουν και να μας αδυνατίσουν, γι' αυτό κρατούμε δυνατή τη δικτατορία του προλεταριάτου, έχουμε πάντα τα μάτια μας ανοιχτά και το μπαρούτι στεγνό. Δε θα επιτρέψουμε ποτέ να επανέλθει το μαύρο παρελθόν στη χώρα μας. Εγγύηση γι' αυτό είναι ο λαός και το Κόμμα, μπροστά στην ενότητα των οποίων θα σπάσει τα μούτρα του κάθε εχθρός, όπως συνέβηκε μέχρι τώρα.
Οι αγώνες ενάντια στους κοινούς εχθρούς, στους ξένους καταχτητές και' τις κυρίαρχες τάξεις, που μας έπιναν το αίμα, έχουν συνδέσει στενά σαν το κρέας με το νύχι τον αλβανικό λαό και το λαό της ελληνικής μειονότητας. Αυτή η ειλικρινής αδερφική αγάπη έχει σφυρηλατηθεί και ατσαλωθεί όλο και πιο πολύ από το Κόμμα, τόσο κατά το μεγάλο Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα, όσο και σ' αυτές τις τέσσερις περίπου δεκαετίες της οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Μαζί πολέμησαν και μαζί απόχτησαν τη λευτεριά, Αλβανοί και μειονοτικοί, πήραν στα χέρια τους την εξουσία, εξασφάλισαν τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της πατρίδας, την ευτυχισμένη σοσιαλιστική ζωή.
Δυναμώστε την ενότητα μεταξύ σας, αγαπάτε πάντα την Αλβανία και τον αλβανικό λαό με την ίδια εκείνη φλογερή αγάπη που σας χαρακτηρίζει, γιατί κι αυτός με την ίδια αγάπη και θέρμη σας αγαπάει, συσφίξτε τις γραμμές Αλβανοί και μειονοτικοί, γιατί, βαδίζοντας ο ένας στο πλευρό του άλλου, προοδεύει και ανθίζει όλη η χώρα μας, οικοδομείται ο σοσιαλισμός, ομορφαίνει η ψυχή των ανθρώπων, γίνεται ακατάβλητη η Αλβανία. Να αγαπάτε τον αδερφό ελληνικό λαό, τον οποίο και ο αλβανικός λαός τον αγαπάει
και τον σέβεται. Εμείς, όπως πάντα, θέλουμε το καλό του ελληνικού λαού, έτσι όπως κι αυτός θέλει το καλό μας.
Και μια ακόμη φορά σας συγχαίρω για τα αποτελέσματα που είχατε και για τους στόχους που σκοπεύετε να φτάσετε αυτή τη χρονιά. Έχω την πεποίθηση ότι εσείς, που συνεχώς έχετε δείξει με αποδειχτικά το σοσιαλιστικό πατριωτισμό και την αγάπη και ακατανίκητη θέληση για δουλειά και για ζωή ακόμα καλύτερη, με το νου και την ακούραστη δουλειά σας, θα κάνετε να ενταχτεί ο συνεταιρισμός σας στους πιο διακεκριμένους σ' όλη τη Δημοκρατία. Να βγαίνετε πάντα ασπροπρόσωποι!
Δικός σας Ενβέρ Χότζα Τίρανα, 27 Γενάρη 1983
1 Στο γράμμα που οι συνεταιριστές της Κάτω Δρόπολης έστειλαν στο σύντροφο Ενβέρ Χότζα, μεταξύ άλλων γράφουν:
«Τι συγκρίσεις μπορούμε να κάνουμε με το παρελθόν;
Ενώ οι ηλικιωμένοι λένε: «Πού ήσουν Δρόπολη, πού είσαι τώρα; - Σήμερα με μάνα, χθες χωρίς όνομα!», οι νέες γενιές προσθέτουν: «Ο δρόμος μας τραγούδι και φως / το άλμα μας στα ύψη εμπρός». Χθες το Δροπολίτη τον κατάτρωγε ο καημός για τη γη με το στεγνό κόρφο, που έμοιαζε νύφη που δεν μπορούσε να γίνει μάνα, σήμερα την τραγουδάμε: «Χθες δε χορταίναμε τα ψίχουλα ψωμιού / σήμερα το στάχυ γίνεταιοβίδα κανονιού». ' Εχουμε στα μουσεία μας και το «κουστούμι των φόρων» του Δρο-πολίτη: «φόρους για το σπίτι, για τα παιδιά, για τους φεγγίτες, για το τζάκι, για τη γωνιά, φόρους για το καντήλι, για τα ζώα, για τα δέντρα, για την αυλή, φόρους για... και ήταν πιότερες οι φορολογίες από τα μπαλώματα στα ρούχα μας. Κι ο παπάς από το νεκρό ζητούσες φόρους. Εκεί στο μουσείο είναι και οι σαρμανίτσες που άδειες έμειναν κρεμασμένες στα δοκάρια, γιατί η λάμια - ξενιτιά άφησε τις νυφάδες χωρίς να τραγουδήσουν τα «νάνι - νάνι». Στις πλάτες των γιαγιάδων και των μανάδων μας φαίνονται ακόμα τα ίχνη ίου σχοινιού με το οποίο ζαλώνονταν τη βαρέλα του νερού, που το κουβαλούσαν πέρα από τα Ριζά και το Λιμπόχοβο, όπου η λάμια - αγάς τους το έδινε στάλα τη στάλα πιο ακριβό και από το χρυσό, γι' αυτό εκείνες τραγουδούν σήμερα: «Δρόπολη σε σκέπασε η δροσιά, ήρθαν σπίτι σου τα νερά».
Σήμερα η ασπράδα των χωριών μας δεν είναι μονάχα από τη σκαλιστή πέτρα, ούτε από τον ασβέστη, αλλά από την κρυστάλλινη γραμμή του Κόμματος, από τον ιδρώτα του προσώπου μας, από τη σκέψη μας, από τις καρδιές μας. Γύρω στα 80 στα εκατό των σπιτιών είναι καινούργια, χτισμένα από τότε που ιδρύθηκαν οι συνεταιρισμοί. Κάθε οικογένεια καινούργια, μόλις δημιουργείται, αρχίζει η ζωή της σε καινούργιο σπίτι».
πογκραντετσ ιουλησ - αυγουστοσ 1983
ΓΙΑ ΤΗ ΛΑΜΠΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Σημειώσεις
Τα διαβάσματα και τις μελέτες μου για τον ελληνικό πολιτισμό τα άρχισα από τα θρανία του Γαλλικού Λυκείου στην Κορυτσά τόσο όσο μπορούσα να μάθω εκεί και όσα είχε το πρόγραμμα αυτού του σχολείου που εγώ αποφοίτησα. Πρέπει ωστόσο να πω ότι εδώ, σ' αυτά τα θρανία, πήρα το πρώτο θαυμαστό «βάφτισμα» με τον Τρωικό Πόλεμο, τους Αχαιούς, τον Αχιλλέα, τον Αγαμέμνονα , τον Πάτροκλο, τον Οδυσσέα, τον Έκτορα, με άλλα λόγια, απόκτησα γνώσεις για την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια» του Ομήρου.
Στο Λύκειο έπαιρνα γνώσεις περιληπτικά γι' αυτό τον πολιτισμό από το δάσκαλο και διευθυντή μου, Σωτήρη Παπακρίστο, αλβανό ελληνιστή από τους πιο έξοχους. Μας μιλούσε όχι μόνο για τον Όμηρο και τους ομηρικούς ήρωες, αλλά και για τους άλλους μεγάλους άντρες της Αρχαίας Ελλάδας, όπως για τον Αριστοφάνη, τον Αισχύλο, το Σοφοκλή, το Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, καθώς και για τις διάφορες σχολές αυτών των τελευταίων. Σ' αυτό τον περιληπτικό ιστορικό - φιλοσοφικό πνευματικό πλούτο της τόσο πλατιάς και λαμπρής σκέψης του ελληνικού πολιτισμού συμπεριλαμβάνονταν και οι μύθοι και η μυθολογία καθώς και οι μεγάλες προσπάθειες στο χώρο της φυσικής και της φιλοσοφίας, βασισμένες σε μια νέα λογική, σε μια νέα αντίληψη στηριζόμενη στη λογικότητα, αλλά ανάμεικτες συχνά με το μυστικισμό και με διάφορες φιλοσοφικές θεωρίες.
Μπορώ να πω ότι αυτά που αποκτούσα ήταν ένας πλούτος, αλλά όχι τακτοποιημένος, όχι ταξινομημένος και όχι με επαλληλία κατά τα διάφορα στάδια αυτού του μεγάλου πνευματικού και υλικού πλούτου. Ήτανε όμως για μένα μια γερή βάση την οποία θα εμπλούτιζα με κατοπινά διαβάσματα και μελέτες ευρύτερες, γενικότερες και ειδικότερες και με επιχειρήματα όχι μόνο από λογοτεχνικής, ιστορικής και φιλοσοφικής πλευράς, αλλά και αρχαιολογικής και αρχιτεκτονικής.
Είχε γεννηθεί πια μέσα μου το πάθος για τη μελέτη της ιστορίας των λα-
ών, της ανθρώπινης σκέψης, της εξέλιξης των διαφόρων πολιτισμών, της παρακμής τους και της ακμής άλλων καινούργιων πολιτισμών πάνω στα ερείπια αυτών των πολυχιλιόχρονων πολιτισμών. Αυτό για μένα ήτανε ζήτημα πάθους, που με έτρεφε, με μεγάλωνε και μου άνοιγε ορίζοντες σκέψης και δράσης, με ωθούσε να εργάζομαι και να καταλαβαίνω καλύτερα την ιστορία του λαού μου, να αναζητώ την ιστορική υλιστική αλήθεια, να καταλαβαίνω πώς έχουν γίνει γνωστά τα φαινόμενα της φύσης, πώς έχουν γίνει αυτά κτήμα των ανθρώπων στους αιώνες, σε διάφορους πολιτισμούς. Αυτό το πάθος για τέτοιες μελέτες δε με έκανε ποτέ έναν ονειροπόλο, έναν τυφλό οπαδό. Απεναντίας, παρακολουθώντας τις σχέσεις της κοινωνικής εξέλιξης, καταλάβαινα καλύτερα την υλιστική εξέλιξη της ιστορίας, συγκέντρωσα μέσα μου ένα πλούσιο υλικό, που με οδήγησε ευθεία στους μεγάλους δασκάλους μου του μαρξισμού - λενινισμού.
Το γεγονός που είμαι γιος του αλβανικού λαού, αυτού του εξαίρετου, του ηρωικού και με πολλά δεινά και αθλιότητες λαού, με προσανατόλισε προς την αναζήτηση του θετικού, προς τις πειραματικές και λογικές γνώσεις, προς τις συγκρίσεις και τα υλιστικά φιλοσοφικά συμπεράσματα.
Μπορώ να πω ότι η καταγωγή μου από το Αργυρόκαστρο επέδρασε σε μένα για αισθήματα καλής γειτονίας με τον ελληνικό λαό. Έχω μισήσει τον ελληνικό σωβινισμό της «Μεγάλης Ιδέας», που είχε την αξίωση και πολεμούσε ώστε το Αργυρόκαστρο και την Κορυτσά, περιοχές καθαρά αλβανικές, περιοχές από τις πιο εξαίρετες της πατρίδας μου, να τις συμπεριλάβει μέσα στα σύνορα της Ελλάδας, που ισχυριζόταν πως όλη η Νότια Αλβανία, μέχρι τον ποταμό Σκουμπίνι, αποτελούσε αυτό που ο ελληνικός σωβινισμός ονόμαζε «Βόρειο Ήπειρο». Τα βαθιά πατριωτικά μου αισθήματα που είναι ριζωμένα από γενιά σε γενιά από τον αγωνιστή για λευτεριά λαό μου και από την οικογένεια μου, από τους συμπολίτες κι από τους πατριώτες δασκάλους μου, ενίσχυσαν τα υψηλά μου αισθήματα της υπεράσπισης του λαού και της πατρίδας μου, αισθήματα της λευτεριάς, της υπεράσπισης της αλήθειας στην ιστορία, στην επιστήμη, στις κοινωνικές σχέσεις μέσα κι έξω από τη χώρα.
Το σεβασμό για την ιστορία και τον πολιτισμό του ελληνικού λαού μου τα έθρεψε και η τόσο καλή συμβίωση του λαού μας με την ελληνική μειονότητα που ζει και εργάζεται σε μας, στη χώρα μας. Αυτή η φιλία υπήρχε και ανάμεσα στην οικογένεια μου και τους Δροπολίτες μειονοτικούς. Ομοίως και η ένδοξη ιστορία των Αλβανών που ζούσαν στην Ελλάδα, όπου εγκαταστάθηκαν από τον 13ο - 14ο αιώνα και δώθε, ήτανε ένας δεσμός φιλίας των Αρβανιτών με τους Έλληνες, από το 1821 οι Αλβανοί, με επικεφαλής τους Μποτσαραίους, Τζαβελαίους, Μιαούληδες, Κολοκοτρωναίους και άλλους, πολέμησαν με εξαιρετικό ηρωισμό κατά την Ελληνική Επανάσταση του 19ου αιώνα για την απελευθέρωση του ελληνικού λαού.
Αυτά και το πάθος μου για τον ελληνικό πολιτισμό με ώθησαν να τον μελετήσω και να εμβαθύνω πιο πέρα τα μαθήματα που είχα πάρει στα θρανία του σχολείου.
Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος είναι ένα πεδίο γνώσεων τόσο πλατύ και τόσο πλούσιο, που χρειάζεται μια ολόκληρη ζωή για να αφομοιώσεις έστω και σε μερικές συνθέσεις τα ιδιαίτερα θέματα μελέτης των διαφόρων περιόδων του.
Ασφαλώς, όπως σε κάθε μελέτη του πολιτισμού ενός ορισμένου λαού, έτσι και γι" αυτόν τον ελληνικό πολιτισμό, χρειάστηκε να γνωριστώ με την εγκατάσταση των Ελλήνων, με το έδαφος, με τους ανθρώπους, με την υλική και πνευματική τους εξέλιξη.
Με ενδιέφεραν οι μελέτες για την εγκατάσταση του ελληνικού λαού στη Βαλκανική Χερσόνησο, στις ακτές που βρέχονται από τα νερά του Αιγαίου, στις ακτές της Μικρός Ασίας, στις ακτές του Ευξείνου Πόντου, στις ακτές της Νότιας Ιταλίας, της Σικελίας, στην Κυρήνη, στο νησί της Κρήτης, καθώς και η ανάπτυξη και ο ελληνικός πολιτισμός σ' αυτά τα εδάφη, από τον 8ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία.
Η Αχαΐα, η Αρκαδία, η Ήλιδα, η Μεσσηνία, η Αργολίδα, η Λακωνία στην Πελοπόννησο, το νησί της Κρήτης, οι Μυκήνες κ.ά., έπαιξαν μεγάλο ρόλο καθ" όλη την ελληνική ιστορία. (Ο άγγλος αρχαιολόγος Έβανς( Αrthur Johns Evans (1851 - 1941).)έκαμε ανασκαφές στην Κνωσό της Κρήτης).
Οι πεδιάδες της Βοιωτίας, το νησί της Εύβοιας, η χερσόνησος της Αττικής με τα βουνά του Παρνασσού έπαιξαν έναν εξαιρετικά σπουδαίο ρόλο στην αρχαιότητα. Ο ρόλος των νησιών και της θάλασσας ήτανε πολύ μεγάλος στην ανάπτυξη του πολιτισμού, του εμπορίου και των μορφωτικών ανταλλαγών μεταξύ Ελλήνων και των άλλων λαών της Μεσογειακής Λεκάνης, της Εγγύς Ανατολής, των Ασυρίων, των Σουμερίων, των Αιγυπτίων, των Βαβυλωνίων, των Περσών, των Μήδων, των Φοινίκων και άλλων. Στη βιβλιοθήκη μου, μεταξύ άλλων, έχω βιβλία που μιλούν για τον Αιγαιακό κόσμο, για την εποχή των ανακτόρων της Κρήτης, για τις ανασκαφές των Μυκηνών και της Τροίας από το Σλήμαν(Ηeinrich Shlimeann (1822 - 1890)).
και τον 'Εβανς. Η ιστορία οφείλει πολλά στην αρχαιολογία.
Τα ιδεογράμματα της Κνωσού που ο 'Εβανς τα θεώρησε ιερόγλυφα στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας, προέκυψε ότι αποτελούσαν ένα συλλαβικό σύστημα και εξάλειψαν έτσι το μυστήριο των λαξεύσεων στις πέτρες, στις πλάκες ή των αγγειογραφιών.
Πολύ ενδιαφέρον και αξιόλογο για την περίοδο αυτή είναι η ανάπτυξη της γεωργίας, των πόλεων, της βιοτεχνίας και στο σύνολο αυτό και η εξέλιξη μιας κοινωνίας με διάφορες δραστηριότητες.
Η μινωική θαλασσοκρατία αποτελούσε έναν πολεμικό πολιτισμό, με
γερούς θαλασσομάχους, δεινούς πειρατές. Ο Θουκιδίδης(460 - 400 πριν τη νέα χρονολογία), έλληνας Θρακιώτης ιστορικός και σοφιστής, παρομοίαζε την Κρήτη και το Μινώταυρο με τη μορφή της Αθηνάς και με την Αθήνα και με το ρόλο που έπαιξε αυτή στον 5ο αιώνα πριν από τη νέα χρονολογία.
Την Τροία, που βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της Ανατολής, λίγο πέρα από τα Δαρδανέλλια και για την οποία αρχικά υπήρχαν δοσμένα μόνο από τα ομηρικά ποιήματα της «Ιλιάδας» και «Οδύσσειας», αποκάλυψε ο Σλήμαν, έπειτα ο συνεργάτης του, Νταίρπφελντ, και τελικά, στα 1932- 1938, το αμερικάνικο συνεργείο του Μπλέγκεν, από τις ανασκαφές των οποίων ήρθαν στο φως εφτά πόλεις η μια πάνω στην άλλη που υπήρχαν από τον 32ο μέχρι τον 7ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Το ζήτημα των κοσμημάτων που βρέθηκαν εκεί και που κατά το Σλήμαν ανήκαν στην Ανδρομάχη, είναι αμφισβητήσιμο.
Η πιο καταπληκτική από τις εφτά πόλεις είναι η Τροία II. Οι θησαυροί που αποκαλύφθηκαν εκεί είναι πιο παλαιοί απ' αυτούς των Μυκηνών. Ποιοι κατοικούσαν αυτή την πόλη - κάστρο; Ο πολιτισμός της είναι πιο κοντά στον αιγαιακό πολιτισμό παρά σ' αυτόν της Εγγύς Ανατολής.
Ο πολιτισμός της Κρήτης απλωνόταν λοιπόν έξω από το νησί, αλλά από τις αρχές του 16ου αιώνα πριν τη νέα χρονολογία υπήρχαν και άλλα κέντρα, όπως η Τροία, η Κύπρος, η Σαντορίνη ή Θήρα, καθώς και η ηπειρωτική Ελλάδα.
Ο μεγάλος σεισμός, η τρομερή θύελλα παρέσυρε και εξαφάνισε τα πάντα στην Κρήτη με εξαίρεση την Κνωσό, το περίφημο ανάκτορο της. Αυτό, κατά τους αρχαιολόγους, συνέβηκε στα μέσα του 15ου αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Μερικοί λένε πως ήταν το ηφαίστειο στο νησί Θήρα που προκάλεσε την καταστροφή των πόλεων και των κάστρων.
Οι Μυκηναίοι κατέλαβαν την Κνωσό. Αργότερα, κατά το Δρ. Έβανς, μια ομάδα Ελλήνων που ήρθαν από την ηπειρωτική Ελλάδα εγκαθίδρυσαν τη δυναστεία τους στην Κνωσό. Η αίγλη των Μυκηνών έσβησε.
Η Τροία, όπως και η Κνωσός, αποτελεί πρόβλημα για τους μελετητές. Η Τροία VI σύμφωνα μ' αυτούς, καταστράφηκε από κάποιο σεισμό τον 13ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία, αλλά σύμφωνα με τις αρχαιολογικές ερμηνείες ανοικοδομήθηκε τον ίδιο αιώνα. Τη διαδέχτηκε η Τροία VII, που υιοθέτησε το μυκηναϊκό πολιτισμό, αλλά σε επίπεδο χαμηλότερο. Η Τροία VII καταστράφηκε από κάποια άγρια εισβολή.
Αυτή η καταστροφή της Τροίας VII μήπως είναι άραγε ο Τρωικός Πόλεμος, τον οποίο προκάλεσε μια μυκηναϊκή φυλή; Η εκστρατεία αυτή μήπως είναι πρωταρχή των θρυλικών επών που τραγούδησε ο Όμηρος στην «Ιλιά-δα» και «Οδύσσεια»; Λένε, και μπορεί να το φανταστεί κανείς και από την τοπωνυμία, ότι η πατριαρχική κοινότητα των Αχαιών, την οποία δυνά-στευαν πρίγκηπες, να έχει επιτεθεί στην Τροία και να έγινε αυτή το θέμα των επών.
Ιωνικός πολιτισμός
Η Ιωνία, περιοχή της Μικρός Ασίας, στις ακτές του Αιγαίου στο σημερινό κόλπο της Σμύρνης (Ισμίρ - Τουρκία), θεωρείται η χώρα στην οποία γεννήθηκε η ελληνική επιστήμη κατά τα τέλη του 7ου αιώνα και αρχές του 6ου αιώνα πριν τη χρονολογία μας. Σε μια από τις πόλεις της Ιωνίας, στη Μίλητο, ιδρύθηκε η πρώτη ελληνική φιλοσοφική σχολή.
Στην ιωνική ένωση υπήρχαν πολλές αδυναμίες. Στη Μίλητο και τη Σά-μο οι φτωχοί και οι πλούσιοι βρισκόντουσαν σε διαρκή πόλεμο. Αυτή ήτανε η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη ήτανε ο λαμπρός πολιτισμός: μνημειώδεις οικοδομές όπως ο ναός της Ήρας στη Σάμο και της Αρτέμιδος στην Έφεσο, θαυμάσια έργα γλυπτικής και αγάλματα, των οποίων η ομορφιά ήταν σε αντίθεση με τα ξηρά, χωρίς γούστο και μεγάλα αγάλματα του ηπειρωτικού τμήματος" τα αντικείμενα κεραμεικής των Κλαζομενών' κατασκευάζονταν στην Ιωνία και εξάγονταν σ' όλον τον ελληνικό κόσμο.
Κατά τους αιώνες αυτούς, στην Ιωνία αναπτύχθηκε κάτι το θαυμαστό, κάτι το μεγαλειώδες, που έμοιαζε με επανάσταση: η ερμηνεία του κόσμου και των φαινομένων που περιβάλλουν τον άνθρωπο απαλλάσσονταν από τους μύθους και τη μυθολογία. Στην ερμηνεία του κόσμου, η ιστορία, η γεωγραφία και ειδικώτερα η φιλοσοφία διέκοψαν τους δεσμούς από την ως τότε θεολογία και στηρίχτηκαν στην άμεση παρατήρηση και τη λογική κρίση.
Οι Ίωνες φιλόσοφοι άρχισαν να ωθούνται από τις αστρονομικές και μαθηματικές αναζητήσεις των Ασυριο - Βαβυλωνίων. Τα φαινόμενα της φύσης τα εξέταζαν με μάτι ολωσδιόλου υλιστικό, προσπαθώντας να εξηγήσουν τον κόσμο και τη γέννηση του (την κοσμογονία) πέρα από τα όρια τα καθορισμένα από τη μυθολογία. Αυτό ήτανε ένα μεγάλο, τεράστιο άλμα στην πορεία της γνώσης και της επιστημονικής παρατήρησης.
Επομένως, οι στοχαστές της Μιλήτου, στις αναζητήσεις τους να ερμηνεύσουν το σχηματισμό και τη σύσταση του κόσμου, να δώσουν γενικές εξηγήσεις, μπήκαν σ' έναν καινούργιο δρόμο. Αυτή ήταν μια πραγματική αρχή μετά τη μυθολογική ομίχλη που σκέπαζε τη γνώση του κόσμου με όλο ασταθείς και ανάκατες φαντασίες.
Είδαν αυτοί και απόκτησαν πεποίθηση ότι ο κόσμος έχει ένα δικό του «μοναδικό κανόνα» απ' όπου ξεκινά κανείς να εξηγήσει «τη γέννηση, τη δημιουργία, την εξέλιξη και τις κινήσεις του».
Στον ενισμό αυτό, σ" αυτή την ενότητα εκείνοι έβλεπαν την αρχή, την πρώτη αιτία του παντός που συμβαίνει στη φύση και επενεργεί στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
1. Ελληνική πόλη στη Μικρά Ασία.
Η ιδέα κατά την οποία η παρατήρηση των φυσικών φαινομένων επιτρέπει να επεξεργαστείς κανόνες καθολικής αξίας, ικανούς να εξηγούν τα πάντα, έκαμε να ονομάζονταν αυτοί φυσικοί.
Μερικοί Ίωνες φιλόσοφοι:
Θαλής1 ο Μιλήσιος. Δεν άφησε κανένα σύγγραμμα. Το νερό το θεωρεί ως πρωταρχική ουσία, που είναι η αρχή του παντός. Λέει ότι πάνω από τη γη υπάρχει σε ημισφαιρικό σχήμα ο ουρανός, το δισκοειδές διάστημα, ενώ η ίδια η γη επιπλέει στην επιφάνεια του νερού.
Αναξίμανδρος2 ο Μιλήσιος. Μαθητής του Θαλή. Ο πρώτος φιλόσοφος που άφησε ένα σύγγραμμα.
Αναξιμένης3. Λέει ότι τη δισκοειδή γη δεν την κρατά το νερό που την περιβάλλει, αλλά και τα δύο, νερό και γη, τα κρατά ο αέρας. Ο ουρανός χάνει την όψη του θόλου.
Και οι τρεις αυτοί Μιλήσιοι φιλόσοφοι δεν ίδρυσαν ξέχωρη ο καθένας φιλοσοφική σχολή, καθώς θα έκαναν μεταγενέστερα ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας και άλλοι. Από τις κρίσεις και τους διάλογους μοιάζουν μεταξύ τους, αλλά διακρίνονται επειδή ακολούθησαν επαναστατικό δρόμο και αποχωρίστηκαν από τους προηγούμενους φιλόσοφους και από τις μυθολογικές αντιλήψεις τους. Σ' αυτούς τους φιλόσοφους της Μιλήτου αποδίδονται μια σειρά φιλοσοφικές, αστρονομικές και μετεωρολογικές έρευνες· η εφεύρεση, για παράδειγμα, του ηλιακού ωρολογίου (σκιοθηρικού γνώμονα) αποδίδεται συνήθως στον Αναξίμανδρο.
Από τις σχέσεις που αυτοί είχαν με την καθημερινή ζωή της πόλης, προέκυψαν πολλά περίεργα ανέκδοτα για το Θαλή.
Τα αποσπάσματα των φιλοσοφικών σκέψεων τους, που ήρθαν αργότερα στο φως, εμείς τα αποδίδουμε στην αριστοτελική παράδοση και, συχνά, καθώς λένε οι διάσημοι μελετητές της ελληνικής φιλοσοφίας του 7ου και 6ου αιώνα, τα αποφθέγματα αυτών των κειμένων είναι δύσκολο να ξεχωρίζονται από τις ερμηνείες. Αυτό, λένε οι μελετητές, οφείλεται στο γεγονός που οι φιλοσοφικές τους σκέψεις διατυπώθηκαν σε νέες έννοιες δουλεμένες αργότερα από εκείνους που τις έφεραν μέχρι τις μέρες μας. ΓΓ αυτό είναι για μας δύσκολο, λένε αυτοί οι μελετητές, να διακρίνουμε τις ακριβείς διατυπώσεις και έννοιες των εν λόγω φιλοσόφων, απ' αυτές των κατοπινών, της αριστοτελικής σχολής, που διέσωσαν και μετάδωσαν σε μας αυτόν τον πολύτιμο θησαυρό για την ανθρώπινη σκέψη.
Ο Θαλής ο Μιλήσιος επιχείρησε να βρει και να.εξηγήσσει ποια έπρεπε να ήταν εκείνη η υλική αρχή που αποτελούσε την πηγή, την προέλευση της ζωής. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτή η αρχή ήτανε το νερό. Ο Αριστοτέλης εξηγεί αυτή τη σκέψη του Θαλή, λέγοντας ότι το «σπέρμα» που δημιουργεί τη ζωή είναι υγρό στοιχείο.
Σημειώσεις
Τα διαβάσματα και τις μελέτες μου για τον ελληνικό πολιτισμό τα άρχισα από τα θρανία του Γαλλικού Λυκείου στην Κορυτσά τόσο όσο μπορούσα να μάθω εκεί και όσα είχε το πρόγραμμα αυτού του σχολείου που εγώ αποφοίτησα. Πρέπει ωστόσο να πω ότι εδώ, σ' αυτά τα θρανία, πήρα το πρώτο θαυμαστό «βάφτισμα» με τον Τρωικό Πόλεμο, τους Αχαιούς, τον Αχιλλέα, τον Αγαμέμνονα , τον Πάτροκλο, τον Οδυσσέα, τον Έκτορα, με άλλα λόγια, απόκτησα γνώσεις για την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια» του Ομήρου.
Στο Λύκειο έπαιρνα γνώσεις περιληπτικά γι' αυτό τον πολιτισμό από το δάσκαλο και διευθυντή μου, Σωτήρη Παπακρίστο, αλβανό ελληνιστή από τους πιο έξοχους. Μας μιλούσε όχι μόνο για τον Όμηρο και τους ομηρικούς ήρωες, αλλά και για τους άλλους μεγάλους άντρες της Αρχαίας Ελλάδας, όπως για τον Αριστοφάνη, τον Αισχύλο, το Σοφοκλή, το Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, καθώς και για τις διάφορες σχολές αυτών των τελευταίων. Σ' αυτό τον περιληπτικό ιστορικό - φιλοσοφικό πνευματικό πλούτο της τόσο πλατιάς και λαμπρής σκέψης του ελληνικού πολιτισμού συμπεριλαμβάνονταν και οι μύθοι και η μυθολογία καθώς και οι μεγάλες προσπάθειες στο χώρο της φυσικής και της φιλοσοφίας, βασισμένες σε μια νέα λογική, σε μια νέα αντίληψη στηριζόμενη στη λογικότητα, αλλά ανάμεικτες συχνά με το μυστικισμό και με διάφορες φιλοσοφικές θεωρίες.
Μπορώ να πω ότι αυτά που αποκτούσα ήταν ένας πλούτος, αλλά όχι τακτοποιημένος, όχι ταξινομημένος και όχι με επαλληλία κατά τα διάφορα στάδια αυτού του μεγάλου πνευματικού και υλικού πλούτου. Ήτανε όμως για μένα μια γερή βάση την οποία θα εμπλούτιζα με κατοπινά διαβάσματα και μελέτες ευρύτερες, γενικότερες και ειδικότερες και με επιχειρήματα όχι μόνο από λογοτεχνικής, ιστορικής και φιλοσοφικής πλευράς, αλλά και αρχαιολογικής και αρχιτεκτονικής.
Είχε γεννηθεί πια μέσα μου το πάθος για τη μελέτη της ιστορίας των λα-
ών, της ανθρώπινης σκέψης, της εξέλιξης των διαφόρων πολιτισμών, της παρακμής τους και της ακμής άλλων καινούργιων πολιτισμών πάνω στα ερείπια αυτών των πολυχιλιόχρονων πολιτισμών. Αυτό για μένα ήτανε ζήτημα πάθους, που με έτρεφε, με μεγάλωνε και μου άνοιγε ορίζοντες σκέψης και δράσης, με ωθούσε να εργάζομαι και να καταλαβαίνω καλύτερα την ιστορία του λαού μου, να αναζητώ την ιστορική υλιστική αλήθεια, να καταλαβαίνω πώς έχουν γίνει γνωστά τα φαινόμενα της φύσης, πώς έχουν γίνει αυτά κτήμα των ανθρώπων στους αιώνες, σε διάφορους πολιτισμούς. Αυτό το πάθος για τέτοιες μελέτες δε με έκανε ποτέ έναν ονειροπόλο, έναν τυφλό οπαδό. Απεναντίας, παρακολουθώντας τις σχέσεις της κοινωνικής εξέλιξης, καταλάβαινα καλύτερα την υλιστική εξέλιξη της ιστορίας, συγκέντρωσα μέσα μου ένα πλούσιο υλικό, που με οδήγησε ευθεία στους μεγάλους δασκάλους μου του μαρξισμού - λενινισμού.
Το γεγονός που είμαι γιος του αλβανικού λαού, αυτού του εξαίρετου, του ηρωικού και με πολλά δεινά και αθλιότητες λαού, με προσανατόλισε προς την αναζήτηση του θετικού, προς τις πειραματικές και λογικές γνώσεις, προς τις συγκρίσεις και τα υλιστικά φιλοσοφικά συμπεράσματα.
Μπορώ να πω ότι η καταγωγή μου από το Αργυρόκαστρο επέδρασε σε μένα για αισθήματα καλής γειτονίας με τον ελληνικό λαό. Έχω μισήσει τον ελληνικό σωβινισμό της «Μεγάλης Ιδέας», που είχε την αξίωση και πολεμούσε ώστε το Αργυρόκαστρο και την Κορυτσά, περιοχές καθαρά αλβανικές, περιοχές από τις πιο εξαίρετες της πατρίδας μου, να τις συμπεριλάβει μέσα στα σύνορα της Ελλάδας, που ισχυριζόταν πως όλη η Νότια Αλβανία, μέχρι τον ποταμό Σκουμπίνι, αποτελούσε αυτό που ο ελληνικός σωβινισμός ονόμαζε «Βόρειο Ήπειρο». Τα βαθιά πατριωτικά μου αισθήματα που είναι ριζωμένα από γενιά σε γενιά από τον αγωνιστή για λευτεριά λαό μου και από την οικογένεια μου, από τους συμπολίτες κι από τους πατριώτες δασκάλους μου, ενίσχυσαν τα υψηλά μου αισθήματα της υπεράσπισης του λαού και της πατρίδας μου, αισθήματα της λευτεριάς, της υπεράσπισης της αλήθειας στην ιστορία, στην επιστήμη, στις κοινωνικές σχέσεις μέσα κι έξω από τη χώρα.
Το σεβασμό για την ιστορία και τον πολιτισμό του ελληνικού λαού μου τα έθρεψε και η τόσο καλή συμβίωση του λαού μας με την ελληνική μειονότητα που ζει και εργάζεται σε μας, στη χώρα μας. Αυτή η φιλία υπήρχε και ανάμεσα στην οικογένεια μου και τους Δροπολίτες μειονοτικούς. Ομοίως και η ένδοξη ιστορία των Αλβανών που ζούσαν στην Ελλάδα, όπου εγκαταστάθηκαν από τον 13ο - 14ο αιώνα και δώθε, ήτανε ένας δεσμός φιλίας των Αρβανιτών με τους Έλληνες, από το 1821 οι Αλβανοί, με επικεφαλής τους Μποτσαραίους, Τζαβελαίους, Μιαούληδες, Κολοκοτρωναίους και άλλους, πολέμησαν με εξαιρετικό ηρωισμό κατά την Ελληνική Επανάσταση του 19ου αιώνα για την απελευθέρωση του ελληνικού λαού.
Αυτά και το πάθος μου για τον ελληνικό πολιτισμό με ώθησαν να τον μελετήσω και να εμβαθύνω πιο πέρα τα μαθήματα που είχα πάρει στα θρανία του σχολείου.
Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος είναι ένα πεδίο γνώσεων τόσο πλατύ και τόσο πλούσιο, που χρειάζεται μια ολόκληρη ζωή για να αφομοιώσεις έστω και σε μερικές συνθέσεις τα ιδιαίτερα θέματα μελέτης των διαφόρων περιόδων του.
Ασφαλώς, όπως σε κάθε μελέτη του πολιτισμού ενός ορισμένου λαού, έτσι και γι" αυτόν τον ελληνικό πολιτισμό, χρειάστηκε να γνωριστώ με την εγκατάσταση των Ελλήνων, με το έδαφος, με τους ανθρώπους, με την υλική και πνευματική τους εξέλιξη.
Με ενδιέφεραν οι μελέτες για την εγκατάσταση του ελληνικού λαού στη Βαλκανική Χερσόνησο, στις ακτές που βρέχονται από τα νερά του Αιγαίου, στις ακτές της Μικρός Ασίας, στις ακτές του Ευξείνου Πόντου, στις ακτές της Νότιας Ιταλίας, της Σικελίας, στην Κυρήνη, στο νησί της Κρήτης, καθώς και η ανάπτυξη και ο ελληνικός πολιτισμός σ' αυτά τα εδάφη, από τον 8ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία.
Η Αχαΐα, η Αρκαδία, η Ήλιδα, η Μεσσηνία, η Αργολίδα, η Λακωνία στην Πελοπόννησο, το νησί της Κρήτης, οι Μυκήνες κ.ά., έπαιξαν μεγάλο ρόλο καθ" όλη την ελληνική ιστορία. (Ο άγγλος αρχαιολόγος Έβανς( Αrthur Johns Evans (1851 - 1941).)έκαμε ανασκαφές στην Κνωσό της Κρήτης).
Οι πεδιάδες της Βοιωτίας, το νησί της Εύβοιας, η χερσόνησος της Αττικής με τα βουνά του Παρνασσού έπαιξαν έναν εξαιρετικά σπουδαίο ρόλο στην αρχαιότητα. Ο ρόλος των νησιών και της θάλασσας ήτανε πολύ μεγάλος στην ανάπτυξη του πολιτισμού, του εμπορίου και των μορφωτικών ανταλλαγών μεταξύ Ελλήνων και των άλλων λαών της Μεσογειακής Λεκάνης, της Εγγύς Ανατολής, των Ασυρίων, των Σουμερίων, των Αιγυπτίων, των Βαβυλωνίων, των Περσών, των Μήδων, των Φοινίκων και άλλων. Στη βιβλιοθήκη μου, μεταξύ άλλων, έχω βιβλία που μιλούν για τον Αιγαιακό κόσμο, για την εποχή των ανακτόρων της Κρήτης, για τις ανασκαφές των Μυκηνών και της Τροίας από το Σλήμαν(Ηeinrich Shlimeann (1822 - 1890)).
και τον 'Εβανς. Η ιστορία οφείλει πολλά στην αρχαιολογία.
Τα ιδεογράμματα της Κνωσού που ο 'Εβανς τα θεώρησε ιερόγλυφα στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας, προέκυψε ότι αποτελούσαν ένα συλλαβικό σύστημα και εξάλειψαν έτσι το μυστήριο των λαξεύσεων στις πέτρες, στις πλάκες ή των αγγειογραφιών.
Πολύ ενδιαφέρον και αξιόλογο για την περίοδο αυτή είναι η ανάπτυξη της γεωργίας, των πόλεων, της βιοτεχνίας και στο σύνολο αυτό και η εξέλιξη μιας κοινωνίας με διάφορες δραστηριότητες.
Η μινωική θαλασσοκρατία αποτελούσε έναν πολεμικό πολιτισμό, με
γερούς θαλασσομάχους, δεινούς πειρατές. Ο Θουκιδίδης(460 - 400 πριν τη νέα χρονολογία), έλληνας Θρακιώτης ιστορικός και σοφιστής, παρομοίαζε την Κρήτη και το Μινώταυρο με τη μορφή της Αθηνάς και με την Αθήνα και με το ρόλο που έπαιξε αυτή στον 5ο αιώνα πριν από τη νέα χρονολογία.
Την Τροία, που βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της Ανατολής, λίγο πέρα από τα Δαρδανέλλια και για την οποία αρχικά υπήρχαν δοσμένα μόνο από τα ομηρικά ποιήματα της «Ιλιάδας» και «Οδύσσειας», αποκάλυψε ο Σλήμαν, έπειτα ο συνεργάτης του, Νταίρπφελντ, και τελικά, στα 1932- 1938, το αμερικάνικο συνεργείο του Μπλέγκεν, από τις ανασκαφές των οποίων ήρθαν στο φως εφτά πόλεις η μια πάνω στην άλλη που υπήρχαν από τον 32ο μέχρι τον 7ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Το ζήτημα των κοσμημάτων που βρέθηκαν εκεί και που κατά το Σλήμαν ανήκαν στην Ανδρομάχη, είναι αμφισβητήσιμο.
Η πιο καταπληκτική από τις εφτά πόλεις είναι η Τροία II. Οι θησαυροί που αποκαλύφθηκαν εκεί είναι πιο παλαιοί απ' αυτούς των Μυκηνών. Ποιοι κατοικούσαν αυτή την πόλη - κάστρο; Ο πολιτισμός της είναι πιο κοντά στον αιγαιακό πολιτισμό παρά σ' αυτόν της Εγγύς Ανατολής.
Ο πολιτισμός της Κρήτης απλωνόταν λοιπόν έξω από το νησί, αλλά από τις αρχές του 16ου αιώνα πριν τη νέα χρονολογία υπήρχαν και άλλα κέντρα, όπως η Τροία, η Κύπρος, η Σαντορίνη ή Θήρα, καθώς και η ηπειρωτική Ελλάδα.
Ο μεγάλος σεισμός, η τρομερή θύελλα παρέσυρε και εξαφάνισε τα πάντα στην Κρήτη με εξαίρεση την Κνωσό, το περίφημο ανάκτορο της. Αυτό, κατά τους αρχαιολόγους, συνέβηκε στα μέσα του 15ου αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Μερικοί λένε πως ήταν το ηφαίστειο στο νησί Θήρα που προκάλεσε την καταστροφή των πόλεων και των κάστρων.
Οι Μυκηναίοι κατέλαβαν την Κνωσό. Αργότερα, κατά το Δρ. Έβανς, μια ομάδα Ελλήνων που ήρθαν από την ηπειρωτική Ελλάδα εγκαθίδρυσαν τη δυναστεία τους στην Κνωσό. Η αίγλη των Μυκηνών έσβησε.
Η Τροία, όπως και η Κνωσός, αποτελεί πρόβλημα για τους μελετητές. Η Τροία VI σύμφωνα μ' αυτούς, καταστράφηκε από κάποιο σεισμό τον 13ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία, αλλά σύμφωνα με τις αρχαιολογικές ερμηνείες ανοικοδομήθηκε τον ίδιο αιώνα. Τη διαδέχτηκε η Τροία VII, που υιοθέτησε το μυκηναϊκό πολιτισμό, αλλά σε επίπεδο χαμηλότερο. Η Τροία VII καταστράφηκε από κάποια άγρια εισβολή.
Αυτή η καταστροφή της Τροίας VII μήπως είναι άραγε ο Τρωικός Πόλεμος, τον οποίο προκάλεσε μια μυκηναϊκή φυλή; Η εκστρατεία αυτή μήπως είναι πρωταρχή των θρυλικών επών που τραγούδησε ο Όμηρος στην «Ιλιά-δα» και «Οδύσσεια»; Λένε, και μπορεί να το φανταστεί κανείς και από την τοπωνυμία, ότι η πατριαρχική κοινότητα των Αχαιών, την οποία δυνά-στευαν πρίγκηπες, να έχει επιτεθεί στην Τροία και να έγινε αυτή το θέμα των επών.
Ιωνικός πολιτισμός
Η Ιωνία, περιοχή της Μικρός Ασίας, στις ακτές του Αιγαίου στο σημερινό κόλπο της Σμύρνης (Ισμίρ - Τουρκία), θεωρείται η χώρα στην οποία γεννήθηκε η ελληνική επιστήμη κατά τα τέλη του 7ου αιώνα και αρχές του 6ου αιώνα πριν τη χρονολογία μας. Σε μια από τις πόλεις της Ιωνίας, στη Μίλητο, ιδρύθηκε η πρώτη ελληνική φιλοσοφική σχολή.
Στην ιωνική ένωση υπήρχαν πολλές αδυναμίες. Στη Μίλητο και τη Σά-μο οι φτωχοί και οι πλούσιοι βρισκόντουσαν σε διαρκή πόλεμο. Αυτή ήτανε η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη ήτανε ο λαμπρός πολιτισμός: μνημειώδεις οικοδομές όπως ο ναός της Ήρας στη Σάμο και της Αρτέμιδος στην Έφεσο, θαυμάσια έργα γλυπτικής και αγάλματα, των οποίων η ομορφιά ήταν σε αντίθεση με τα ξηρά, χωρίς γούστο και μεγάλα αγάλματα του ηπειρωτικού τμήματος" τα αντικείμενα κεραμεικής των Κλαζομενών' κατασκευάζονταν στην Ιωνία και εξάγονταν σ' όλον τον ελληνικό κόσμο.
Κατά τους αιώνες αυτούς, στην Ιωνία αναπτύχθηκε κάτι το θαυμαστό, κάτι το μεγαλειώδες, που έμοιαζε με επανάσταση: η ερμηνεία του κόσμου και των φαινομένων που περιβάλλουν τον άνθρωπο απαλλάσσονταν από τους μύθους και τη μυθολογία. Στην ερμηνεία του κόσμου, η ιστορία, η γεωγραφία και ειδικώτερα η φιλοσοφία διέκοψαν τους δεσμούς από την ως τότε θεολογία και στηρίχτηκαν στην άμεση παρατήρηση και τη λογική κρίση.
Οι Ίωνες φιλόσοφοι άρχισαν να ωθούνται από τις αστρονομικές και μαθηματικές αναζητήσεις των Ασυριο - Βαβυλωνίων. Τα φαινόμενα της φύσης τα εξέταζαν με μάτι ολωσδιόλου υλιστικό, προσπαθώντας να εξηγήσουν τον κόσμο και τη γέννηση του (την κοσμογονία) πέρα από τα όρια τα καθορισμένα από τη μυθολογία. Αυτό ήτανε ένα μεγάλο, τεράστιο άλμα στην πορεία της γνώσης και της επιστημονικής παρατήρησης.
Επομένως, οι στοχαστές της Μιλήτου, στις αναζητήσεις τους να ερμηνεύσουν το σχηματισμό και τη σύσταση του κόσμου, να δώσουν γενικές εξηγήσεις, μπήκαν σ' έναν καινούργιο δρόμο. Αυτή ήταν μια πραγματική αρχή μετά τη μυθολογική ομίχλη που σκέπαζε τη γνώση του κόσμου με όλο ασταθείς και ανάκατες φαντασίες.
Είδαν αυτοί και απόκτησαν πεποίθηση ότι ο κόσμος έχει ένα δικό του «μοναδικό κανόνα» απ' όπου ξεκινά κανείς να εξηγήσει «τη γέννηση, τη δημιουργία, την εξέλιξη και τις κινήσεις του».
Στον ενισμό αυτό, σ" αυτή την ενότητα εκείνοι έβλεπαν την αρχή, την πρώτη αιτία του παντός που συμβαίνει στη φύση και επενεργεί στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
1. Ελληνική πόλη στη Μικρά Ασία.
Η ιδέα κατά την οποία η παρατήρηση των φυσικών φαινομένων επιτρέπει να επεξεργαστείς κανόνες καθολικής αξίας, ικανούς να εξηγούν τα πάντα, έκαμε να ονομάζονταν αυτοί φυσικοί.
Μερικοί Ίωνες φιλόσοφοι:
Θαλής1 ο Μιλήσιος. Δεν άφησε κανένα σύγγραμμα. Το νερό το θεωρεί ως πρωταρχική ουσία, που είναι η αρχή του παντός. Λέει ότι πάνω από τη γη υπάρχει σε ημισφαιρικό σχήμα ο ουρανός, το δισκοειδές διάστημα, ενώ η ίδια η γη επιπλέει στην επιφάνεια του νερού.
Αναξίμανδρος2 ο Μιλήσιος. Μαθητής του Θαλή. Ο πρώτος φιλόσοφος που άφησε ένα σύγγραμμα.
Αναξιμένης3. Λέει ότι τη δισκοειδή γη δεν την κρατά το νερό που την περιβάλλει, αλλά και τα δύο, νερό και γη, τα κρατά ο αέρας. Ο ουρανός χάνει την όψη του θόλου.
Και οι τρεις αυτοί Μιλήσιοι φιλόσοφοι δεν ίδρυσαν ξέχωρη ο καθένας φιλοσοφική σχολή, καθώς θα έκαναν μεταγενέστερα ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας και άλλοι. Από τις κρίσεις και τους διάλογους μοιάζουν μεταξύ τους, αλλά διακρίνονται επειδή ακολούθησαν επαναστατικό δρόμο και αποχωρίστηκαν από τους προηγούμενους φιλόσοφους και από τις μυθολογικές αντιλήψεις τους. Σ' αυτούς τους φιλόσοφους της Μιλήτου αποδίδονται μια σειρά φιλοσοφικές, αστρονομικές και μετεωρολογικές έρευνες· η εφεύρεση, για παράδειγμα, του ηλιακού ωρολογίου (σκιοθηρικού γνώμονα) αποδίδεται συνήθως στον Αναξίμανδρο.
Από τις σχέσεις που αυτοί είχαν με την καθημερινή ζωή της πόλης, προέκυψαν πολλά περίεργα ανέκδοτα για το Θαλή.
Τα αποσπάσματα των φιλοσοφικών σκέψεων τους, που ήρθαν αργότερα στο φως, εμείς τα αποδίδουμε στην αριστοτελική παράδοση και, συχνά, καθώς λένε οι διάσημοι μελετητές της ελληνικής φιλοσοφίας του 7ου και 6ου αιώνα, τα αποφθέγματα αυτών των κειμένων είναι δύσκολο να ξεχωρίζονται από τις ερμηνείες. Αυτό, λένε οι μελετητές, οφείλεται στο γεγονός που οι φιλοσοφικές τους σκέψεις διατυπώθηκαν σε νέες έννοιες δουλεμένες αργότερα από εκείνους που τις έφεραν μέχρι τις μέρες μας. ΓΓ αυτό είναι για μας δύσκολο, λένε αυτοί οι μελετητές, να διακρίνουμε τις ακριβείς διατυπώσεις και έννοιες των εν λόγω φιλοσόφων, απ' αυτές των κατοπινών, της αριστοτελικής σχολής, που διέσωσαν και μετάδωσαν σε μας αυτόν τον πολύτιμο θησαυρό για την ανθρώπινη σκέψη.
Ο Θαλής ο Μιλήσιος επιχείρησε να βρει και να.εξηγήσσει ποια έπρεπε να ήταν εκείνη η υλική αρχή που αποτελούσε την πηγή, την προέλευση της ζωής. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτή η αρχή ήτανε το νερό. Ο Αριστοτέλης εξηγεί αυτή τη σκέψη του Θαλή, λέγοντας ότι το «σπέρμα» που δημιουργεί τη ζωή είναι υγρό στοιχείο.
1 Περίπου 624 - 547 πριν τη χρονολογία μας.
2. 610 - 546 πριν τη χρονολογία μας.
3. Περίπου 585 - 525 πριν τη χρονολογία μας.
2. 610 - 546 πριν τη χρονολογία μας.
3. Περίπου 585 - 525 πριν τη χρονολογία μας.
Η ιδέα ότι «ο κόσμος επιπλέει στο νερό», καθώς και η άλλη ιδέα ότι «το πνεύμα διεισδύει στα πάντα», ότι ο κόσμος είναι «γεμάτος θεότητες», είχαν την πηγή τους στις αρχαίες φιλοσοφίες των λαών της Μέσης Ανατολής, με τους οποίους οι Έλληνες είχαν συνεχείς εμπορικές σχέσεις, πνευματικές ανταλλαγές, φιλοσοφικούς διάλογους κλπ. Αυτό θα σήμαινε ότι κάθε ύλη είναι ζώσα, «με ψυχή», και ότι ο άνθρωπος ήτανε αδύναμος στη διαμόρφωση της.
Μ' αυτές τις ιδέες δόθηκε στο μύθο ορθολογιστική ερμηνεία, ανοίχτηκε ένας καινούργιος δρόμος: στα φυσικά φαινόμενα βρέθηκε μια εξήγηση στην ίδια τη φύση τους και όχι πια στη μυθολογία, εξήγηση αυτή που στην ουσία της ήτανε μια υλιστική κοσμοαντίληψη.
«Ασφαλώς, έλεγε ο Ένγκελς, η υλιστική κοσμοαντίληψη είναι η αντίληψη της φύσης έτσι όπως έχει, χωρίς καθόλου ξένα προσθέματα, γι' αυτό και για τους έλληνες φιλόσοφους αυτή ήτανε εξ αρχής κάτι το αυτονόητο»"1.
Η σκέψη του Αναξίμανδρου φαίνεται πιο περίπλοκη απ' αυτή του Θαλή. Ο Αναξίμανδρος δεν παραδέχεται την ιδέα ότι το στοιχείο - νερό να είναι η προέλευση της ζωής και να επικρατεί στη φύση. Γι αυτό, στο σύγγραμμα του «Περί φύσεως» υπελάμβανε μια πρωταρχική ουσία, ανωνόμα-στη, ακαθόριστη, αΐδια, απέραντη, στην οποία έδωσε το σκοτεινό όνομα «άπειρον».
Εδώ, λέει αυτός ο θαλήσιος φιλόσοφος, βρίσκεται η πηγή της ζωής και της κίνησης. «Η ισορροπία του κόσμου», λέει, «ενυπάρχει στα αντίθετα» (θερμό και ψυχρό, ξηρό και υγρό). Πότε πότε το καθένα απ' αυτά δεσπόζει του άλλου. Κι αυτό, εξηγεί ο ίδιος, το επαληθεύουν και οι εποχές του έτους. Σύμφωνα μ' αυτόν «η γη δεν έχει ανάγκη για κάποιο στήριγμα, διότι μοιάζει με τύμπανο σε υπόβαθρα. Ο κόσμος κρατιέται από την έλξη των αντιθέτων».
Ο δε Αναξιμένης επανέρχεται σε μια άλλη πρωτότυπη αρχή, με την οποία ο άνθρωπος στη ζωή του σχετίζεται κάθε στιγμή, κάθε μέρα, με τον αέρα που πληρεί το σύμπαν και μεταβάλλεται δια της συμπύκνωσης και της αραίωσης.
Ο αέρας, λέει ο Αναξιμένης, είναι η πνοή του κόσμου (του σύμπαντος) και όλες οι κινήσεις, του αέρα, του νερού, των άστρων κλπ. είναι ενέργεια των δύο αντιθέτων, της συμπύκνωσης και της αραίωσης.
Όλες αυτές οι αντιλήψεις αυτών των Ελλήνων φιλοσόφων της Μιλήτου είναι προσπάθειες για γενικές εξηγήσεις των αστρονομικών φαινομένων ή της προέλευσης του ανθρώπου, βασισμένες στη ρασιοναλιστική λογική.
Μ' αυτές τις ιδέες δόθηκε στο μύθο ορθολογιστική ερμηνεία, ανοίχτηκε ένας καινούργιος δρόμος: στα φυσικά φαινόμενα βρέθηκε μια εξήγηση στην ίδια τη φύση τους και όχι πια στη μυθολογία, εξήγηση αυτή που στην ουσία της ήτανε μια υλιστική κοσμοαντίληψη.
«Ασφαλώς, έλεγε ο Ένγκελς, η υλιστική κοσμοαντίληψη είναι η αντίληψη της φύσης έτσι όπως έχει, χωρίς καθόλου ξένα προσθέματα, γι' αυτό και για τους έλληνες φιλόσοφους αυτή ήτανε εξ αρχής κάτι το αυτονόητο»"1.
Η σκέψη του Αναξίμανδρου φαίνεται πιο περίπλοκη απ' αυτή του Θαλή. Ο Αναξίμανδρος δεν παραδέχεται την ιδέα ότι το στοιχείο - νερό να είναι η προέλευση της ζωής και να επικρατεί στη φύση. Γι αυτό, στο σύγγραμμα του «Περί φύσεως» υπελάμβανε μια πρωταρχική ουσία, ανωνόμα-στη, ακαθόριστη, αΐδια, απέραντη, στην οποία έδωσε το σκοτεινό όνομα «άπειρον».
Εδώ, λέει αυτός ο θαλήσιος φιλόσοφος, βρίσκεται η πηγή της ζωής και της κίνησης. «Η ισορροπία του κόσμου», λέει, «ενυπάρχει στα αντίθετα» (θερμό και ψυχρό, ξηρό και υγρό). Πότε πότε το καθένα απ' αυτά δεσπόζει του άλλου. Κι αυτό, εξηγεί ο ίδιος, το επαληθεύουν και οι εποχές του έτους. Σύμφωνα μ' αυτόν «η γη δεν έχει ανάγκη για κάποιο στήριγμα, διότι μοιάζει με τύμπανο σε υπόβαθρα. Ο κόσμος κρατιέται από την έλξη των αντιθέτων».
Ο δε Αναξιμένης επανέρχεται σε μια άλλη πρωτότυπη αρχή, με την οποία ο άνθρωπος στη ζωή του σχετίζεται κάθε στιγμή, κάθε μέρα, με τον αέρα που πληρεί το σύμπαν και μεταβάλλεται δια της συμπύκνωσης και της αραίωσης.
Ο αέρας, λέει ο Αναξιμένης, είναι η πνοή του κόσμου (του σύμπαντος) και όλες οι κινήσεις, του αέρα, του νερού, των άστρων κλπ. είναι ενέργεια των δύο αντιθέτων, της συμπύκνωσης και της αραίωσης.
Όλες αυτές οι αντιλήψεις αυτών των Ελλήνων φιλοσόφων της Μιλήτου είναι προσπάθειες για γενικές εξηγήσεις των αστρονομικών φαινομένων ή της προέλευσης του ανθρώπου, βασισμένες στη ρασιοναλιστική λογική.
1. Φ. Ένγκελς, «Διαλεκτική της φύσης», Τίρανα 1973, σελ. 228.
Από τότε ακόμα, από τον 7ο, 6ο, 5ο αι. αυτοί προτείνουν «φανταστικά σχήματα, αλλά που ενέχουν μια ρασιοναλιστική λογική».
Ο Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος έζησε τον 6ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Ήταν ποιητής - θεολόγος. Συνέχισε τις φιλοσοφικές έρευνες. Δεν παραδέχεται, αποκρούει κάθε ανθρωπομορφικό όραμα των θεών. Προτείνει μια μοναδική αρχή, αέναη, άφθαρτη, ενάρετη, που συμβιεί με τον κόσμο (το σύμπαν), την οποία αυτός ονομάζει θεό.
Για τον Ξενοφάνη τον Κολοφώνιο η οργανική ζωή γεννιέται από μία «μείξη χώματος και νερού».
Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος έζησε στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Με το φιλόσοφο αυτό η φυσική σκέψη και το εγκυκλοπαιδικό πνεύμα αφανίζονται και αντικαθιστούνται δια του καθαρού φιλοσοφικού λογικού, που εμμένει στις διανοητικές ικανότητες του ανθρώπου, με τη διανόηση, ως «διαισθητικός παράγοντας για το ανθρώπινο ον».
Ό,τι κληρονόμησε η ανθρωπότητα από τη φιλοσοφία του Ηράκλειτου του Εφέσιου, συνοψίζεται σε μερικά αποσπάσματα. Αυτό δεν επέτρεψε να σχηματιστεί μια σαφής άποψη της υπέροχης σκέψης του και απέβηκε πηγή πολλών και αντιφατικών ερμηνειών.
Τον πυρσό της φιλοσοφίας του ύψωσαν στον Κρότωνα της Μεγάλης Ελλάδας (έτσι ονομαζόταν τότε ένα μέρος της Νότιας Ιταλίας και Σικελίας, όπου υπήρχαν πολλές ελληνικές αποικίες), ο Πυθαγόρας ο Σάμιος (6ος αιώνας πριν τη νέα χρονολογία) και ο Αναξαγόρας1 των Κλαζομενών.
Πυθαγόρας, ιδεαλιστής φιλόσοφος και μαθηματικός.
Ο μεγάλος αυτός άντρας της αρχαίας Ελλάδας γεννήθηκε στο νησί της Σάμου (Αιγαίο), τον 6ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Έφυγε στον Κρότωνα της Μεγάλης Ελλάδας και εκεί πέθανε.
Ο Εμπεδοκλής2 για τον Πυθαγόρα είπε: «Στη μακρά ζωή του συγκέντρωσε ό,τι περιείχαν δέκα ή είκοσι ανθρώπινες γενεές».
Ο Πυθαγόρας ήταν μαθητής του αθεϊστή Αναξίμανδρου, Ίωνα φιλόσοφου, και του μυστικιστή Φερεκύδη, 6ος αιώνας πριν τη νέα χρονολογία. Είχε κάνει πολλές περιηγήσεις στα νησιά της Ελλάδας, στη Μικρά Ασία, κοιτίδα του ελληνισμού, στην Αίγυπτο. Ήταν φίλος του Πολυκράτη, τυράννου της Σάμου, υπερασπιστή των εμπορικών σχέσεων και των δημοσίων έργων. (Η αφήγηση του Ηρόδοτου, έλληνα ιστορικού, για τη σήραγγα των 900 μέτρων για τη μεταφορά του νερού από ένα σημείο του νησιού στο άλλο, σκαμμένη με σπάνια τεχνική και κατά τρόπο θαυμαστό. Η σήραγγα αναφερόταν σαν ένα ωραίο «παραμύθι» του Ηρόδοτου, αλλά τον 19ο αιώνα έκανε ανασκαφές και την αποκάλυψε ένας αρχαιολόγος).
Ο Αριστοτέλης για τον Πυθαγόρα λέει: Οι κάτοικοι του Κρότωνα (πόλη
Ι. 500 - 428 πριν τη χρονολογία μας. 2. 490 - 435 πριν τη χρονολογία μας.
στη Μεγάλη Ελλάδα, έδρα του Πυθαγόρα) «θεωρούσαν αυτόν ως γιο του Απόλλωνα» (πρόσωπο της ελληνικής μυθολογίας, προσωποποίηση του θεού του ήλιου), ενώ μια παροιμία έλεγε: «Μέσα στα όντα με νου, υπάρχουν οι θεοί, οι ήρωες, υπάρχουν και όντα σαν τον Πυθαγόρα».
«Εκείνος έκανε θαύματα, συζητούσε με τ' άστρα, κατέβαινε στον Αδη» κλπ. Η αυθεντία του Πυθαγόρα ήταν τόσο μεγάλη που οι μαθητές του έλεγαν: «Αυτός έφα». Το δόγμα αυτό αποτελούσε νόμο.
Για να γεννηθεί και να μεγαλώσει ο μύθος χρειάζεται ένας «πυρήνας» κατάλληλος, ένα σπέρμα. «Οι μέτριοι και οι τσαρλατάνοι δεν δύνανται να δημιουργήσουν μύθους και, αν δημιουργήσουν κάτι, αυτό φθείρεται γρήγορα»».
Η πυθαγόρειος αντίληψη του κόσμου άντεξε στους αιώνες, έφθασε ως τις μέρες μας. Είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «φιλοσοφία».
Η πυθαγόρειος «αρμονία» στην ευρεία έννοια, όπως τη θεωρεί ο Αγγλος Υοkle, έγκειται στον αριθμό, τη «φιγούρα» (Υοrk Burnet Early Greek Philosopy).
Στο μεγάλο του όραμα για τον κόσμο, ο Πυθαγόρας ενώνει την επιστήμη με τη θρησκεία, τα μαθηματικά με τη μουσική, την ιατρική με την κοσμολογία, το σώμα με την ψυχή σε μια «λαμπρή σύνθεση», ο κόσμος αποτελεί μια ενότητα όπου τα πάντα συνδέονται αλυσοειδώς.
Η πυθαγόρειος σφαίρα
Ο Πυθαγόρας νόμιζε ότι το σύμπαν στο κέντρο του είχε ένα μεγάλο πυρ και τη γη τη θεωρούσε έναν πλανήτη που περιστρέφεται γύρω από αυτό το κεντρικό σώμα. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε μέσω της μουσικής, ομιλώντας για τη μουσική των «σφαιρών·». Από το ύψος τοποθέτησης της νότας εξαρτάται το μήκος της χορδής που την παράγει, και τα συνηχητικά διαστήματα της μουσικής κλίμακας παράγονται με κάποια απλή σχέση αριθμών: ογδόη 2:1, πέμπτη 3 : 2. τέταρτη 4 : 3 κλπ.
Οι Πυθαγόρειοι έδωσαν την καθοριστική εικασία της σχέσης της ποιότητας με την ποσότητα, της αναγωγής του κόσμου σε αριθμητικές αναλογίες. Στη ζωή της ανθρωπότητας έγινε έτσι το πρώτο βήμα προς τη μαθημα-τικοποίηση των ερευνών και κα,τά συνέπεια γεννήθηκε η απαρχή της επιστήμης, αναμειγμένης όμως με πολλά μυστικιστικά και θεολογικά στοιχεία. Σ' αυτό ο Λένιν έβλεπε τη σχέση:
«... των εμβρύων τον επιστημονικού σκέπτεσθαι και της φαντασίας με τον τρόπο της θρησκείας, της μυθολογίας»1.
1. Β. Ι. Λένιν. Άπαντα, τ. 38ος, σελ. 272. (αλβ. έκδοση).
Άρχισε ο «θεϊκός χορός των αριθμών». «Οι χορδές της λύρας του Ορφέα», γέννημα της μυθολογίας, ποιητής και μουσικός των θρύλων της Θράκης, «έχουν δευτερεύουσα σημασία, μπορούν να έχουν οποιαδήποτε μορφή, μόνον πρέπει να διατηρούνται οι σχέσεις». «Η μουσική αποτελείται από τις σχέσεις, από τους αριθμούς, από τη δομή της μουσικής κλίμακας. Οι σχέσεις αυτές είναι αιώνιες, καθετί άλλο αφανίζεται. Οι σχέσεις είναι ψυχικής φύσεως και όχι υλικής, αυτές κάνουν μυστηριώδεις διανοητικές ενέργειες».
Από δω βγαίνει το συμπέρασμα ότι «τα γεωμετρικά σχήματα και οι μαθηματικοί νόμοι είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο για την κάθαρση της ψυχής από τα γήινα πάθη και η βασική σχέση μεταξύ ανθρώπου και θεοτήτων».
Η γραμμή που συνέδεε τη μουσική με τους αριθμούς, έγινε ο άξονας του πυθαγόρειου συστήματος.
Άρα, η ιωνική φιλοσοφία ήταν υλιστική υπό την έννοια ότι προσανατολιζόταν προ πάντων προς τις διερευνήσεις της πρώτης υλικής αρχής με την οποία δημιουργήθηκε το σύμπαν, το σύνολο, ο κόσμος. Για τους Πυθαγόρειους αυτή η αρχή βρισκόταν στις συμμετρίες: «είδος και σχήμα», σχέσεις και όχι τα πράγματα σε σχέση.
«Τα πάντα είναι ύλη» και πνοή ή ψυχή δεν υπάρχει, εκτός όταν οι διαταράξεις γεννιούνται από τις μεταλλαγές, «από την ουσία σε μορφή», «από τη δομή σε λειτουργία», «από τα άτομα σε ενδελέχεια», «από τα σωματίδια σε κύμα» κλπ.
Ο άξονας του πυθαγορείου συστήματος προσέλαβε δύο κατευθύνσεις: από τη μια προς τα άστρα, από την άλλη προς το σώμα και την ψυχή του ανθρώπου. Ο άξονας στηριζόταν σε μια βάση με δύο έννοιες: «αρμονία» και «κάθαρση».
Οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν το «σώμα» ως μουσικό όργανο, στο οποίο η κάθε χορδή έπρεπε να είχε «την απαιτούμενη ένταση και την αναγκαία ισορροπία» στα αντίθετα της όπως «το καλό και το κακό», «το φως και το σκότος», «το θερμό και το ψυχρό», «το ξηρό και το υγρό» κλπ.
Ο όρος «αρμονία» κατά τον 6ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία στην Ελλάδα δεν είχε αυτή την έννοια που έχει σήμερα η λέξη «αρμονία» (η ελληνική μουσική δεν εγνώριζε αυτή την αρμονία). Αυτή ήτανε «η ένταση των χορδών στα διαστήματα της μουσικής κλίμακας, ήτανε η ίδια η φιγούρα αυ-τής της κλίμακας». Αυτό για τον Πυθαγόρα σήμαινε ότι το σύμπαν και ο νόμος του είναι η ισορροπία, ο κανόνας και όχι η «απόλαυση». (Κεστλερ- Les Somnambules)
Στο πυθαγόρειο σύμπαν υπάρχει η τονικότητα, θέση που τη φιλοσοφία τη θεωρεί ως την τελειότερη μουσική και δηλώνει ότι η ανώτερη μορφή της φιλοσοφίας ανάγεται στους «αριθμούς».
«Το καθετί έχει ένα σχήμα, το καθετί είναι σχήμα και κάθε σχήμα μπορεί να εκφραστεί, μπορεί να προσδιοριστεί με αριθμούς».
Έτσι το σχήμα τετραγώνου αντιστοιχεί με τετράγωνο αριθμού τίνος, δηλαδή 16 = 4X4, ενώ το 12 είναι αριθμός ορθογωνίου και το 6 αριθμός τριγώνου.
Οι Ίωνες άνοιξαν το κοσμικό «περικάλυμμα».
Στο πυθαγόρειο σύμπαν ο δίσκος της γης μεταβλήθηκε σε σφαίρα και γύρω απ' αυτή τη φλόγινη σφαίρα περιστρέφονται κατά ομόκεντρους κύκλους ο Ήλιος, η Σελήνη και οι πλανήτες. Αυτά όμως, ο Ήλιος, η Σελήνη και οι πλανήτες είναι σφαίρες προσδεμένες σ' έναν τροχό. Οι κινήσεις τους στο αχανές της νύχτας και του αέρα παρήγαν ένα μουσικό ήχο, έλεγαν οι Πυθαγόρειοι. Έλεγαν επίσης ότι «κάθε πλανήτης έχει κι ένα ξέχωρο φθογγόσημο, που εξαρτάται από την τροχιά του, ακριβώς όπως ο φθόγγος μιας λύρας που εξαρτάται από το μήκος της χορδής».
Έτσι ο Ήλιος, η Σελήνη, οι πλανήτες σχηματίζουν στο διάστημα ομόκεντρους κύκλους και εννοείται οι τροχιακές χορδές «κυβερνούνται» από τους νόμους της αρμονίας.
Ο Πλίνιος (ο Πρεσβύτερος)1, ρωμαίος φυσιοδίφης, λέει ότι ο Πυθαγόρας θεωρούσε ότι η απόσταση μεταξύ Γης και Σελήνης ήταν ίση με έναν τόνο (πάντα μουσική και όχι βάρος). Από τον Ερμή στην Αφροδίτη ένα ημιτόνιο, από την Αφροδίτη στον Ήλιο ένα τρίτο μινόρε, από τον Ήλιο στον Άρη έναν τόνο, από τον ' Αρη στο Δία ένα ημιτόνιο, από το Δία στον Κρόνο ένα ημιτόνιο και από τον Κρόνο στη σφαίρα των «ακίνητων» άστρων ένα τρίτο μινόρε.
Από δω προκύπτει η μουσική κλίμακα του Πυθαγόρα:
Ut(do), re, mi-b, sol, la, si-b, si, re
Κατά την παράδοση ο «δάσκαλος» είχε την ιδιότητα «να άκουγε πραγματικά τη μουσική των σφαιρών».
Το όνειρο του Πυθαγόρα ανάγει την κίνηση των άστρων σε μια μουσική αρμονία.
Μπαίνει το ερώτημα: Η «αρμονία των σφαιρών» είναι μια «ποίηση» ή μια «επιστημονική έννοια», μια «υπόθεση» για έργο ή ένα «όνειρο» ενός μυστικιστή;
Οι κατά τους αιώνες συγκεντρωμένες από τους αστρονόμους πληροφορίες λένε ότι αυτό μοιάζει με όνειρο.
Ο Αριστοτέλης απώθησε με χλευασμό την «ουράνια αρμονία» από το «ανάκτορο» της σοβαρής επιστήμης των μαθηματικών.
Και να, στο τέλος του 16ου αιώνα, βγήκε ο Γιοχάννες Κέπλερ1, ο οποίος ερωτεύτηκε με το «όνειρο του Πυθαγόρα» και πάνω σ’ αυτή τη φανταστική βάση, με τα μέσα της νόησης άρχισε να χτίζει το οικοδόμημα της σύγχρονης αστρονομίας.
Περίεργο επεισόδιο στην ιστορία της σκέψης που δείχνει ότι η πρόο-
1. Έζησε απ' το 23 μέχρι το 79.
1. Γερμανός αστρονόμος (1571 - 1630).
δος των επιστημών ακολουθεί διάφορους δρόμους και μπορεί να έρθει και από μια ιδέα που από αιώνες έχει θεωρηθεί όνειρο, φαντασία.
Διάφοροι επιστήμονες αναιρούν το γεγονός ότι όλες οι φιλοσοφικές έρευνες, μυστικιστικές ή ρασιοναλιστικές, μαθηματικές ή γεωμετρικές αποδίδονται στον Πυθαγόρα. Ισχυρίζονται ότι μερικές απ' αυτές πρέπει να είναι των μαθητών του, οι οποίοι διατηρώντας τη λατρεία του δασκάλου τους, απέδιδαν σ' αυτόν τα πάντα.
Ο Πυθαγόρας και η «λατρεία του Ορφέα»
Ο Πυθαγόρας έδωσε νέο νόημα στον ορφισμό.
Η ιατρική και η πυθαγόρειος επιστήμη είχαν διαφορετικές έννοιες και διανοητικές μηχανιστικές ερμηνείες, ανεξάρτητα που διαμόρφωναν μια αντίληψη με τη λατρεία του Βάκχου, του Ορφέα, του Απόλλωνα κλπ.
Η συνάρτηση της πυθαγορείου γεωμετρίας, λέει ο Πλούταρχος2, μας αποσπά από τον κόσμο των αισθήσεων και της φθοράς και μας μπάζει στον κόσμο του πνεύματος και της αιωνιότητας. Η ενατένιση της «αιωνιότητας είναι σκοπός της φιλοσοφίας, έτσι όπως είναι σκοπός της θρησκείας η ενατένιση των μυστηρίων» (B.Farrington- Greek Sciences).
Αλλά, όπως προκύπτει από την άποψη των Πυθαγορείων, οι δύο αυτοί σκοποί είναι ακαθόριστοι.
Το καθετί στο σύστημα του Πυθαγόρα οικοδομείται σ' ένα «διάγραμμα με σημεία». Μα να που ανακάλυψαν μια κατηγορία αριθμών, όπως την τετραγωνική ρίζα, η οποία ήταν αδύνατο να αποτελούνταν από περιορισμένο αριθμό σημείων. Λένε πως οι Πυθαγόρειοι κράτησαν μυστική αυτή την ανακάλυψη που ήταν ένα άμεσο χτύπημα για το ίδιο το σύστημα τους, δηλαδή την ανακάλυψη των ασύμμετρων (αρρήτων) αριθμών.
Ο Ίππασος, μαθητής του Πυθαγόρα, αποκάλυψε το μυστικό, έγινε σκάνδαλο και καταδικάστηκε σε θάνατο (Danzig, The Language of Science).
Ο Πυθαγόρας και οι πυθαγόρειοι στον Κρότωνα και σε μερικά άλλα κέντρα της Μεγάλης Ελλάδας ζούσαν και δρούσαν οργανωμένοι σε κλειστές και μυστικιστικές κοινότητες («εταιρείες»), οι οποίες μετά το θάνατο του «δασκάλου» και της από τον Ίππασο κοινολόγησης του μυστικού των «α-συμμέτρων μεγεθών», καταστράφηκαν, υπέστησαν κατατρεγμούς και διαλύθηκαν.
Η πραγματική όμως αιτία της εξασθένησης και της διάλυσης αυτών των πυθαγορείων κοινοτήτων, που αντιπροσώπευαν και υπεράσπιζαν τη δουλο-κτητική αριστοκρατία, έγκειται στην ταξική πάλη που γινόταν τότε, στη νίκη της δουλοκτητικής δημοκρατίας επί της δουλοκτητικής αριστοκρατίας.
2. Έλληνας βιογράφος και συγγραφέας (περίπου το 50 - 125).
Από τότε ακόμα, από τον 7ο, 6ο, 5ο αι. αυτοί προτείνουν «φανταστικά σχήματα, αλλά που ενέχουν μια ρασιοναλιστική λογική».
Ο Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος έζησε τον 6ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Ήταν ποιητής - θεολόγος. Συνέχισε τις φιλοσοφικές έρευνες. Δεν παραδέχεται, αποκρούει κάθε ανθρωπομορφικό όραμα των θεών. Προτείνει μια μοναδική αρχή, αέναη, άφθαρτη, ενάρετη, που συμβιεί με τον κόσμο (το σύμπαν), την οποία αυτός ονομάζει θεό.
Για τον Ξενοφάνη τον Κολοφώνιο η οργανική ζωή γεννιέται από μία «μείξη χώματος και νερού».
Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος έζησε στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Με το φιλόσοφο αυτό η φυσική σκέψη και το εγκυκλοπαιδικό πνεύμα αφανίζονται και αντικαθιστούνται δια του καθαρού φιλοσοφικού λογικού, που εμμένει στις διανοητικές ικανότητες του ανθρώπου, με τη διανόηση, ως «διαισθητικός παράγοντας για το ανθρώπινο ον».
Ό,τι κληρονόμησε η ανθρωπότητα από τη φιλοσοφία του Ηράκλειτου του Εφέσιου, συνοψίζεται σε μερικά αποσπάσματα. Αυτό δεν επέτρεψε να σχηματιστεί μια σαφής άποψη της υπέροχης σκέψης του και απέβηκε πηγή πολλών και αντιφατικών ερμηνειών.
Τον πυρσό της φιλοσοφίας του ύψωσαν στον Κρότωνα της Μεγάλης Ελλάδας (έτσι ονομαζόταν τότε ένα μέρος της Νότιας Ιταλίας και Σικελίας, όπου υπήρχαν πολλές ελληνικές αποικίες), ο Πυθαγόρας ο Σάμιος (6ος αιώνας πριν τη νέα χρονολογία) και ο Αναξαγόρας1 των Κλαζομενών.
Πυθαγόρας, ιδεαλιστής φιλόσοφος και μαθηματικός.
Ο μεγάλος αυτός άντρας της αρχαίας Ελλάδας γεννήθηκε στο νησί της Σάμου (Αιγαίο), τον 6ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία. Έφυγε στον Κρότωνα της Μεγάλης Ελλάδας και εκεί πέθανε.
Ο Εμπεδοκλής2 για τον Πυθαγόρα είπε: «Στη μακρά ζωή του συγκέντρωσε ό,τι περιείχαν δέκα ή είκοσι ανθρώπινες γενεές».
Ο Πυθαγόρας ήταν μαθητής του αθεϊστή Αναξίμανδρου, Ίωνα φιλόσοφου, και του μυστικιστή Φερεκύδη, 6ος αιώνας πριν τη νέα χρονολογία. Είχε κάνει πολλές περιηγήσεις στα νησιά της Ελλάδας, στη Μικρά Ασία, κοιτίδα του ελληνισμού, στην Αίγυπτο. Ήταν φίλος του Πολυκράτη, τυράννου της Σάμου, υπερασπιστή των εμπορικών σχέσεων και των δημοσίων έργων. (Η αφήγηση του Ηρόδοτου, έλληνα ιστορικού, για τη σήραγγα των 900 μέτρων για τη μεταφορά του νερού από ένα σημείο του νησιού στο άλλο, σκαμμένη με σπάνια τεχνική και κατά τρόπο θαυμαστό. Η σήραγγα αναφερόταν σαν ένα ωραίο «παραμύθι» του Ηρόδοτου, αλλά τον 19ο αιώνα έκανε ανασκαφές και την αποκάλυψε ένας αρχαιολόγος).
Ο Αριστοτέλης για τον Πυθαγόρα λέει: Οι κάτοικοι του Κρότωνα (πόλη
Ι. 500 - 428 πριν τη χρονολογία μας. 2. 490 - 435 πριν τη χρονολογία μας.
στη Μεγάλη Ελλάδα, έδρα του Πυθαγόρα) «θεωρούσαν αυτόν ως γιο του Απόλλωνα» (πρόσωπο της ελληνικής μυθολογίας, προσωποποίηση του θεού του ήλιου), ενώ μια παροιμία έλεγε: «Μέσα στα όντα με νου, υπάρχουν οι θεοί, οι ήρωες, υπάρχουν και όντα σαν τον Πυθαγόρα».
«Εκείνος έκανε θαύματα, συζητούσε με τ' άστρα, κατέβαινε στον Αδη» κλπ. Η αυθεντία του Πυθαγόρα ήταν τόσο μεγάλη που οι μαθητές του έλεγαν: «Αυτός έφα». Το δόγμα αυτό αποτελούσε νόμο.
Για να γεννηθεί και να μεγαλώσει ο μύθος χρειάζεται ένας «πυρήνας» κατάλληλος, ένα σπέρμα. «Οι μέτριοι και οι τσαρλατάνοι δεν δύνανται να δημιουργήσουν μύθους και, αν δημιουργήσουν κάτι, αυτό φθείρεται γρήγορα»».
Η πυθαγόρειος αντίληψη του κόσμου άντεξε στους αιώνες, έφθασε ως τις μέρες μας. Είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «φιλοσοφία».
Η πυθαγόρειος «αρμονία» στην ευρεία έννοια, όπως τη θεωρεί ο Αγγλος Υοkle, έγκειται στον αριθμό, τη «φιγούρα» (Υοrk Burnet Early Greek Philosopy).
Στο μεγάλο του όραμα για τον κόσμο, ο Πυθαγόρας ενώνει την επιστήμη με τη θρησκεία, τα μαθηματικά με τη μουσική, την ιατρική με την κοσμολογία, το σώμα με την ψυχή σε μια «λαμπρή σύνθεση», ο κόσμος αποτελεί μια ενότητα όπου τα πάντα συνδέονται αλυσοειδώς.
Η πυθαγόρειος σφαίρα
Ο Πυθαγόρας νόμιζε ότι το σύμπαν στο κέντρο του είχε ένα μεγάλο πυρ και τη γη τη θεωρούσε έναν πλανήτη που περιστρέφεται γύρω από αυτό το κεντρικό σώμα. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε μέσω της μουσικής, ομιλώντας για τη μουσική των «σφαιρών·». Από το ύψος τοποθέτησης της νότας εξαρτάται το μήκος της χορδής που την παράγει, και τα συνηχητικά διαστήματα της μουσικής κλίμακας παράγονται με κάποια απλή σχέση αριθμών: ογδόη 2:1, πέμπτη 3 : 2. τέταρτη 4 : 3 κλπ.
Οι Πυθαγόρειοι έδωσαν την καθοριστική εικασία της σχέσης της ποιότητας με την ποσότητα, της αναγωγής του κόσμου σε αριθμητικές αναλογίες. Στη ζωή της ανθρωπότητας έγινε έτσι το πρώτο βήμα προς τη μαθημα-τικοποίηση των ερευνών και κα,τά συνέπεια γεννήθηκε η απαρχή της επιστήμης, αναμειγμένης όμως με πολλά μυστικιστικά και θεολογικά στοιχεία. Σ' αυτό ο Λένιν έβλεπε τη σχέση:
«... των εμβρύων τον επιστημονικού σκέπτεσθαι και της φαντασίας με τον τρόπο της θρησκείας, της μυθολογίας»1.
1. Β. Ι. Λένιν. Άπαντα, τ. 38ος, σελ. 272. (αλβ. έκδοση).
Άρχισε ο «θεϊκός χορός των αριθμών». «Οι χορδές της λύρας του Ορφέα», γέννημα της μυθολογίας, ποιητής και μουσικός των θρύλων της Θράκης, «έχουν δευτερεύουσα σημασία, μπορούν να έχουν οποιαδήποτε μορφή, μόνον πρέπει να διατηρούνται οι σχέσεις». «Η μουσική αποτελείται από τις σχέσεις, από τους αριθμούς, από τη δομή της μουσικής κλίμακας. Οι σχέσεις αυτές είναι αιώνιες, καθετί άλλο αφανίζεται. Οι σχέσεις είναι ψυχικής φύσεως και όχι υλικής, αυτές κάνουν μυστηριώδεις διανοητικές ενέργειες».
Από δω βγαίνει το συμπέρασμα ότι «τα γεωμετρικά σχήματα και οι μαθηματικοί νόμοι είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο για την κάθαρση της ψυχής από τα γήινα πάθη και η βασική σχέση μεταξύ ανθρώπου και θεοτήτων».
Η γραμμή που συνέδεε τη μουσική με τους αριθμούς, έγινε ο άξονας του πυθαγόρειου συστήματος.
Άρα, η ιωνική φιλοσοφία ήταν υλιστική υπό την έννοια ότι προσανατολιζόταν προ πάντων προς τις διερευνήσεις της πρώτης υλικής αρχής με την οποία δημιουργήθηκε το σύμπαν, το σύνολο, ο κόσμος. Για τους Πυθαγόρειους αυτή η αρχή βρισκόταν στις συμμετρίες: «είδος και σχήμα», σχέσεις και όχι τα πράγματα σε σχέση.
«Τα πάντα είναι ύλη» και πνοή ή ψυχή δεν υπάρχει, εκτός όταν οι διαταράξεις γεννιούνται από τις μεταλλαγές, «από την ουσία σε μορφή», «από τη δομή σε λειτουργία», «από τα άτομα σε ενδελέχεια», «από τα σωματίδια σε κύμα» κλπ.
Ο άξονας του πυθαγορείου συστήματος προσέλαβε δύο κατευθύνσεις: από τη μια προς τα άστρα, από την άλλη προς το σώμα και την ψυχή του ανθρώπου. Ο άξονας στηριζόταν σε μια βάση με δύο έννοιες: «αρμονία» και «κάθαρση».
Οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν το «σώμα» ως μουσικό όργανο, στο οποίο η κάθε χορδή έπρεπε να είχε «την απαιτούμενη ένταση και την αναγκαία ισορροπία» στα αντίθετα της όπως «το καλό και το κακό», «το φως και το σκότος», «το θερμό και το ψυχρό», «το ξηρό και το υγρό» κλπ.
Ο όρος «αρμονία» κατά τον 6ο αιώνα πριν τη νέα χρονολογία στην Ελλάδα δεν είχε αυτή την έννοια που έχει σήμερα η λέξη «αρμονία» (η ελληνική μουσική δεν εγνώριζε αυτή την αρμονία). Αυτή ήτανε «η ένταση των χορδών στα διαστήματα της μουσικής κλίμακας, ήτανε η ίδια η φιγούρα αυ-τής της κλίμακας». Αυτό για τον Πυθαγόρα σήμαινε ότι το σύμπαν και ο νόμος του είναι η ισορροπία, ο κανόνας και όχι η «απόλαυση». (Κεστλερ- Les Somnambules)
Στο πυθαγόρειο σύμπαν υπάρχει η τονικότητα, θέση που τη φιλοσοφία τη θεωρεί ως την τελειότερη μουσική και δηλώνει ότι η ανώτερη μορφή της φιλοσοφίας ανάγεται στους «αριθμούς».
«Το καθετί έχει ένα σχήμα, το καθετί είναι σχήμα και κάθε σχήμα μπορεί να εκφραστεί, μπορεί να προσδιοριστεί με αριθμούς».
Έτσι το σχήμα τετραγώνου αντιστοιχεί με τετράγωνο αριθμού τίνος, δηλαδή 16 = 4X4, ενώ το 12 είναι αριθμός ορθογωνίου και το 6 αριθμός τριγώνου.
Οι Ίωνες άνοιξαν το κοσμικό «περικάλυμμα».
Στο πυθαγόρειο σύμπαν ο δίσκος της γης μεταβλήθηκε σε σφαίρα και γύρω απ' αυτή τη φλόγινη σφαίρα περιστρέφονται κατά ομόκεντρους κύκλους ο Ήλιος, η Σελήνη και οι πλανήτες. Αυτά όμως, ο Ήλιος, η Σελήνη και οι πλανήτες είναι σφαίρες προσδεμένες σ' έναν τροχό. Οι κινήσεις τους στο αχανές της νύχτας και του αέρα παρήγαν ένα μουσικό ήχο, έλεγαν οι Πυθαγόρειοι. Έλεγαν επίσης ότι «κάθε πλανήτης έχει κι ένα ξέχωρο φθογγόσημο, που εξαρτάται από την τροχιά του, ακριβώς όπως ο φθόγγος μιας λύρας που εξαρτάται από το μήκος της χορδής».
Έτσι ο Ήλιος, η Σελήνη, οι πλανήτες σχηματίζουν στο διάστημα ομόκεντρους κύκλους και εννοείται οι τροχιακές χορδές «κυβερνούνται» από τους νόμους της αρμονίας.
Ο Πλίνιος (ο Πρεσβύτερος)1, ρωμαίος φυσιοδίφης, λέει ότι ο Πυθαγόρας θεωρούσε ότι η απόσταση μεταξύ Γης και Σελήνης ήταν ίση με έναν τόνο (πάντα μουσική και όχι βάρος). Από τον Ερμή στην Αφροδίτη ένα ημιτόνιο, από την Αφροδίτη στον Ήλιο ένα τρίτο μινόρε, από τον Ήλιο στον Άρη έναν τόνο, από τον ' Αρη στο Δία ένα ημιτόνιο, από το Δία στον Κρόνο ένα ημιτόνιο και από τον Κρόνο στη σφαίρα των «ακίνητων» άστρων ένα τρίτο μινόρε.
Από δω προκύπτει η μουσική κλίμακα του Πυθαγόρα:
Ut(do), re, mi-b, sol, la, si-b, si, re
Κατά την παράδοση ο «δάσκαλος» είχε την ιδιότητα «να άκουγε πραγματικά τη μουσική των σφαιρών».
Το όνειρο του Πυθαγόρα ανάγει την κίνηση των άστρων σε μια μουσική αρμονία.
Μπαίνει το ερώτημα: Η «αρμονία των σφαιρών» είναι μια «ποίηση» ή μια «επιστημονική έννοια», μια «υπόθεση» για έργο ή ένα «όνειρο» ενός μυστικιστή;
Οι κατά τους αιώνες συγκεντρωμένες από τους αστρονόμους πληροφορίες λένε ότι αυτό μοιάζει με όνειρο.
Ο Αριστοτέλης απώθησε με χλευασμό την «ουράνια αρμονία» από το «ανάκτορο» της σοβαρής επιστήμης των μαθηματικών.
Και να, στο τέλος του 16ου αιώνα, βγήκε ο Γιοχάννες Κέπλερ1, ο οποίος ερωτεύτηκε με το «όνειρο του Πυθαγόρα» και πάνω σ’ αυτή τη φανταστική βάση, με τα μέσα της νόησης άρχισε να χτίζει το οικοδόμημα της σύγχρονης αστρονομίας.
Περίεργο επεισόδιο στην ιστορία της σκέψης που δείχνει ότι η πρόο-
1. Έζησε απ' το 23 μέχρι το 79.
1. Γερμανός αστρονόμος (1571 - 1630).
δος των επιστημών ακολουθεί διάφορους δρόμους και μπορεί να έρθει και από μια ιδέα που από αιώνες έχει θεωρηθεί όνειρο, φαντασία.
Διάφοροι επιστήμονες αναιρούν το γεγονός ότι όλες οι φιλοσοφικές έρευνες, μυστικιστικές ή ρασιοναλιστικές, μαθηματικές ή γεωμετρικές αποδίδονται στον Πυθαγόρα. Ισχυρίζονται ότι μερικές απ' αυτές πρέπει να είναι των μαθητών του, οι οποίοι διατηρώντας τη λατρεία του δασκάλου τους, απέδιδαν σ' αυτόν τα πάντα.
Ο Πυθαγόρας και η «λατρεία του Ορφέα»
Ο Πυθαγόρας έδωσε νέο νόημα στον ορφισμό.
Η ιατρική και η πυθαγόρειος επιστήμη είχαν διαφορετικές έννοιες και διανοητικές μηχανιστικές ερμηνείες, ανεξάρτητα που διαμόρφωναν μια αντίληψη με τη λατρεία του Βάκχου, του Ορφέα, του Απόλλωνα κλπ.
Η συνάρτηση της πυθαγορείου γεωμετρίας, λέει ο Πλούταρχος2, μας αποσπά από τον κόσμο των αισθήσεων και της φθοράς και μας μπάζει στον κόσμο του πνεύματος και της αιωνιότητας. Η ενατένιση της «αιωνιότητας είναι σκοπός της φιλοσοφίας, έτσι όπως είναι σκοπός της θρησκείας η ενατένιση των μυστηρίων» (B.Farrington- Greek Sciences).
Αλλά, όπως προκύπτει από την άποψη των Πυθαγορείων, οι δύο αυτοί σκοποί είναι ακαθόριστοι.
Το καθετί στο σύστημα του Πυθαγόρα οικοδομείται σ' ένα «διάγραμμα με σημεία». Μα να που ανακάλυψαν μια κατηγορία αριθμών, όπως την τετραγωνική ρίζα, η οποία ήταν αδύνατο να αποτελούνταν από περιορισμένο αριθμό σημείων. Λένε πως οι Πυθαγόρειοι κράτησαν μυστική αυτή την ανακάλυψη που ήταν ένα άμεσο χτύπημα για το ίδιο το σύστημα τους, δηλαδή την ανακάλυψη των ασύμμετρων (αρρήτων) αριθμών.
Ο Ίππασος, μαθητής του Πυθαγόρα, αποκάλυψε το μυστικό, έγινε σκάνδαλο και καταδικάστηκε σε θάνατο (Danzig, The Language of Science).
Ο Πυθαγόρας και οι πυθαγόρειοι στον Κρότωνα και σε μερικά άλλα κέντρα της Μεγάλης Ελλάδας ζούσαν και δρούσαν οργανωμένοι σε κλειστές και μυστικιστικές κοινότητες («εταιρείες»), οι οποίες μετά το θάνατο του «δασκάλου» και της από τον Ίππασο κοινολόγησης του μυστικού των «α-συμμέτρων μεγεθών», καταστράφηκαν, υπέστησαν κατατρεγμούς και διαλύθηκαν.
Η πραγματική όμως αιτία της εξασθένησης και της διάλυσης αυτών των πυθαγορείων κοινοτήτων, που αντιπροσώπευαν και υπεράσπιζαν τη δουλο-κτητική αριστοκρατία, έγκειται στην ταξική πάλη που γινόταν τότε, στη νίκη της δουλοκτητικής δημοκρατίας επί της δουλοκτητικής αριστοκρατίας.
2. Έλληνας βιογράφος και συγγραφέας (περίπου το 50 - 125).
ΤΡΙΤΗ 25 ΟΚΤΩΒΡΗ 1983
σημείωση
Η πρωθυπουργός της Γιουγκοσλαβίας, Πλάνιντς, κάνει επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα. Στις συναντήσεις της με τον Έλληνα πρωθυπουργό Παπανδρέου, όπως μεταδίδει το πραχτορείο ΤΑΝYUG, συζητήθηκε «για την τρέχουσα πολιτική και οικονομική κατάσταση στον κόσμο, για την παραπέρα ανάπτυξη των διμερών σχέσεων, για τη διεύρυνση του εμπορίου και για μια πιο πλούσια οικονομική συνεργασία». Τόσα λέγονται στην επίσημη ανακοίνωση του ΤΑΝYUG. Όμως μου έκαμε εντύπωση ότι στο λόγο που εκφώνησε η Πλάνιντς, στο δείπνο που παρέθεσε ο Παπανδρέου, έθιξε και το πρόβλημα των εθνικών μειονοτήτων, λέγοντας πως «οι εθνικές μειονότητες, που σαν συνέπεια των ιστορικών περιστάσεων αποτελούν μέρος της πραγματικότητας της περιοχής στην οποία ζούνε, πρέπει να εξυπηρετήσουν σαν γερές γέφυρες, πίστης, φιλίας και συνεργασίας».
Εμείς οι Αλβανοί ξέρουμε πολύ καλά πού αναφέρεται η Πλάνιντς μ' αυτές τις δηλώσεις και τι μισητές συνωμοσίες κρύβονται πίσω από τις αντιαλ-βανικές της πράξεις στη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα. Γι' αυτό κρατούμε σημείωση.
σημείωση
Η πρωθυπουργός της Γιουγκοσλαβίας, Πλάνιντς, κάνει επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα. Στις συναντήσεις της με τον Έλληνα πρωθυπουργό Παπανδρέου, όπως μεταδίδει το πραχτορείο ΤΑΝYUG, συζητήθηκε «για την τρέχουσα πολιτική και οικονομική κατάσταση στον κόσμο, για την παραπέρα ανάπτυξη των διμερών σχέσεων, για τη διεύρυνση του εμπορίου και για μια πιο πλούσια οικονομική συνεργασία». Τόσα λέγονται στην επίσημη ανακοίνωση του ΤΑΝYUG. Όμως μου έκαμε εντύπωση ότι στο λόγο που εκφώνησε η Πλάνιντς, στο δείπνο που παρέθεσε ο Παπανδρέου, έθιξε και το πρόβλημα των εθνικών μειονοτήτων, λέγοντας πως «οι εθνικές μειονότητες, που σαν συνέπεια των ιστορικών περιστάσεων αποτελούν μέρος της πραγματικότητας της περιοχής στην οποία ζούνε, πρέπει να εξυπηρετήσουν σαν γερές γέφυρες, πίστης, φιλίας και συνεργασίας».
Εμείς οι Αλβανοί ξέρουμε πολύ καλά πού αναφέρεται η Πλάνιντς μ' αυτές τις δηλώσεις και τι μισητές συνωμοσίες κρύβονται πίσω από τις αντιαλ-βανικές της πράξεις στη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα. Γι' αυτό κρατούμε σημείωση.
ΤΕΤΑΡΤΗ 16 ΝΟΕΜΒΡΗ 1983
ΝΕΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ
Η Νομοθετική Συνέλευση της Τουρκικής Κοινότητας της Κύπρου διακήρυξε τη δημιουργία της «Τουρκοκυπριακής Δημοκρατίας», δηλαδή την αυτονομία του βορείου τμήματος αυτού του νησιού.
Το γεγονός αυτό θα έχει βέβαια απήχηση και επιπτώσεις στη διεθνή σκηνή, θα οξύνει τις ήδη κακές τούρκο - ελληνικές σχέσεις, θα αυξήσει τον κίνδυνο επέμβασης των υπερδυνάμεων και θα καταστήσει πιο βαριά τη γεμάτη ταραχές υπάρχουσα κατάσταση στη Μεσόγειο.
Αυτό που συνέβηκε, είναι δική τους υπόθεση. Εμείς, στην κατάλληλη στιγμή, θα πάρουμε τη θέση μας. Έχουμε υποστηρίξει το δίκαιο αγώνα του κυπριακού λαού, ελληνικού και τουρκικού, για λευτεριά και εθνική ανεξαρτησία. Ήμασταν και είμαστε της γνώμης ότι η σωστή και σταθερή λύση του κυπριακού προβλήματος μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο Κοινότητες και χωρίς καμιά επέμβαση απ' έξω.
ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΓΕΝΑΡΗ 1984
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΕΤΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ΓΙΑ ΜΑΣ
Τον Ξενοφών Νούσι1 πριν γυρίσει στην Αθήνα τον είχα για δείπνο και συζητήσαμε. Φαίνεται ότι για μας στην Ελλάδα υπάρχει θετική γνώμη. Εμείς με την Ελλάδα έχουμε προβλήματα, μα αυτά δεν είναι όπως τα προβλήματα που έχουμε με τη Γιουγκοσλαβία. Εφόσον την ελληνική μειονότητα στη χώρα μας την έχουμε σε γερές θέσεις, ας φωνάζουν όσο θέλουν οι παπά-δες.
Εν πάση περιπτώσει, για μας σημασία έχει η ελληνική δημοκρατική κοινή γνώμη. Προοδευτικοί άνθρωποι που δεν συμφωνούν με τους παπάδες μπορεί να υπάρχουν ακόμη και στο κόμμα «Νέα Δημοκρατία».
Πρέπει να γνωρίζουμε επίσης ότι είναι και η Γιουγκοσλαβία που ενθαρρύνει την ελληνική αντίδραση για να κρατούν σε όσο πιο μεγάλη ένταση το ζήτημα της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία. Οι Γιουγκοσλάβοι μάλιστα χτυπούν δυνατά τη σάλπιγγα πως σε μας το εθνικό ζήτημα δε λύθηκε καθώς πρέπει. Συνεπώς, αυτό που λέμε εμείς γι' αυτούς, προσπαθούν να το πούνε αυτςί για μας, ότι στην Αλβανία δεν έχουν, λέει, δικαιώματα τόσο οι Μακεδόνες, όσο και οι Έλληνες μειονοτικοί. Οι Γιουγκοσλάβοι όχι μόνο συκοφαντούν πως οι Έλληνες μειονοτικοί στην Αλβανία δεν απολαμβάνουν δικαιώματα και υποστηρίζουν την αντιαλβανική δράση των βορειοηπειρωτικών, αλλά μας βγάζουν και τους Ρωμάνους (βλάχους). Αύριο αυτοί μπορεί να πούνε ότι και οι Εβραίοι δεν έχουν δικαιώματα στη χώρα μας κλπ. Οι Γιουγκοσλάβοι με πολύ ζήλο συμφωνούν με τον τόνο της ελληνικής αντίδρασης που, μέσα στ' άλλα, κάνει πολύ θόρυβο, λόγου χάρη για το νόμο της αλλαγής των ονομάτων. Εμείς πράγματι βγάλαμε το νόμο της αλλαγής μερικών υποτιμητικών και περιφρονητικών ονομάτων, αλλά αυτή ήταν πράξη
Πρεσβευτής της Λαϊκής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Αλβανίας στην Ελλάδα.
πάρα πολύ συνηθισμένη, διότι σε μερικούς ανθρώπους είχαν βάλει ονόματα που τους ήταν αδύνατο να τα κρατούν, ονόματα και επώνυμα ταπεινωτικά και από τα πιο χυδαία. Να, απ' αυτόν το νόμο πιάνονται και μας κατηγορούν πως τον χρησιμοποιούμε σαν όπλο για να εξαφανίσουμε τις μειονότητες, για να τις αφομοιώσουμε, πως τους χαλάσαμε τη θρησκεία, τους τραβήξαμε τα ονόματα και τους κάναμε όλους Αλβανούς!
Οι γιουγκοσλάβοι τιτοϊκοί, αυτή την προπαγανδιστική αντιαλβανική εκστρατεία την αναπτύσσουν ακριβώς όταν η ίδια η ελληνική αντίδραση και οι βορειοηπειρωτικοί σύλλογοι σιωπούν λόγω των ορθών θέσεων μας για μερικά διεθνή πολιτικά προβλήματα, που συμφέρουν και στην Ελλάδα. Ένα απ' αυτά τα προβλήματα είναι το Κυπριακό, το οποίο έβαλε σε δυσκολία την ελληνική κυβέρνηση. Η άψογη θέση μας προς τα τελευταία γεγονότα στην Κύπρο έκανε φυσικά την ελληνική αντίδραση να πει: «Για σταθείτε, σ' αυτό το ζήτημα η Αλβανία μπορούσε να βγει και εναντίον μας».
Ο δεύτερος λόγος σχετίζεται, καθώς φαίνεται, με τη μη συμμετοχή της Τουρκίας στη σύσκεψη για την αποπυρηνικοποίηση των Βαλκανίων. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, γιατί η σύσκεψη ήταν στην πραγματικότητα ενάντια στο ΝΑΤΟ, ενάντια στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Τουρκία δεν συμμετέχει ακριβώς εξ αιτίας του πρώτου σημείου της ημερήσιας διάταξης, η αποπυρηνικοποίηση των Βαλκανίων. Οι Τούρκοι είπαν επίσημα ότι σε περίπτωση που αφαιρεθεί αυτό το ζήτημα από την ημερήσια διάταξη, τότε θα συμμετάσχουν, διαφορετικά όχι.
Με την πολιτική μας προς την ελληνική κυβέρνηση εμείς πρέπει να τηρούμε τη γραμμή, αλλά να είμαστε και ευέλικτοι. Τι σημαίνει να είσαι ευέλικτος; Σημαίνει ώστε για εκείνο που η ελληνική κυβέρνηση έχει δίκιο, να μην της το αρνηθούμε, να το πούμε ανοιχτά ότι έχει δίκιο. Να, σ' αυτή την περίπτωση πρέπει να εκδηλωθεί ευελιξία. Έτσι πρέπει να ενεργούμε και σε άλλες περιπτώσεις, αυτό πρέπει να το έχουμε καλά υπόψη μας. Αλλά, όταν λέμε ευελιξία, δε θα πει να χαλάσουμε, να θίξουμε τα συμφέροντα του λαού μας. Με κανέναν τρόπο.
ΠΕΜΠΤΗ 2 ΦΛΕΒΑΡΗ 1984
ΝΑ ΞΕΣΚΕΠΑΣΟΥΜΕ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΧΑΛΑΣΟΥΝ ΤΗ ΦΙΛΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΛΑΩΝ ΜΑΣ
Αυτές τις μέρες ο μητροπολίτης Σεβαστιανός, συνοδευόμενος από άλλους αντιδραστικούς, πήγε στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής και μπροστά σε κάποια επιτροπή της Αμερικάνικης Γερουσίας μίλησε για την λεγόμενη άσχημη κατάσταση της μειονότητας στην Αλβανία. Ταυτόχρονα ο αντιδραστικός ελληνικός Τύπος έχει διαδώσει προκατειλημμένες φήμες κατά τις οποίες εμείς θέλουμε, λέει, να σκοτώσουμε το Σεβαστιανό. Επίσης αυτές τις μέρες ένας φυγάς μας έστειλε ένα γράμμα, με το οποίο απειλεί πως θα τινάξει στον αέρα την πρεσβεία μας στην Αθήνα, αν δεν αφήσουμε την οικογένεια του να πάει στην Ελλάδα.
Σχετικά μ' αυτή την αντιαλβανική εκστρατεία από συκοφαντίες και επιθέσεις που αναπτύσσεται από την ελληνική αντίδραση σε βάρος της χώρας μας, εμείς δεν μπορεί να μη διαμαρτυρηθούμε στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας. Εξ ονόματος της Κυβέρνησης μας, κατά τον πιο σοβαρό τρόπο, να ζητήσουμε να ληφθούν μέτρα ώστε όχι μόνο να μη συμβαίνουν πια τέτοια πράγματα, αλλά, με βάση το διεθνές δίκαιο και τους γνωστούς διεθνείς κανόνες, να δημιουργηθεί κατάσταση ήρεμης εργασίας για την πρεσβεία μας και το προσωπικό της, έτσι όπως έχουμε εμείς εξασφαλίσει για την ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα. Το διάβημα αυτό από μέρους μας να είναι μια ισχυρή και αποφασιστική προειδοποίηση προς την Ελληνική Κυβέρνηση.
ΤΡΙΤΗ 14 ΦΛΕΒΑΡΗ 1984
ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΕΧΘΡΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΔΕ ΘΑ ΕΧΟΥΝ ΠΟΤΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ
Η γιουγκοσλάβικη και η ελληνική αντίδραση προσπαθούν να δημιουργήσουν εχθρικές ομάδες στη χώρα μας και με ψίθυρους που θα σφυρίζουν στ' αφτί μερικών ανθρώπων να προκαλέσουν δυσαρέσκειες στην ελληνική μειονότητα και τη μακεδόνικη1. Η γιουγκοσλάβικη αντίδραση δουλεύει να προκαλέσει δυσαρέσκειες στη μειονότητα, με σκοπό να τις χρησιμοποιεί σαν αντίβαρο για τα γεγονότα στην Κοσόβα. Γι' αυτό και οι δυο πλευρές έχουν σήμερα και την υποστήριξη των αμερικάνικων αντιδραστικών κύκλων.
Σχετικά με το ζήτημα αυτό, ιστορικά και βάσει ντοκουμέντων του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου προκύπτει ότι οι Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής ήταν ενάντια στην παραχώρηση στην Ελλάδα της Νότιας Αλβανίας, ή της «Βορείου Ηπείρου», όπως τη λένε οι Έλληνες, ενώ η Αγγλία ήταν υπέρ, «για να δώσει ικανοποίηση στην Ελλάδα».
Ποιοι ήταν οι λόγοι αυτής της στάσης από μέρους των Ενωμένων Πολιτειών της Αμερικής; Πιθανόν να ήταν το ζήτημα της Σοβιετικής Ένωσης, της Γιουγκοσλαβίας, με τις οποίες εμείς είχαμε τότε φιλία, ή κάποιο άλλο ζήτημα μεγάλου ενδιαφέροντος γι' αυτές, αλλά συγκεκριμένα όμως δεν ξέρουμε. Σήμερα όμως η κατάσταση άλλαξε και οι Αμερικάνοι στράφηκαν υποστηριχτές της ελληνικής αντίδρασης. Αυτό μπορεί να είναι και συνέπεια του γεγονότος ότι στα αμερικάνικα κρατικά όργανα, όπως στη Γερουσία κλπ., ασκεί μεγάλη επίδραση το ελληνικό λόμπι. Πάντως πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ούτε η Γερουσία, ούτε το Σταίητ Ντηπάρτμεντ πήραν ανοιχτά και επίσημα θέση προς υποστήριξη των αξιώσεων της ελληνικής αντίδρασης.
Με βάση τη γενική απογραφή του πληθυσμού, 7 Γενάρη 1979, στην Αλβανία υπήρχαν 4.163 άτομα σλαβικής εθνικότητας.
Όσο για τη σύγκριση που η αντίδραση κάνει μεταξύ της καταπίεσης που γίνεται από τους Σέρβους σε βάρος των Κοσοβάρων και της κατάστασης της ελληνικής μειονότητας σε μας, εδώ δεν υπάρχει τίποτε το αληθινό. Η ελληνική μειονότητα στη χώρα μας χαίρει όλων των δικαιωμάτων που χαίρει και ο αλβανικός λαός. Σε ορισμένες μάλιστα κατευθύνσεις αυτή επωφελήθηκε πριν ακόμα επωφεληθούν οι ίδιοι οι Αλβανοί, όπως για παράδειγμα η λήψη από πρωτύτερα του ηλεκτρικού ρεύματος, του νερού κλπ. Και το βιοτικό επίπεδο των μειονοτικών είναι μάλλον ανώτερο από παντού αλλού στη χώρα μας. Στην Κοσόβα οι Αλβανοί καταπιέζονται πολιτικά και οικονομικά, τους απαρνήθηκαν όλα τα δικαιώματα.
Και στο μέλλον θα εφαρμόζεται με αποφασιστικότητα η γραμμή του Κόμματος μας στη μειονότητα. Οι μειονοτικοί θα έχουν πάντα την αδελφική μεταχείριση, θα τους δίνεται ό,τι δίνεται στο λαό μας. Η κατάσταση στη μειονότητα είναι υγιής, επίσης και η φιλία μεταξύ μειονοτικών και Αλβανών.
Όσο για το ζήτημα της θρησκείας, οι παπάδες της Αθήνας, του Βατικανού ή όποιου άλλου κέντρου, πρέπει να το ξέρουν καλά ότι στη σοσιαλιστική Αλβανία έχει βασιλέψει μια για πάντα ο καιρός της θρησκείας και των εκκλησιών. Όποιος επιθυμεί, ας πιστέψει μέσα του, αλλά να έχει θρησκευτικό ίδρυμα εδώ στην Αλβανία, να έχει μια εκκλησία, σαν «βασίλειο» ξέχωρο μέσα στο κράτος και τη δημοκρατία μας για να αποκαταστήσει και να οργανώνει κατασκοπευτικές συνδέσεις με την καθολική, την ελληνική, τη σέρβικη αντίδραση, κλπ. αυτό εμείς δεν το επιτρέπουμε όχι μόνο η αμερικάνικη Γερουσία να σηκωθεί στο πόδι, αλλά και όλη η Αμερική.
Θρησκευτική επιρροή θα υπάρχει και ύστερα από 100- 150 χρόνια αλλά οι νεολαίοι μας δε θα τη γνωρίσουν και δε θα την πλησιάσουν. Από σήμερα κιόλας έχουμε μια νεολαία που δεν πιστεύει ούτε Θεό, ούτε Χριστό και ούτε Μωάμεθ.
ΤΡΙΤΗ 14 ΦΛΕΒΑΡΗ 1984
ΜΙΑ ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΠΟΥ ΟΙ ΤΙΤΟΙΚΟΙ ΠΑΣΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΟΥΝ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ
Με τους συντρόφους γραμματείς της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος ανταλλάξαμε σήμερα γνώμες σχετικά με τα αποτελέσματα που μπορεί να έχει η διάσκεψη των ειδικών των βαλκανικών χωρών στην Αθήνα, αφιερωμένη στην «διαβαλκανική συνεργασία και στην εξέταση των δυνατοτήτων για τη μετατροπή των Βαλκανίων σε περιοχή ειρήνης και χωρίς πυρηνικά όπλα».
Είπα στους συντρόφους ότι, κατά τη γνώμη μου, όσον αφορά τη συνεργασία μεταξύ τους, σ' αυτή τη σύσκεψη μπορεί και να αποφασίσουν για κάτι, αλλά όσο για την αποπυρηνικοποίηση των Βαλκανίων, τίποτα δε μπορούν να πετύχουν. Το ίδιο και για το ζήτημα της αξιοποίησης της ατομικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς εκεί δε μπορούν να πετύχουν κανένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, διότι είναι χώρες που τους λείπει το ουράνιο και δεν έχουν οικονομική ισχύ να κατασκευάσουν ατομικούς αντιδραστήρες χωρίς τη βοήθεια και χωρίς τις πιστώσεις των μεγάλων δυνάμεων.
Είπα στους συντρόφους μ" αυτή την ευκαιρία και για μια ανταπόκριση από την Αθήνα του γιουγκοσλάβικου πρακτορείου ΤΑΝYUG, το οποίο, αναφερόμενο σε μερικά προβλήματα της διάσκεψης της Αθήνας, επιχειρεί να χτυπήσει εμάς. Εκεί γίνεται λόγος για κάποιο «μικρό Χάρτη» του Ελσίνκι, για το πρόβλημα των διμερών και πολυμερών σχέσεων, για τη δημιουργία μιας «Βαλκανικής Κοινής Αγοράς», για «Ενωμένα Βαλκάνια χωρίς πυρηνικά όπλα αλλά με συμβατικά όπλα έξω από τον έλεγχο των υπερδυνάμεων» κλπ., κλπ. Είπα ότι εκτός από τις επιθέσεις, με αυτό το υλικό οι Γιουγκοσλάβοι καταβάλλουν προσπάθειες και για να μας εξαπατήσουν, να μας βάλουν σε παγίδες. Για παράδειγμα, αν θέλετε η Ελλάδα να προβεί στην άρση του «Νόμου Εμπόλεμης κατάστασης» με σας, τότε ελάτε εδώ, στη διάσκεψη της Αθήνας, όπου να εγκρίνουμε ένα κοινό ντοκουμέντο· αν είστε υπέρ του στά-τους κβο των συνόρων, αναλάβετε μια βαλκανική δέσμευση, ώστε και εμείς να μη διεκδικούμε από σας αναθεώρηση των συνόρων κλπ., κλπ., λένε εκείνοι.
Από την ανταπόκριση αυτή προκύπτει ότι η στάση των Γιουγκοσλάβων είναι να ιδρυθεί ένα «μπλοκ» ανοιχτό τάχα, αλλά κλειστό στην πραγματικότητα, δήθεν ανεξάρτητο, αλλά στην πραγματικότητα εξαρτόμενο από τις δύο πλευρές, από τη Δύση και από την Ανατολή. Κατ" αυτό τον τρόπο αυτό το «μικρό μπλοκ» γίνεται ένα άλλο τρίτο μπλοκ στην Ευρώπη: το μπλοκ του ΝΑΤΟ, το μπλοκ του Συμφώνου Βαρσοβίας και το Βαλκανικό μπλοκ. Έπειτα να συνδυαστούν οι εμπορικές ενέργειες, δηλαδή να ιδρυθεί η «Βαλκανική Κοινή Αγορά» όπως αυτή η Ευρωπαϊκή και η ΚΟΜΕΚΟΝ, να ανοιχτούν τα σύνορα όπως τα άνοιξε η ίδια η Γιουγκοσλαβία κλπ., κλπ.
Πίσω απ' όλη αυτή την πολιτική, βρίσκονται οι Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Είναι όμως εδώ και η Σοβιετική Ένωση. Η τελευταία προσπαθεί να είναι μέσα για να γνωρίσει καλύτερα την κατάσταση, διότι στην πραγματικότητα επιθυμεί οι βαλκανικές χώρες να είναι ξέχωρα, για να τις καταβροχθίσει πιο εύκολα.
Οι προσπάθειες για μια βαλκανική ένωση έχουν την πηγή τους από πολλά χρόνια πριν, από τον καιρό του Τσώρτσιλ. Κάτω απ' αυτό το σύνθημα οι γιουγκοσλάβοι τιτοϊκοί προσπάθησαν να προσαρτήσουν εμάς πρώτους, έπειτα να έπαιρναν και τη Βουλγαρία. Εμείς ωστόσο δεν πέσαμε στην παγίδα τους, γιατί διαισθανόμασταν τον κίνδυνο που παρουσίαζε μια τέτοια βαλκανική συνομοσπονδία, για την πραγματοποίηση της οποίας ασκούσε πίεση ο Τίτο.
Η πείρα μας διδάσκει εμάς, τους Αλβανούς, ώστε σε οποιονδήποτε εμπιστοσύνη να έχουμε μέχρι ενός σημείου, μέχρι ενός καθορισμένου ορίου. Πέρα απ' αυτό το σημείο και απ' αυτό το όριο πρέπει να αρχίζει η επαγρύπνηση. Για παράδειγμα, ας κάνουν «αυτοκριτική» και ό,τι άλλο θέλουν οι σοβιετικοί ρεβιζιονιστές, αλλά εμείς θα είμαστε πάντα επάγρυπνοι, γιατί τους ξέρουμε καλά ποιοι είναι. Λέω αυτό για τους Σοβιετικούς, και άσε μετά για τους γιουγκοσλάβους τιτοϊκούς.
Οι εχθροί μας, οι ρεβιζιονιστές όλων των αποχρώσεων, η ελληνική, η γιουγκοσλαβική αντίδραση κλπ., θέλουν να σβήσουν το ιδεολογικό μας σθένος. Αυτό όμως ποτέ δε θα το πετύχουν.
Η υγιής ιδεολογική θέση μας ισχυροποιεί την οικονομία της χώρας μας, αλλά και στηρίζεται δυναμικά σ' αυτή την οικονομία. Εμείς σήμερα είμαστε σε θέση να μην απλώσουμε το χέρι στον άλφα ή τον βήτα. Αν απλώσουμε σε κάποιον το χέρι, πήρε τέλος η ανεξάρτητη πολιτική μας. Εμείς όμως είμαστε αποφασισμένοι να μην απλώσουμε σε κανέναν το χέρι· καλύτερα μ' αυτά που έχουμε, αλλά ανεξάρτητοι.
Τη σωστή θέση και στάσεις μας τις καταλαβαίνουν οι προοδευτικοί άνθρωποι και ακριβώς σ' αυτούς εμείς έχουμε ένα μεγάλο στήριγμα.
ΚΥΡΙΑΚΗ 26 ΦΛΕΒΑΡΗ 1984
Ο ΠΑΠΑΣ ΕΠΕΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΙΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΜΑΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ
Και ο πολωνός πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β' σε παστορική επίσκεψη στην Πούλια προσπάθησε να χώσει τη μύτη του στις εσωτερικές μας υποθέσεις. Σε λόγο του σε μια εκκλησία στο Μπάρι, πήρε υπό την προστασία του τους αντιδραστικούς καθολικούς παπάδες και μας κατηγόρησε πως δεν επιτρέπουμε στους καθολικούς «να ασκούν τη θρησκεία τους». Είπε ότι αυτοί «κατέχουν μια ιδιαίτερη θέση» στην καρδιά του. Μας βγήκε Ντούτσες, δεύτερος φασίστας. Και ο πρώτος «είχε την Αλβανία στην καρδιά του». Θα βάλουμε στη θέση του κι αυτόν τον Ντούτσε της εκκλησίας!
Έχουμε να κάνουμε με μια πλατιά καμπάνια επιθέσεων και συκοφαντιών κατά της Αλβανίας. Ο Βορειοηπειρωτικός Σύλλογος, οι σέρβοι σωβι-νιστές και ο πάπας της Ρώμης εν χορώ σήκωσαν τις σάλπιγγες και ξελαρυγ-γίζονται για τα «ανθρώπινα δικαιώματα» που στην Αλβανία τάχα δεν τυχαίνουν σεβασμού, για τη θρησκεία που δεν επιτρέπεται να ασκείται ελεύθερα, για την ειρήνη στα Βαλκάνια που τάχα η χώρα μας την απειλεί και λοιπά.
Σ' αυτούς τους εχθρούς του λαού και της χώρας μας, πρέπει να δώσουμε μια αποφασιστική, γερή και καλοζυγιασμένη απάντηση, όπως πάντα.
ΛΕΥΤΕΡΑ 27 ΦΛΕΒΑΡΗ 1984
ΝΑ ΑΠΟΡΡΙΨΟΥΜΕ ΤΙΣ ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΧΘΡΩΝ
Θέσεις για άρθρο1
— Η αντιαλβανική αντίδραση σε μερικές γειτονικές χώρες έχει αναλάβει μια πλατιά εκστρατεία επιθέσεων και συκοφαντιών ενάντια στη σοσιαλιστική μας χώρα. Έχουμε να κάνουμε με μια κοινή χορωδία του Βορειοηπειρωτικού Συλλόγου, των σέρβων σωβινιστών και του πάπα του Βατικανού. Τα νήματα αυτού του αντιαλβανικού τριγώνου, οδηγούν στην Ουάσιγκτον και σε άλλα κέντρα εξειδικευμένα στον πόλεμο κατά του σοσιαλισμού.
— Αυτή τη χορωδία την οργανώνουν εκείνοι που δεν τους συμφέρει η συνεπής πολιτική αρχών καλής γειτονίας που ακολουθεί η χώρα μας καθώς και η στάση της Αλβανίας σαν παράγοντας ειρήνης και πραγματικής σταθερότητας στην Ευρώπη.
— Ο λαός μας καταδικάζει αποφασιστικά αυτή την εχθρική καμπάνια και την καταγγέλλει στην παγκόσμια κοινή γνώμη.
—. Να τονίσουμε στο άρθρο ότι όσον αφορά την ελληνική αντίδραση, η οντιαλβανική της δραστηριότητα είναι αντίθετη προς τους πόθους του ίδιου του ελληνικού λαού.
— Να δείξουμε το ιστορικό της διεξαγωγής των αντιαλβανικών διαδηλώσεων μπροστά στην πρεσβεία μας στην Αθήνα και των επιθέσεων του ελληνικού αντιδραστικού Τύπου. Αυτές συνδέονται με την επίσκεψη στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής του περιβόητου παπά Σεβαστιανού.
— Η ελληνική αντίδραση, σύμφωνα με τις παραγγελίες που πήρε από τα ιμπεριαλιστικά αντιαλβανικά κέντρα, στη βάση της καμπάνιας της ενάντια στη χώρα μας έχει βάλει τους διωγμούς και την καταπίεση στην οποία υποβάλλετε δήθεν η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία. Να δείξουμε στο
«Ζέρι ι Πόπουλλιτ», 1 Μάρτη 1984 «Οι συκοφαντίες και οι επιθέσεις των εχθρών δεν τρομάζουν και δεν κλονίζουν τον αλβανικό λαό».
άρθρο την αλήθεια, τις προόδους που σημειώθηκαν σ' αυτή την περιοχή, τα δικαιώματα που χαίρουν οι μειονοτικοί, την ευτυχισμένη τους ζωή. Να αναφέρουμε θετικές δηλώσεις που έχουν κάμει Έλληνες οι οποίοι επισκέφτηκαν τη μειονότητα, υπουργοί, διπλωμάτες, προοδευτικοί δημοσιογράφοι και συγγραφείς, τις δηλώσεις του υπουργού Ακριτίδη στην ελληνική βουλή το 1982 κλπ., κλπ.
— Να τονίσουμε ότι η αντιαλβανική καμπάνια της ελληνικής αντίδρασης, που ανέρχεται κλιμακούμενη, είναι σε ανοιχτή αντίθεση με τις πολιτικές δηλώσεις της ελληνικής κυβέρνησης, πως αυτή κλίνει και επιθυμεί την αποκατάσταση των φιλικών σχέσεων με τις γειτονικές χώρες, την επίτευξη μιας ολόπλευρης συνεργασίας με τις βαλκανικές χώρες κλπ.
— Να ξεσκεπάσουμε έντονα τις προκλητικές δηλώσεις του εκπροσώπου της «Νέας Δημοκρατίας», Μητσοτάκη, που ζήτησε την αλλαγή του κατεστημένου των συνόρων και προβάλλει το ζήτημα του διαμελισμού της Νότιας Αλβανίας.
— Ύστερα απ' αυτά, στο άρθρο να ξεσκεπάσουμε δριμύτατα και την επέμβαση του πάπα Βοϊτίλα που έγινε τελευταία από το Μπάρι της Πούλια. Να ειπωθεί ότι στον πάπα Βοϊτίλα ανατέθηκε μια ειδική αποστολή να σπιλώσει την Αλβανία και να διαβάλει τον αλβανικό λαό. Αυτό ο πάπας το κάνει με μεγάλο ζήλο.
— Αφού εξηγήσουμε και απορρίψουμε τις «ανησυχίες του πάπα» για την κατάσταση της θρησκείας στην Αλβανία, να αναφέρουμε εκείνη την περικοπή του λόγου του στο Μπάρι που λέει: «Οι σκέψεις μου πηγαίνουν στους αδελφούς και αδελφές στην Αλβανία... Επιθυμώ να τους διαβεβαιώσω ότι πιάνουν μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου». Και ο Ντούτσε, να αναφέρει το άρθρο, έλεγε ότι «η Αλβανία είναι στην καρδιά μου». Όμως η Αλβανία δεν είναι Πολωνία και στον τωρινό πάπα οι Αλβανοί έβαλαν σύνορο, έτσι καθώς είχαν βάλει τότε και στον ίδιο τον Ντούτσε και τους άλλους πάπες, που ευλογούσαν το φασισμό και συνεργάζονταν μαζί του για να επιτεθούν και να αρπάξουν τη λευτεριά των λαών.
Ύστερα στο άρθρο να σταθούμε στις υστεροβουλίες και επιδιώξεις των σωβινιστών του Βελιγραδίου απέναντι στη χώρα μας. Να τονίσουμε ότι στην τωρινή αντιαλβανική εκστρατεία οι μεγαλοσέρβοι του Βελιγραδίου παίζουν έναν ρόλο πρώτης γραμμής, σε σύμπνοια με την ελληνική αντίδραση και με το Βατικανό. Το σωβινιστικό μίσος που έχουν προς τη σοσιαλιστική Αλβανία και προς όλους τους Αλβανούς, ωθεί τους ηγέτες του Βελιγραδίου να συνεργάζονται και να συνωμοτούν με οποιονδήποτε και να πλέκουν κάθε ίντριγκα σε βάρος της χώρας μας. Να αναφερθούν με την ευκαιρία αυτή τα γραφόμενα της ελληνικής εφημερίδας «Ελευθεροτυπία»1, και το άρ-
Ημερομηνίας 25 Φλεβάρη 1984, που λέει: «Ανεπίγνωστα γίναμε συναυτουρ-γοί του πολύ ύποπτου παιχνιδιού των Γιουγκοσλάβων προς την Αλβανία, που επανειλημμένα έχουν εκδηλώσει τάσεις για το διαμελισμό της».
θρο της «Μπόρμπα»2, όπου καθαρά φαίνονται οι προσπάθειες του Βελιγραδίου να μπάσει σφήνες στις καλές φιλικές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας.
— Στην περίοδο εντατικοποίησης των γιουγκοσλάβο - αμερικάνικων πολιτικοστρατιωτικών σχέσεων και του μήνα μέλιτος ανάμεσα στο βορειοηπειρωτικό σωβινισμό και το μεγαλοσέρβικο σωβινισμό, οι ηγέτες του Βελιγραδίου, με σκοπό να αποτραβήξουν και την προσοχή του κόσμου από την Κοσόβα, εντείνουν τις επιθέσεις και τις συκοφαντίες ενάντια στην Αλβανία, με το σύνθημα «η Αλβανία δημιουργεί ένταση στα Βαλκάνια».
Όμως την εσωτερική κατάσταση της Γιουγκοσλαβίας δε θα την ξαλαφρώσουν ούτε οι προσπάθειες να παρουσιάσουν ένα σκοτεινό ταμπλώ της σοσιαλιστικής Αλβανίας, ούτε τα αντιαλβανικά ξεφωνητά των ελλήνων αντιδραστικών, ούτε οι διαβολικές επιθέσεις του πάπα του Βατικανού, ούτε οι διαβεβαιώσεις που μπορεί να έχουν πάρει από την Αμερική ότι αυτή θα προσπαθήσει να «καταπραΰνει» την Αλβανία.
Από το σοσιαλιστικό της δρόμο, από την πολιτική της αρχών κανένας δε μπορεί να απομακρύνει την Αλβανία, ούτε η Αμερική, ούτε οι έλληνες δεσποτάδες, ούτε το Βατικανό, ούτε οι μεγαλοσέρβοι σοβινιστές και κάθε άλλος που μπορεί να ενωθεί μαζί τους. Ο αλβανικός λαός δεν είναι από εκείνους που έχουν αδύνατα νεύρα.
— Η αντιαλβανική αντίδραση σε μερικές γειτονικές χώρες έχει αναλάβει μια πλατιά εκστρατεία επιθέσεων και συκοφαντιών ενάντια στη σοσιαλιστική μας χώρα. Έχουμε να κάνουμε με μια κοινή χορωδία του Βορειοηπειρωτικού Συλλόγου, των σέρβων σωβινιστών και του πάπα του Βατικανού. Τα νήματα αυτού του αντιαλβανικού τριγώνου, οδηγούν στην Ουάσιγκτον και σε άλλα κέντρα εξειδικευμένα στον πόλεμο κατά του σοσιαλισμού.
— Αυτή τη χορωδία την οργανώνουν εκείνοι που δεν τους συμφέρει η συνεπής πολιτική αρχών καλής γειτονίας που ακολουθεί η χώρα μας καθώς και η στάση της Αλβανίας σαν παράγοντας ειρήνης και πραγματικής σταθερότητας στην Ευρώπη.
— Ο λαός μας καταδικάζει αποφασιστικά αυτή την εχθρική καμπάνια και την καταγγέλλει στην παγκόσμια κοινή γνώμη.
—. Να τονίσουμε στο άρθρο ότι όσον αφορά την ελληνική αντίδραση, η οντιαλβανική της δραστηριότητα είναι αντίθετη προς τους πόθους του ίδιου του ελληνικού λαού.
— Να δείξουμε το ιστορικό της διεξαγωγής των αντιαλβανικών διαδηλώσεων μπροστά στην πρεσβεία μας στην Αθήνα και των επιθέσεων του ελληνικού αντιδραστικού Τύπου. Αυτές συνδέονται με την επίσκεψη στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής του περιβόητου παπά Σεβαστιανού.
— Η ελληνική αντίδραση, σύμφωνα με τις παραγγελίες που πήρε από τα ιμπεριαλιστικά αντιαλβανικά κέντρα, στη βάση της καμπάνιας της ενάντια στη χώρα μας έχει βάλει τους διωγμούς και την καταπίεση στην οποία υποβάλλετε δήθεν η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία. Να δείξουμε στο
«Ζέρι ι Πόπουλλιτ», 1 Μάρτη 1984 «Οι συκοφαντίες και οι επιθέσεις των εχθρών δεν τρομάζουν και δεν κλονίζουν τον αλβανικό λαό».
άρθρο την αλήθεια, τις προόδους που σημειώθηκαν σ' αυτή την περιοχή, τα δικαιώματα που χαίρουν οι μειονοτικοί, την ευτυχισμένη τους ζωή. Να αναφέρουμε θετικές δηλώσεις που έχουν κάμει Έλληνες οι οποίοι επισκέφτηκαν τη μειονότητα, υπουργοί, διπλωμάτες, προοδευτικοί δημοσιογράφοι και συγγραφείς, τις δηλώσεις του υπουργού Ακριτίδη στην ελληνική βουλή το 1982 κλπ., κλπ.
— Να τονίσουμε ότι η αντιαλβανική καμπάνια της ελληνικής αντίδρασης, που ανέρχεται κλιμακούμενη, είναι σε ανοιχτή αντίθεση με τις πολιτικές δηλώσεις της ελληνικής κυβέρνησης, πως αυτή κλίνει και επιθυμεί την αποκατάσταση των φιλικών σχέσεων με τις γειτονικές χώρες, την επίτευξη μιας ολόπλευρης συνεργασίας με τις βαλκανικές χώρες κλπ.
— Να ξεσκεπάσουμε έντονα τις προκλητικές δηλώσεις του εκπροσώπου της «Νέας Δημοκρατίας», Μητσοτάκη, που ζήτησε την αλλαγή του κατεστημένου των συνόρων και προβάλλει το ζήτημα του διαμελισμού της Νότιας Αλβανίας.
— Ύστερα απ' αυτά, στο άρθρο να ξεσκεπάσουμε δριμύτατα και την επέμβαση του πάπα Βοϊτίλα που έγινε τελευταία από το Μπάρι της Πούλια. Να ειπωθεί ότι στον πάπα Βοϊτίλα ανατέθηκε μια ειδική αποστολή να σπιλώσει την Αλβανία και να διαβάλει τον αλβανικό λαό. Αυτό ο πάπας το κάνει με μεγάλο ζήλο.
— Αφού εξηγήσουμε και απορρίψουμε τις «ανησυχίες του πάπα» για την κατάσταση της θρησκείας στην Αλβανία, να αναφέρουμε εκείνη την περικοπή του λόγου του στο Μπάρι που λέει: «Οι σκέψεις μου πηγαίνουν στους αδελφούς και αδελφές στην Αλβανία... Επιθυμώ να τους διαβεβαιώσω ότι πιάνουν μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου». Και ο Ντούτσε, να αναφέρει το άρθρο, έλεγε ότι «η Αλβανία είναι στην καρδιά μου». Όμως η Αλβανία δεν είναι Πολωνία και στον τωρινό πάπα οι Αλβανοί έβαλαν σύνορο, έτσι καθώς είχαν βάλει τότε και στον ίδιο τον Ντούτσε και τους άλλους πάπες, που ευλογούσαν το φασισμό και συνεργάζονταν μαζί του για να επιτεθούν και να αρπάξουν τη λευτεριά των λαών.
Ύστερα στο άρθρο να σταθούμε στις υστεροβουλίες και επιδιώξεις των σωβινιστών του Βελιγραδίου απέναντι στη χώρα μας. Να τονίσουμε ότι στην τωρινή αντιαλβανική εκστρατεία οι μεγαλοσέρβοι του Βελιγραδίου παίζουν έναν ρόλο πρώτης γραμμής, σε σύμπνοια με την ελληνική αντίδραση και με το Βατικανό. Το σωβινιστικό μίσος που έχουν προς τη σοσιαλιστική Αλβανία και προς όλους τους Αλβανούς, ωθεί τους ηγέτες του Βελιγραδίου να συνεργάζονται και να συνωμοτούν με οποιονδήποτε και να πλέκουν κάθε ίντριγκα σε βάρος της χώρας μας. Να αναφερθούν με την ευκαιρία αυτή τα γραφόμενα της ελληνικής εφημερίδας «Ελευθεροτυπία»1, και το άρ-
Ημερομηνίας 25 Φλεβάρη 1984, που λέει: «Ανεπίγνωστα γίναμε συναυτουρ-γοί του πολύ ύποπτου παιχνιδιού των Γιουγκοσλάβων προς την Αλβανία, που επανειλημμένα έχουν εκδηλώσει τάσεις για το διαμελισμό της».
θρο της «Μπόρμπα»2, όπου καθαρά φαίνονται οι προσπάθειες του Βελιγραδίου να μπάσει σφήνες στις καλές φιλικές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας.
— Στην περίοδο εντατικοποίησης των γιουγκοσλάβο - αμερικάνικων πολιτικοστρατιωτικών σχέσεων και του μήνα μέλιτος ανάμεσα στο βορειοηπειρωτικό σωβινισμό και το μεγαλοσέρβικο σωβινισμό, οι ηγέτες του Βελιγραδίου, με σκοπό να αποτραβήξουν και την προσοχή του κόσμου από την Κοσόβα, εντείνουν τις επιθέσεις και τις συκοφαντίες ενάντια στην Αλβανία, με το σύνθημα «η Αλβανία δημιουργεί ένταση στα Βαλκάνια».
Όμως την εσωτερική κατάσταση της Γιουγκοσλαβίας δε θα την ξαλαφρώσουν ούτε οι προσπάθειες να παρουσιάσουν ένα σκοτεινό ταμπλώ της σοσιαλιστικής Αλβανίας, ούτε τα αντιαλβανικά ξεφωνητά των ελλήνων αντιδραστικών, ούτε οι διαβολικές επιθέσεις του πάπα του Βατικανού, ούτε οι διαβεβαιώσεις που μπορεί να έχουν πάρει από την Αμερική ότι αυτή θα προσπαθήσει να «καταπραΰνει» την Αλβανία.
Από το σοσιαλιστικό της δρόμο, από την πολιτική της αρχών κανένας δε μπορεί να απομακρύνει την Αλβανία, ούτε η Αμερική, ούτε οι έλληνες δεσποτάδες, ούτε το Βατικανό, ούτε οι μεγαλοσέρβοι σοβινιστές και κάθε άλλος που μπορεί να ενωθεί μαζί τους. Ο αλβανικός λαός δεν είναι από εκείνους που έχουν αδύνατα νεύρα.
Ημερομηνιών 25 - 26 Φλεβάρη 1984.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 ΜΑΡΤΗ 1984
ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑΣ
Χθες, κατά τα μεσάνυχτα, κοντά σ' ένα νησί του Αιγαίου, στη Σαμο-θράκη, μια τουρκική μοίρα πολεμικών πλοίων άνοιξε πυρ ενάντια σ' ένα ελληνικό αντιτορπιλλικό. Έτσι ενημέρωσε ο Έλληνας κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο οποίος το χαρακτήρισε «σοβαρή πρόκληση».
Η τουρκική πλευρά απέρριψε την ελληνική κατηγορία, τη θεωρεί «πρόκληση» και λέει ότι τα τουρκικά πολεμικά πλοία βρισκόντουσαν σε γυμνάσια και έβαλλαν στον αέρα και όχι προς την κατεύθυνση του ελληνικού σκάφους.
Εννοείται ότι σε τέτοιες περιπτώσεις είναι δύσκολο να ειπωθεί και να γίνει δεκτή η αλήθεια από την κάθε πλευρά. Το σφάλμα και την ευθύνη η καθεμιά πλευρά προσπαθεί να την επιρρίψει στην άλλη. Γεγονός όμως είναι ότι η ελληνική πλευρά ανακάλεσε να επιστρέψει στη πατρίδα τον πρεσβευτή της στην Τουρκία, ζήτησε την απομάκρυνση του Τούρκου πρεσβευτή, ενημέρωσε τις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής και το Στρατιωτικό Συμ-βούλιο του ΝΑΤΟ, και κήρυξε επίσης κάποια «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για όλη τη χώρα».
Οι Γιουγκοσλάβοι, που καθώς φαίνεται ανησυχούν μήπως οι διαφιλονι-κούμενες πλευρές ξεσπάσουν σε μια σύρραξη και χαλάσουν έτσι τα βαλκανικά σχέδια τους, δια του πρακτορείου ΤΑΝΥUG μιλούν για κάποιο «μικρό ελληνοτουρκικό επεισόδιο στη θάλασσα, κοντά στο τουρκικό νησί Αντά στα Δαρδανέλλια».
Το επεισόδιο αυτό καθαυτό είναι αναπόσπαστο μέρος των παλιών και καινούργιων ελληνοτουρκικών ερίδων για το ζήτημα της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, όπου υποτίθεται ότι υπάρχει πετρέλαιο, καθώς και για το ζήτημα της Κύπρου, προπαντός μετά τη μονομερή ανακήρυξη της Τουρκοκυπριακής Δημοκρατίας.
Αυτό το επεισόδιο, έστω και μικρό, αύξησε την ένταση στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια.
ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑΣ
Χθες, κατά τα μεσάνυχτα, κοντά σ' ένα νησί του Αιγαίου, στη Σαμο-θράκη, μια τουρκική μοίρα πολεμικών πλοίων άνοιξε πυρ ενάντια σ' ένα ελληνικό αντιτορπιλλικό. Έτσι ενημέρωσε ο Έλληνας κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο οποίος το χαρακτήρισε «σοβαρή πρόκληση».
Η τουρκική πλευρά απέρριψε την ελληνική κατηγορία, τη θεωρεί «πρόκληση» και λέει ότι τα τουρκικά πολεμικά πλοία βρισκόντουσαν σε γυμνάσια και έβαλλαν στον αέρα και όχι προς την κατεύθυνση του ελληνικού σκάφους.
Εννοείται ότι σε τέτοιες περιπτώσεις είναι δύσκολο να ειπωθεί και να γίνει δεκτή η αλήθεια από την κάθε πλευρά. Το σφάλμα και την ευθύνη η καθεμιά πλευρά προσπαθεί να την επιρρίψει στην άλλη. Γεγονός όμως είναι ότι η ελληνική πλευρά ανακάλεσε να επιστρέψει στη πατρίδα τον πρεσβευτή της στην Τουρκία, ζήτησε την απομάκρυνση του Τούρκου πρεσβευτή, ενημέρωσε τις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής και το Στρατιωτικό Συμ-βούλιο του ΝΑΤΟ, και κήρυξε επίσης κάποια «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για όλη τη χώρα».
Οι Γιουγκοσλάβοι, που καθώς φαίνεται ανησυχούν μήπως οι διαφιλονι-κούμενες πλευρές ξεσπάσουν σε μια σύρραξη και χαλάσουν έτσι τα βαλκανικά σχέδια τους, δια του πρακτορείου ΤΑΝΥUG μιλούν για κάποιο «μικρό ελληνοτουρκικό επεισόδιο στη θάλασσα, κοντά στο τουρκικό νησί Αντά στα Δαρδανέλλια».
Το επεισόδιο αυτό καθαυτό είναι αναπόσπαστο μέρος των παλιών και καινούργιων ελληνοτουρκικών ερίδων για το ζήτημα της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, όπου υποτίθεται ότι υπάρχει πετρέλαιο, καθώς και για το ζήτημα της Κύπρου, προπαντός μετά τη μονομερή ανακήρυξη της Τουρκοκυπριακής Δημοκρατίας.
Αυτό το επεισόδιο, έστω και μικρό, αύξησε την ένταση στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια.
ΠΕΜΠΤΗ 17 ΜΑΗ 1984
ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΜΑΣ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ
Με τους συντρόφους Ραμίζ και Αντίλ αντάλλαξα γνώμες για τη συνάντηση που ο Ξενοφών Νούσι είχε στην Αθήνα με τον Έλληνα Αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών, Παπούλια, για τις σχέσεις με τη χώρα μας.
Από το ραδιογράφημα που μας έστειλε ο Ξενοφών προκύπτει ότι μίλησαν αρκετά σ' αυτή τη συνάντηση. Ο Παπούλιας δεν αναφέρθηκε σε μερικά ζητήματα που ανακινεί η ελληνική αντίδραση, μίλησε φιλικά, για τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών μας. Είπε για την ανάγκη του ανοίγματος του φυλακίου της Κακαβιάς και άφησε να εννοηθεί ότι τώρα για τώρα η Ελληνική Κυβέρνηση δεν μπορεί να προβεί στην άρση του «Νόμου Εμπόλεμης κατάστασης» με μας. Σε γενικές γραμμές μπορεί να ειπωθεί ότι παρατηρείται μια καλή θέληση από μέρους των Ελλήνων στις σχέσεις με τη χώρα μας.
Σχετικά μ' αυτά τα προβλήματα στους συντρόφους είπα τις σκέψεις μου.
' Υστερα από δύο βδομάδες ο Ξενοφών να έχει επαφή με τον Παπούλια και να του πει ότι διαβίβασα στην Κυβέρνηση μου αυτά που συζητήσαμε μαζί, ότι αυτή ήταν σύμφωνη με τις προτάσεις σας, γι αυτό αποφάσισε να στείλει στην Αθήνα έναν υφυπουργό να συνεχίσει αυτές τις επαφές.
ΠΕΜΠΤΗ 17 ΜΑΗ 1984
να απαντήσουμε στην πρόσκληση του πανεπιστημιου των γιαννινων
Σήμερα ο σύντροφος Ραμίζ Αλία μας ενημέρωσε λίγο σχετικά με την εξέλιξη των εργασιών του πρώτου Συνεδρίου του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος, του ΠΑΣΟΚ, στην Αθήνα, όπου συζητήθηκαν σημαντικά προβλήματα της Ελλάδας και μερικά προβλήματα της εξωτερικής της πολιτικής, όπως ήταν και το αίτημα των αντιπροσώπων για την απομάκρυνση των αμερικάνικων στρατιωτικών βάσεων και των πυρηνικών όπλων από την Ελλάδα, θέματα που έθιξε στο λόγο που εκφώνησε στο συνέδριο και ο πρωθυπουργός Παπανδρέου, ο οποίος επανεκλέχτηκε στο αξίωμα του προέδρου του ΠΑΣΟΚ.
Ανταλλάξαμε σκέψεις και για τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών μας. Μ' αυτή την ευκαιρία είπα στο Ραμίζ πως το Πανεπιστήμιο μας πρέπει να απαντήσει στην πρόσκληση του Πανεπιστημίου των Γιαννίνων για συμμετοχή στη διάσκεψη που θα γίνει στην Αθήνα για την αποπυρηνικοποίηση των Βαλκανίων κλπ. Ευχαριστώντας τους για την πρόσκληση, να εκφραστεί η λύπη που εμείς δεν μπορούμε να συμμετάσχουμε για τους λόγους που προηγούμενα έχει κάμει γνωστούς η Κυβέρνηση μας1. Παρ' όλα αυτά να τονιστεί πως εμείς ελπίζουμε σε κάποια άλλη διάσκεψη να δημιουργηθούν δυνατότητες για την ανταλλαγή γνωμών ανάμεσα στις σπουδάζουσες νεολαίες των δύο χωρών, πράγμα που θα είναι καλό για την ενίσχυση των φιλικών επαφών κλπ.
Ύστερα ο Ραμίζ μας μίλησε για την άψογη ενημέρωση της ελληνικής ραδιοτηλεόρασης σχετικά με τη συνάντηση μεταξύ του Έλληνα Αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών, Παπούλια, με τον πρεσβευτή μας στην Ελλάδα, Ξενοφών Νούσι. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ώστε στην απάντηση μας να εκφραστούμε, επίσης, σύμφωνοι για την παραπέρα ανάπτυξη των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες.
1. Στις 9 Ιούνη 1983, ο πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου της ΛΣΔ της Αλβανίας Αντίλ Τσαρτσάνι απηύθυνε προς τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Ανδρέα Παπανδρέου επιστολή, με την οποία απαντάει στην πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για μια συνάντηση αντιπροσώπων των χωρών της Βαλκανικής που θα εξέταζαν το θέμα της δημιουργίας μιας βαλκανικής αποπυρηνικοποιημένης ζώνης. Η απαντητική επιστολή μεταξύ των άλλων τονίζει:
«Είμαστε της γνώμης ότι πηγή της έντασης και της επικίνδυνης κατάστασης που υπάρχει σήμερα στον κόσμο είναι η επιθετική και από θέσεις δύναμης πολιτική των Ενωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Σοβιετικής Ένωσης, οι πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές πιέσεις καθώς και οι ωμές επεμβάσεις τους στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων κρατών... Είναι τώρα γνωστό πια ότι στη χερσόνησο μας υπάρχει αριθμός παραγόντων που βάζουν σοβαρά σε κίνδυνο την ασφάλεια όλων των χωρών της και εμποδίζουν πολύ την πραγματοποίηση των πόθων των βαλκανικών λαών να ζήσουν σε ειρήνη και φιλία ανάμεσα τους. Αυτοί οι κίνδυνοι και εμπόδια προέρχονται, σε πρώτη γραμμή, από τις διεθνείς δεσμεύσεις μερικών βαλκανικών κρατών. Από τα έξι κράτη της χερσονήσου μας, δύο είναι μέλη του ΝΑΤΟ, δύο μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, η Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αλβανίας δε συμμετέχει σε κανέναν πολιτικοστρατιωτικό συνασπισμό, ενώ η ΟΣΔ της Γιουγκοσλαβίας συνδέεται ταυτόχρονα με τις δύο υπερδυνάμεις.
Η γνώμη μας, κύριε πρωθυπουργέ, είναι ότι η διασφάλιση της ειρήνης στα Βαλκάνια δε μπορεί να επιτευχθεί αγνοώντας ή παραβλέποντας αυτή την πραγματικότητα. Μια διάσκεψη κορυφής των βαλκανικών χωρών, ή οποιουδήποτε επιπέδου, θα ήταν τώρα απατηλή και κάθε απόφαση που θα λαβαινόταν θα ήταν μόνο διακηρυχτι-κή. Συνεπώς η Κυβέρνηση μας δε μπορεί να συμμετάσχει στη διάσκεψη για την εξέταση της πρότασης σχετικά με τη δημιουργία ζώνης χωρίς πυρηνικά όπλα...
Εμείς εμμένουμε στην άποψη ότι, για τη δημιουργία των αναγκαίων προϋποθέσεων για βαλκανικές πολιτικές συσκέψεις και διασκέψεις, είναι απαραίτητο να γίνουν συγκεκριμένα βήματα για την αποχώρηση των ξένων δυνάμεων από τις βαλκανικές χώρες, την εξάλειψη των ξένων στρατιωτικών βάσεων, την καταγγελία των πο-λιτικοστρατιωτικών συμφώνων του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, τη μη αποδοχή του ανεφοδιασμού και επισκευών των πλοίων των στρατιωτικοναυτικών στόλων των υπερδυνάμεων, καθώς και την αποφασιστική αντίταξη στην επεμβατική πολιτική των υπερδυνάμεων στις εσωτερικές υποθέσεις της καθεμιάς βαλκανικής χώρας και στις μηχανορραφίες τους να μπάσουν το πνεύμα της αναμέτρησης».
ΤΡΙΤΗ 4 ΔΕΚΕΜΒΡΗ 1984
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΟΥ ΜΟΥ ΪΑΝΑΖΩΝΤΑΝΕΥΕΙ ΘΥΜΗΣΕΣ
Ο γνωστότατος Εθνικός Ήρωας της Ελληνικής Αντίστασης, Μανώλης Γλέζος, εξέχουσα προσωπικότητα, που ήρθε στη χώρα μας να πάρει μέρος στο γιορτασμό των 40χρονων της Απελευθέρωσης της Αλβανίας, κατά την εγκαινίαση της Έκθεσης των Εικαστικών Τεχνών1, έδωσε στη Νετζμίε κάποια φωτογραφία ενός πρώην παρτιζάνου Έλληνα, του Δ. Κρέμου, που την έστειλε για μένα με μια θερμή αφιέρωση. Ο Γλέζος έδωσε στην Επιτροπή Φιλικών και Μορφωτικών Σχέσεων με το Εξωτερικό και μια μελέτη αυτού του πρώην παρτιζάνου Έλληνα σχετικά με την αλβανική γλώσσα και την αρχαιότητα της.
Θα στείλω στον κύριο Κρέμο ένα ευχαριστήριο γράμμα στο οποίο θα του γράψω για τις θύμησες που μου ξαναζωντάνεψε η φωτογραφία του γύρω από τις εξαιρετικά θερμές και φιλικές συναντήσεις που κατά τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα είχα την ευκαιρία να κάμω με έλληνες παρτιζάνους. Θα τον συγχαρώ επίσης για το ενδιαφέρον που δείχνει για τη χώρα μας και το λαό μας.
27 Νοέμβρη 1984.
ΠΕΜΠΤΗ 6 ΔΕΚΕΜΒΡΗ 1984
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΩΣΤΗ ΚΑΙ ΚΑΛΟΠΡΟΑΙΡΕΤΗ
Ο Ραμίζ και ο Αντίλ μας πληροφόρησαν σήμερα για την επίσκεψη στη χώρα μας του Αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας, για τις συνομιλίες που έγιναν μ' αυτή την ευκαιρία, για τις εντυπώσεις του από τη χώρα μας κλπ.
Απ' ό,τι είπαν οι σύντροφοι, οι συνομιλίες πήγαν καλά. Στη συνάντηση με τον Αντίλ, ο αρχηγός της ελληνικής αντιπροσωπείας μίλησε για την προθυμία της ελληνικής πλευράς να αναπτύξει παραπέρα τις φιλικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών και ότι αυτοί θέλουν μια κατάσταση ήρεμη στα σύνορα.
Και κατά τις επισκέψεις της σε μερικές πόλεις, όπως στο Μπεράτι, στο Αργυρόκαστρο, στο Σαράντι, κλπ. η ελληνική αντιπροσωπεία φέρθηκε φιλικά και μίλησε καλά.
Στο Αργυρόκαστρο, η ελληνική αντιπροσωπεία επισκέφτηκε και την παιδαγωγική σχολή «Παντελή Σωτήρη», όπου καταρτίζονται δάσκαλοι και για τηνελληνική γλώσσα για τις ανάγκες της μειονότητας. Επισκέφτηκε και δυο - τρεις γεωργικούς συνεταιρισμούς της μειονότητας. Παντού συνάντησε κόσμο και κουβέντιασε μαζί τους ελληνικά και έφυγε ικανοποιημένη για αυτά που είδε και διαπίστωσε.
Η ελληνική αντιπροσωπεία κατάθεσε στεφάνι και σε ένα ύψωμα στην Πρεμετή, που είναι γνωστό με το όνομα «ύψωμα 731», όπου κατά τον Ελλη-νοϊταλικό Πόλεμο σκοτώθηκαν αριθμός ελλήνων στρατιωτών. Εδώ, με την ευκαιρία αυτή, κατάθεσε στεφάνι και η δική μας πλευρά, οι βετεράνοι του πολέμου. Βρίσκονταν εκεί και μερικοί αγρότες που κουβέντιασαν με τα μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας για τα γεγονότα της εποχής του πολέμου. Οι Έλληνες συγκινήθηκαν και ικανοποιήθηκαν από τις τελετές που οργανώθηκαν σ' αυτόν τον τόπο.
Η αντιπροσωπεία έφερε και ένα μήνυμα από τον Παπανδρέου για τον Αντίλ, με καλό, άψογο και θετικό περιεχόμενο. Συμφωνήσαμε με την πρώτη
ευκαιρία και σε εύθετο καιρό να απαντήσει ο Αντίλ στον Παπανδρέου με ένα θερμό μήνυμα1.
Είπα στους συντρόφους, μ' αυτή την ευκαιρία, ότι η πολιτική μας προς την Ελλάδα ήταν και είναι πολιτική σωστή και καλοπροαίρετη. Το τωρινό άνοιγμα της Ελλάδας προς τη χώρα μας ανταποκρίνεται σ' αυτή την πολιτική.
Σε απάντηση στο μήνυμα του πρωθυπουργού της Ελλάδας, Ανδρέα Παπανδρέου, στο οποίο εκείνος τόνιζε ότι «Η πολιτική φιλίας της κυβέρνησης μου προς τη Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αλβανίας, είναι τόσο σαφής όσο και ειλικρινής», ο σύντροφος Αντίλ Τσαρτσάνι τονίζει: «Η Αλβανική Κυβέρνηση χαιρετίζει τα αποτελέσματα των συνομιλιών που διεξήχθησαν μεταξύ των δύο πλευρών στην Αθήνα και στα Τίρανα, που άνοιξαν το δρόμο μιας πιο πλατιάς συνεργασίας σε διάφορα πεδία του αμοιβαίου συμφέροντος. Εμείς χαιρόμαστε που ο Καινούργιος Χρόνος 1985 άρχισε με αξιοσημείωτα γεγονότα στις αλβανοελληνικές σχέσεις. Σε όλες αυτές τις εξελίξεις εμείς εκτιμούμε τη δική σας προσωπική συμβολή και εκφράζουμε την πεποίθηση ότι στη δημιουργημένη ατμόσφαιρα, η διαδικασία αυτή θα εμβαθύνει και θα επεκταθεί πιο πολύ. Αυτό ανταποκρίνεται στα συμφέροντα και τις προσδοκίες των λαών μας, οι φιλικοί δεσμοί των οποίων ανάγονται βαθιά στην ιστορία, ανταποκρίνεται στα συμφέροντα της ειρήνης και της ασφάλειας στα Βαλκάνια».
Η ΦΙΛΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΛΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΛΑΩΝ ΜΑΣ ΟΛΟ ΚΑΙ ΘΑ ΔΥΝΑΜΩΝΟΥΝ
Επιστολή προς έναν Έλληνα πρώην παρτιζάνο, κύριο Δ. Κρέμο
Αγαπητέ φίλε,
Ο σύντροφος σας, ο γνωστότατος Εθνικός Ήρωας της Ελληνικής Αντίστασης, εξέχουσα προσωπικότητα και αξιότιμος-- φίλος μου, Μανώλης Γλέζος, όταν ήρθε να παρευρεθεί στον εορτασμό των 40χρονων της Απελευθέρωσης της Αλβανίας, μας έδωσε μια φωτογραφία σας, καθώς και τη μελέτη με τίτλο: «Η Αλβανική (γλώσσα και γραφή)».
Η από τον καιρό του αγώνα φωτογραφία σας, που είχατε την καλοσύνη να μου τη στείλετε για ενθύμιο, με έκαμε να ξαναθυμηθώ με πόνο τους συντρόφους έλληνες παρτιζάνους που είχα την ευκαιρία να συναντήσω εκείνα τα χρόνια τα δύσκολα για τους λαούς μας που πολέμησαν ηρωικά, ο καθένας στον τόπο του, ενάντια στους ναζιφασίστες καταχτητές και τις ντόπιες προδοτικές συμμορίες, για την απελευθέρωση τους. Η αγάπη και η κατανόηση που έδειχναν αναμεταξύ τους οι Έλληνες και Αλβανοί παρτιζάνοι σ' αυτές τις εγκάρδιες συναντήσεις και συζητήσεις, μου έμειναν αξέχαστα. Οι παλαιοί δεσμοί δημιουργημένοι με το αίμα που από κοινού χύθηκε κατά τους αιώνες ενάντια στους κοινούς εχθρούς και προπαντός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, ενισχύθηκαν παραπέρα σ' αυτό το μεγάλο αγώνα.
Με ικανοποίηση παρατηρούμε ότι τον τελευταίο καιρό οι σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας, χάρη στην επιθυμία των λαών και την καλή θέληση των Κυβερνήσεων των δύο χωρών μας, βαίνουν προς τη διεύρυνση και την ενίσχυση τους. Έχω την πεποίθηση ότι η φιλία και οι σχέσεις καλής γειτονίας όλο και θα δυναμώνουν, διότι αυτή είναι η επιθυμία των λαών μας και αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντα των δύο χωρών μας και τη σταθερότητα στην περιοχή των Βαλκανίων.
Επιτρέψτε μου με την ευκαιρία αυτή να σας συγχαρώ για το έργο σας
σχετικά με την αλβανική γλώσσα και την αρχαιότητα της. Αυτό είναι έκφραση του ενδιαφέροντος και της αγάπης που εσείς προσωπικά δείχνετε για τη χώρα μας και το λαό μας, πράγμα που συμβάλλει στην ενίσχυση της κατανόησης και της φιλίας μας.
Με την ευκαιρία του Καινούργιου Χρόνου 1985 σας εκφράζω τις καλύτερες ευχές, υγεία και ευτυχία!
Σας χαιρετώ Ενβέρ Χότζα
Τίρανα, 29 Δεκέμβρη 1984
Ο σύντροφος σας, ο γνωστότατος Εθνικός Ήρωας της Ελληνικής Αντίστασης, εξέχουσα προσωπικότητα και αξιότιμος-- φίλος μου, Μανώλης Γλέζος, όταν ήρθε να παρευρεθεί στον εορτασμό των 40χρονων της Απελευθέρωσης της Αλβανίας, μας έδωσε μια φωτογραφία σας, καθώς και τη μελέτη με τίτλο: «Η Αλβανική (γλώσσα και γραφή)».
Η από τον καιρό του αγώνα φωτογραφία σας, που είχατε την καλοσύνη να μου τη στείλετε για ενθύμιο, με έκαμε να ξαναθυμηθώ με πόνο τους συντρόφους έλληνες παρτιζάνους που είχα την ευκαιρία να συναντήσω εκείνα τα χρόνια τα δύσκολα για τους λαούς μας που πολέμησαν ηρωικά, ο καθένας στον τόπο του, ενάντια στους ναζιφασίστες καταχτητές και τις ντόπιες προδοτικές συμμορίες, για την απελευθέρωση τους. Η αγάπη και η κατανόηση που έδειχναν αναμεταξύ τους οι Έλληνες και Αλβανοί παρτιζάνοι σ' αυτές τις εγκάρδιες συναντήσεις και συζητήσεις, μου έμειναν αξέχαστα. Οι παλαιοί δεσμοί δημιουργημένοι με το αίμα που από κοινού χύθηκε κατά τους αιώνες ενάντια στους κοινούς εχθρούς και προπαντός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, ενισχύθηκαν παραπέρα σ' αυτό το μεγάλο αγώνα.
Με ικανοποίηση παρατηρούμε ότι τον τελευταίο καιρό οι σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας, χάρη στην επιθυμία των λαών και την καλή θέληση των Κυβερνήσεων των δύο χωρών μας, βαίνουν προς τη διεύρυνση και την ενίσχυση τους. Έχω την πεποίθηση ότι η φιλία και οι σχέσεις καλής γειτονίας όλο και θα δυναμώνουν, διότι αυτή είναι η επιθυμία των λαών μας και αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντα των δύο χωρών μας και τη σταθερότητα στην περιοχή των Βαλκανίων.
Επιτρέψτε μου με την ευκαιρία αυτή να σας συγχαρώ για το έργο σας
σχετικά με την αλβανική γλώσσα και την αρχαιότητα της. Αυτό είναι έκφραση του ενδιαφέροντος και της αγάπης που εσείς προσωπικά δείχνετε για τη χώρα μας και το λαό μας, πράγμα που συμβάλλει στην ενίσχυση της κατανόησης και της φιλίας μας.
Με την ευκαιρία του Καινούργιου Χρόνου 1985 σας εκφράζω τις καλύτερες ευχές, υγεία και ευτυχία!
Σας χαιρετώ Ενβέρ Χότζα
Τίρανα, 29 Δεκέμβρη 1984
ΚΥΡΙΑΚΗ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΗ 1984
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ
Σήμερα είναι η προτελευταία μέρα του 1984. Για μας το 1984 ήταν το έτος του ένδοξου ιωβηλαίου, των 40χρονων της Απελευθέρωσης της Πατρίδας και του θριάμβου της λαϊκής επανάστασης, ένα έτος καινούργιων νικών στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, στην άνοδο της ευημερίας του λαού, στην ενίσχυση της άμυνας και στο ανέβασμα του κύρους της χώρας μας στη διεθνή σκηνή. Και κατά το έτος αυτό χρειάστηκε βέβαια να αντιμετωπίσουμε και να ξεπεράσουμε και δυσκολίες και εμπόδια αντικειμενικού χαρακτήρα, όπως η μεγάλη ξηρασία που κράτησε πιο πολύ από κάθε άλλη χρονιά, υπήρξαν δε και δυσκολίες και ελλείψεις υποκειμενικού χαρακτήρα, που σχετίζονται με ζητήματα οργάνωσης, πειθαρχίας κλπ. Αυτό που θέλω να θίξω σε τούτο το συνοπτικό πανόραμα του 1984, είναι η γενική κατάσταση και οι διάφορες εξελίξεις στη διεθνή πολιτική κατάσταση, που ασκούν την επίδραση τους και στη χώρα μας.
Στην εξωτερική πολιτική η χώρα μας συνέχισε την καθορισμένη από το 8ο Συνέδριο του Κόμματος γραμμή: Αγώνα αδιάκοπο και συνεχή ενάντια στον ιμπεριαλισμό και, κατά πρώτο λόγο, ενάντια στις δύο ιμπεριαλιστικές υπερδυνάμεις, τις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τη Σοβιετική Ένωση, ενάντια στην κακοποιό πολιτική τους σε βάρος των άλλων λαών συμπαράσταση στις μαρξιστικές - λενινιστικές δυνάμεις, στα προοδευτικά κινήματα, στους αγώνες για εθνική και κοινωνική απελευθέρωση των διαφόρων λαών. Μ' ένα λόγο, υποστήριξη των ταξικών αγώνων που διεξάγουν το διεθνές προλεταριάτο και οι καταπιεζόμενοι λαοί για εθνική και κοινωνική απελευθέρωση, συνεργασία με τις γειτονικές χώρες με βάση το αμοιβαίο όφελος, τη μη επέμβαση του ενός στις εσωτερικές υποθέσεις του άλλου και το σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας. Το ίδιο και με τις άλλες χώρες που επιθυμούν να έχουν καλές σχέσεις με τη χώρα μας. Με τις ρεβιζιονιστικές χώρες - συνεργασία στο πεδίο των εμπορικών ανταλλαγών χωρίς καμιά ιδεολογική και πολιτική υποχώρηση ή συμβιβασμό.
Χάρη σ' αυτή την ορθή πολιτική της χώρας μας καθώς και στην καλή επιθυμία και της Ελληνικής Κυβέρνησης σημειώθηκαν βελτιώσεις στις
σχέσεις μας με τη γειτονική Ελλάδα, συνάφθηκαν μερικές συμφωνίες αμοιβαίου συμφέροντος, οι οποίες, όπως εγώ νομίζω, θα ανοίξουν το δρόμο στο δυνάμωμα των δεσμών και της παλιάς φιλίας μεταξύ των δύο λαών μας. Οι σχέσεις μας με την Ιταλία βαίνουν κάπως καλύτερα, αν και υπάρχουν δυνατότητες να γίνουν περισσότερα. Με την Τουρκία έχουμε καλές σχέσεις, το ίδιο και με μερικές χώρες της Δυτικής Ευρώπης και με διάφορες αραβικές και αφρικανικές χώρες κλπ.
Κατά το έτος 1984, εκτός από τις συνηθισμένες συνωμοσίες και υπονομευτικές ενέργειες των ιμπεριαλιστικών υπερδυνάμεων χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε όχι μόνο τις αντιαλβανικές επιθέσεις και ενέργειες των μεγα-λοσέρβων σωβινιστών, αλλά κι αυτές της ελληνικής αντίδρασης και κυρίως των δεσποτάδων και των βορειοηπειρωτικών σοβινιστικών κύκλων, που κίνησαν πάντα λίθον για να δηλητηριάσουν και να παρεμποδίσουν την προσέγγιση της Ελλάδας με τη χώρα μας. Στην εκστρατεία των συκοφαντιών και επιθέσεων ενάντια στη χώρα μας και το λαό μας, ενάντια στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην Αλβανία συμμετείχε και ο πάπας του Βατικανού, ο Πολωνός Βοϊτίβα. Δεν είναι δύσκολο να διακρίνεις εδώ μια μυστική και κακοποιό συνεργασία μεταξύ των μεγαλοσέρβικων, ελληνο - φασιστικών σοβινιστικών και αντιδραστικών δυνάμεων και του κέντρου του διεθνούς σκοταδισμού, του Βατικανού. Είμαστε ωστόσο μαθημένοι μ' αυτές τις διαβολές, τις επιθέσεις και τις συνωμοσίες. Τις γνωρίζουμε, τις έχουμε αντιμετωπίσει και κατασυντρίψει αμείλιχτα. Έτσι θα συμβαίνει και στο μέλλον.
Ο παγκόσμιος καπιταλισμός θεωρεί την Αλβανία χώρα «αναχρονική», επειδή στέκει αντιμέτωπη στον ιμπεριαλισμό, το ρεβιζιονισμό, στις σκευωρίες τους, στον αντιπερισπασμό και τις δολιότητες. Δεν θέλουμε να ξέρουμε ούτε για το οικονομικό και στρατιωτικό δυναμικό τους.
Εμείς είμαστε αισιόδοξοι, διότι είμαστε μαρξιστές - λενινιστές επαναστάτες.
Η εξωτερική μας πολιτική, οι θέσεις, οι αναλύσεις και τα συμπεράσματα μας για τα διάφορα διεθνή γεγονότα επιβεβαιώθηκαν απόλυτα. Η ζωή, η εξέλιξη των γεγονότων τριγύρω μας και σ' όλο τον κόσμο δικαίωσαν εμάς και όχι τους αντιπάλους και τους εχθρούς μας.
Επανέρχομαι στις θετικές εξελίξεις που σημειώθηκαν στις σχέσεις μας με την Ελλάδα, για τις οποίες υπήρξε μεγάλη η απήχηση και στη διεθνή κοινή γνώμη.
Θέλω να τονίσω εξ αρχής ότι αυτό που επιτεύχθηκε και που, ασφαλώς, με καλή θέληση, πρέπει να προωθηθεί με την από μέρους της Ελληνικής Κυβέρνησης άρση του παράλογου νόμου εμπόλεμης κατάστασης με τή χώρα μας, είναι αποτέλεσμα της συνεπούς στάσης της χώρας μας.; στις αρχές της εξωτερικής πολιτικής μας για μια καλή γειτονία με ολες τις χώρες γύρω μας, με βάση το αμοιβαίο όφελος, την μη επέμβαση του ενός στις εσωτερικές υποθέσεις του άλλου και μην κάνοντας ιδεολογικές-και πολιτικές υποχωρήσεις. Όπως συνήθως, η αστίϊκορκβιζΐκνισίΕΐκη προπαγάνδας μόλις; εμείς,α-ναγγέλλουμε κάποια επίσημη επίσκεψη στην Ιταλία, στην Ελλάδα, στην Τουρκία ή όπου αλλού, ακόμα και όταν στέλλουμε αθλητές να συμμετάσχουν σε κάποιο διεθνή αθλητικό αγώνα, όπως συνέβηκε με την ευκαιρία της Διεθνούς Αθλητικής Συνάντησης στη Νίκαια της Γαλλίας, κάνει θόρυβο γύρω από το «άνοιγμα» της Αλβανίας προς τη Δύση. Και τώρα αυτή βαρά την ίδια τρύπια τρομπέτα.
Πόσο πολύ λαθεύουν αυτοί οι παντοτινά λαθεμένοι σχετικά με τις αποφασιστικές και κατηγορηματικές πολιτικές στάσεις μας. Αυτή την πολιτική που ακολουθούμε σήμερα, αυτή ακολουθήσαμε από την ίδρυση ακόμα της Λαϊκής μας Δημοκρατίας. Ήμασταν πάντα υπέρ της προσέγγισης και της κατανόησης με τους γείτονες μας. Άλλοι είναι εκείνοι που απέναντι στην πολιτική μας καλής γειτονίας δεν έδειξαν κατανόηση ή απάντησαν σ' αυτή με δισταγμούς, γιατί, όπως λέει ο λαός μας «είχαν το διάβολο μέσα τους». Πάντοτε λοιπόν όταν το απαιτούσαν τα ύψιστα συμφέροντα της πατρίδας μας, εμείς ήμασταν για τέτοια «ανοίγματα» και έτσι θα είμαστε και στο μέλλον, αλλά όχι για «ενσωμάτωση», για «ξεπούλημα της λευτεριάς και του πλούτου της πατρίδας», για «δεσμούς και συμμαχίες» με επιθετικές πολιτι-κοστρατιωτικές παρατάξεις της μιας ή της άλλης υπερδύναμης. Κανένας να μην τρέφει αυταπάτες.
Προπαγανδίζεται ότι αυτό το «άνοιγμα» ήμασταν δήθεν υποχρεωμένοι να το κάνουμε από εσωτερικές μας ανάγκες, για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες που μας γεννήθηκαν ύστερα από την «απόσπαση» μας από την Κίνα και για σύγχρονη τεχνολογία. Αυτά είναι παραμύθια. Πρωτ' απ' όλα δεν είναι αλήθεια ότι εμείς «αποσπαστήκαμε» από την Κίνα. Είναι οι κινέζοι ρεβιζιο-νιστές και καπιταλιστές ηγέτες που ρίχτηκαν σε αντιαλβανικές ενέργειες και σε μονομερή ακύρωση από μέρους τους των συμφωνιών οικονομικής συνεργασίας με τη χώρα μας, κι αυτό επειδή εμείς προσπαθήσαμε να τους πείσουμε ότι εφάρμοζαν μια αντεπαναστατική εξωτερική πολιτική και γλιστρούσαν ολοένα και πιο βαθιά σε καταδικάσιμες ενέργειες και συμμαχίες με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Και μεις το γνωρίζαμε ποιες μπορούσαν να είναι οι συνέπειες αυτής της θέσης του Κόμματος μας και της χώρας μας απέναντι στην Κίνα, ήμασταν λοιπόν συνειδητοί ότι θα είχαμε οικονομικές συνέπειες, καθώς είχαμε και τότε που καταγγείλαμε τις προδοτικές ενέργειες των χρουστσιοφικών ρεβιζιονιστών. Γι αυτό είχαμε λάβει τα αναγκαία μέτρα.
Εμπόριο με τις άλλες χώρες εμείς δεν αρχίσαμε να κάνουμε φέτος ή πέρυσι, αλλά κάναμε από τότε που ιδρύσαμε το νέο κράτος μας. Αυτό το εμπόριο είχε σαν βάση την αρχή του αμοιβαίου οφέλους, δίνε μου να σου δίνω, χωρίς πιστώσεις και χρέη που προϋποθέτανε πολιτικές υποχωρήσεις, εξαιρούμε εδώ την περίοδο κατά την οποία εμείς νομίζαμε ότι οι Γιουγκοσλάβοι, οι Σοβιετικοί και αργότερα οι Κινέζοι ήταν φίλοι μας και σαν σοσιαλιστι-κέςιεαι διεθνιστικές χώρες είχαν καθήκον να μας βοηθήσουν, σαν μικρή χώ-ρα που ήμασταν και εμείς πήραμε πιστώσεις, με την απόφαση να τις εξοφλήσουμε στο ακέραιο, πράγμα που στην πραγματικότητα το κάναμε, και σήμερα σε κανέναν δεν έχουμε χρέη. Ίσα - ίσα αυτοί είναι που μας χρωστάνε, γιατί με τις ενέργειες τους φέρθηκαν προδότες, αναθεωρητές του μαρξισμού - λενινισμού, σαμποτάρισαν και έβλαψαν την οικονομία μας. Οι πιστώσεις τους αποτελούσαν ένα τελείως μικρό ποσοστό οικονομικοχρηματιστικό δυναμικό της χώρας μας. Άρα, ήμασταν και είμαστε για ισότιμες εμπορικές ανταλλαγές, χωρίς διακρίσεις και μέτρα περιοριστικά, χωρίς καμιά πολιτική δέσμευση, χωρίς να βγάλουμε ούτε στιγμή και σε καμιά περίπτωση σε δημοπρασία τα ύψιστα εθνικά συμφέροντα της χώρας, του σοσιαλισμού και του μαρξισμού - λενινισμού.
Τώρα, όπως είπα, σαν παράδειγμα του «ανοίγματος» μας προς τη Δύση φέρουν τη βελτίωση των σχέσεων μας με την Ελλάδα. Εξαρτάται πώς και από ποια σκοπιά βλέπει κανείς αυτό το ζήτημα, από ποιες θέσεις και με τι σκοπούς το σχολιάζει, διότι η βελτίωση των σχέσεων μας με την Ελλάδα έγινε σε ορισμένες πολιτικές στιγμές και περιστάσεις, που διευκόλυναν τη διαδικασία αυτή.
Κάθε κράτος έχει τη δική του πολιτική στρατηγική και εφαρμόζει μια καλά καθορισμένη τακτική σε συνθήκες και περιστάσεις που διαμορφώνονται από προβλεπόμενους παράγοντες ή που ανακύπτουν σαν απόρροια προηγούμενων πράξεων με βάση τη δοσμένη στρατηγική. Στρατηγική και τακτική στην εξωτερική της πολιτική έχει και η χώρα μας. Και έχουν προσδιοριστεί και διακηρυχτεί δημόσια στα διάφορα συνέδρια του Κόμματος.
Στην προκειμένη περίπτωση των σχέσεων μας με την Ελλάδα, εμείς πάντα ήμασταν υπέρ, μάλιστα έχουμε ζητήσει και περιμέναμε με υπομονή να αποκατασταθούν σχέσεις καλής γειτονίας μ' αυτή τη χώρα, διότι ένα τέτοιο πράγμα είναι προς το συμφέρον των δύο λαών μας. Τώρα που οι γιουγκοσλάβοι σωβινιστές, στο αίμα τους αντιαλβανοί, σε σύμπνοια με τον ιμπεριαλισμό, με την παγκόσμια αντίδραση και με κάθε άλλη φασιστική δύναμη, δεν αφήνουν λίθο χωρίς να τον ρίξουν εναντίον της σοσιαλιστικής Αλβανίας, δεν αφήνουν συνωμοσία ακάμωτη για να μας εμποδίσουν στο οικοδομητικό μας έργο, εμείς έπρεπε να λάβουμε και λάβαμε τα αναγκαία μέτρα υπεράσπισης. Δε θα επιτρέπαμε στους τιτοϊκούς να πράξουν όπως θέλουν με τα δίκαια μας, δεν επιτρέπαμε στις προσπάθειες τους να μας απομονώσουν, να σαμποτάρουν, όπως έκαμαν προβάλλοντας εμπόδια ως και στα αυτοκίνητα μας που μετέφεραν εμπορεύματα στις αγορές της Δυτικής Ευρώπης κλπ. Αυτό θα ήταν ανεπίτρεπτο. Σ' αυτές λοιπόν τις συνθήκες συνομιλήσαμε και πετύχαμε μια συμφωνία με την Ιταλική Κυβέρνηση για την δια πορθμείου μεταφορά των εμπορευμάτων μας στις χώρες με τις οποίες έχουμε συμφωνίες· συνομιλήσαμε με την Ελληνική Κυβέρνηση και είχαμε θετικά αποτελέσματα για την υπογραφή μερικών συμφωνιών αμοιβαίου οφέλους· αποφασίσαμε, ως φιλική χειρονομία, το άνοιγμα του συνοριακού σημείου της Κακαβιάς κλπ. Τα μέτρα αυτά τα απαιτούσαν τα υψηλά συμφέροντα της πατρίδας μας και εμείς προβήκαμε στη λήψη τους μην επιτρέποντας καμιά υποχώρηση και μη κάνοντας κανέναν συμβιβασμό σε βάρος της ιδεολογίας και της πολιτικής μας και μη θίγοντας καν και μη επεμβαίνοντας στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων.
Ανησυχίες μας προκάλεσαν κατά το έτος αυτό οι αντιδραστικές δυνάμεις της Ελλάδας, οι εκπρόσωποι της ορθόδοξης εκκλησίας, οι αντιδραστικοί βορειοηπειρωτικοί κύκλοι και οι υποστηριχτές τους, οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές. Ασκήθηκαν πιέσεις, οργανώθηκαν προκλήσεις μέχρι και την ανατίναξη των αυτοκινήτων της πρεσβείας μας στην Αθήνα και απειλητικές διαδηλώσεις μπροστά στην πρεσβεία μας με το πρόσχημα της κακομεταχείρισης της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία κλπ. Σ' αυτές τις κρίσιμες στιγμές μερικοί κύκλοι, συμπεριλαμβανομένων εδώ και των τιτοϊκών, έλπιζαν ότι εμείς θα πέφταμε στην παγίδα της αντίδρασης, δηλαδή θα διακόπταμε τις διπλωματικές σχέσεις μ' αυτή τη χώρα. Εμείς όμως δεν πατήσαμε σ' αυτή την παγίδα. Το ξέραμε ότι αυτές οι καταστάσεις ήταν προσωρινές, γιατί αυτές εξέφραζαν τη σύγχυση και την ήττα των ελληνικών και ξένων αντιδραστικών και αντιαλβανικών δυνάμεων. Αυτά δεν ήταν και δεν μπορούσαν να είναι έργο του φίλου ελληνικού λαού, με τον οποίο όχι μια φορά πολεμήσαμε από κοινού και για τους ίδιους σκοπούς. Και δε λαθέψαμε. Ύστερα απ’ αυτή την ορμητική θύελλα, ήρθαν οι μέρες ηρεμίας που από την ίδια την Ελληνική Κυβέρνηση έγιναν τα πρώτα βήματα για άψογες σχέσεις, για προσέγγιση και για καλή γειτονία. Πάνω σ' αυτή τη βάση και με αμοιβαία κατανόηση επετεύχθηκαν αυτά τα αποτελέσματα που ανάφερα πιο πάνω. Όλο αυτό ήταν προς το συμφέρον του ελληνικού λαού και προς το συμφέρον του λαού μας.
Για μας θετικό είναι το γεγονός ότι απομονώθηκαν οι ελληνικές αντιδραστικές δυνάμεις, οι δεσποτάδες, οι πιο αντιδραστικοί εκπρόσωποι των βορειοηπειρωτικών κύκλων, οι υποστηριχτές και συμπαραστάτες τους στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής· χάρηκαν οι τίμιοι και προοδευτικοί Έλληνες. Απομονώθηκαν και έπαθαν φιάσκο οι γιουγκοσλάβοι τιτοϊκοί, οι οποίοι υποκινούσαν και περίμεναν εκρήξεις μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας· έπαθε πλήρη αποτυχία η προπαγάνδα τους στη διεθνή σκηνή ότι «η Αλβανία είναι ενάντια στην ειρήνη και αποτελεί χώρα πολεμόχαρη στα Βαλκάνια» κλπ.
Ο ίδιος ο ελληνικός Τύπος γράφει τώρα ότι οι συκοφαντίες των αντιδραστικών κύκλων για κακομεταχείριση και κατάσταση χωρίς δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία δεν έχουν καμιά υπόσταση και ότι ο πληθυσμός της ελληνικής μειονότητας στη χώρα μας ζει σε ομαλές συνθήκες, χαίρει όλα τα συνταγματικά δίκαια, είναι ευτυχισμένος κλπ.
Εμείς δεν ξεχνάμε ούτε τα διδάγματα της πικρής ιστορίας της χώρας μας. Η αστική τάξη και οι αντιδραστικές, σωβινιστικές και φασιστικές παρατάξεις των γειτονικών με μας χωρών, επανειλημμένα έχουν συνεργαστεί στο παρελθόν για το μοίρασμα της Αλβανίας σε ζώνες επιρροής και έχουν συγκρουστεί όταν κάποια απ' αυτές επιχείρησε να παραβιάσει «την από
κοινού σιωπηρή συμφωνία επί της Αλβανίας». Καίτοι από τότε πέρασαν πολλά χρόνια και η Αλβανία δεν είναι πια αυτή που ήτανε και δεν επιτρέπει σε κανέναν να «ενδιαφέρεται» για τις τύχες της, η πολιτική αυτών των αντιδραστικών κύκλων έναντι της σοσιαλιστικής Αλβανίας δεν έπαθε μεγάλες αλλαγές.
Παρατηρούμε επίσης ότι η πολιτική μας της καλής γειτονίας και αμοιβαίου οφέλους στη μια ή την άλλη χώρα, προκαλεί σ' αυτή τη μπουρζουα-ζία και σ' αυτούς τους αντιδραστικούς κύκλους·φθόνο και θυμό σαν να ήταν η Αλβανία δικό τους «τσιφλίκι». Τέτοιο παράξενο φθόνο και θυμό εκδηλώνουν οι γιουγκοσλάβοι σοβινιστές για την παραπέρα βελτίωση των σχέσεων μας με την Ελλάδα, την Ιταλία, για την ενίσχυση των σχέσεων με μερικές ευρωπαϊκές χώρες, με τις χώρες του αραβικού κόσμου και άλλες.
Γιατί τους φαίνεται παράξενο; Γιατί ανησυχούν; Δουλειά δική τους. Εμείς δε ρωτήσαμε, δε ρωτάμε και ποτέ δε θα ρωτήσουμε το Βελιγράδι ή καμιά άλλη πρωτεύουσα, οποιαδήποτε κι αν είναι αυτή, για το τι θα κάνουμε και τι σκοπεύουμε να κάνουμε προς το συμφέρον της χώρας και της σοσιαλιστικής μας πατρίδας.
Χαμένες είναι και οι ελπίδες που τρέφονται και προπαγανδίζονται ξανά, όπως συνέβηκε όταν βάλαμε στη θέση τους τους χρουστσιοφικους και τους κινέζους ρεβιζιονιστές, ότι ήρθε η μέρα που «κάποιος άλλος» θα βάλει το πόδι του στην Αλβανία, ότι η Αλβανία θα μπει κάτω από τον έλεγχο και την επιρροή των Αμερικάνων ή των Σοβιετικών, των Γάλλων, των Άγγλων ή των Γερμανών, όχι δια της βίας αλλά με «καλοπροαίρετες» προσφορές και με «ευνοϊκούς όρους» να μας βοηθήσουν «να πάμε εμπρός», «να επανορθώσουμε» και «να εκσυγχρονίσουμε» τη βιομηχανία και την οικονομία μας κλπ., κλπ. Εμείς δεν έχουμε ανάγκη για εκείνον τον «εκσυγχρονισμό», για τον οποίο πολύ παινεύτηκε ο Τίτο και οι γιουγκοσλάβοι τιτοϊκοί, για εκείνον που μιλούν τώρα και οι κινέζοι ρεβιζιονιστές ή που υποδείχνουν η αστική τάξη και οι άλλοι ρεβιζιονιστές, εκσυγχρονισμό με στραγγαλιστικές πιστώσεις και χρέη συνοδευόμενα με ταπεινωτικούς και υποδουλωτικούς όρους. Εμείς ποτέ δε θα βάλουμε στο λαιμό του λαού τέτοια δεσμά. Σήμερα οικοδομήσαμε μια προηγμένη οικονομία που είναι σε θέση να προωθηθεί με τις ίδιες τις δυνάμεις της, άρα και να εκσυγχρονιστεί και να εξοπλιστεί με προηγμένη τεχνολογία με τα δικά της έσοδα, με τα δικά της τα καλά και παντού περιζήτητα προϊόντα.
Η υπόθεση της Αλβανίας, το μέλλον της, συζητιέται και στους διευθύνοντες κύκλους του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Όπως ο ένας έτσι και ο άλλος συνασπισμός, από καιρού σε καιρό, σπρώχνουν τη μια ή την άλλη χώρα να μας προσφέρει «ειλικρινή βοήθεια» για να βγούμε από τις «δύσκολες καταστάσεις». Γελάν τον καβαλάρη που κρέμονται τα πόδια του!
Σ' όλους τους μύωπες ονειροπόλους λέμε ρητά ότι ούτε ο ένας ούτε ο άλλος, ούτε οι σοβιετικοί σοσιαλιμπεριαλιστές, ούτε οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές και ούτε κανείς άλλος δε θα μπορέσουν ποτέ να πατήσουν το πόδι τους στην αλβανική γη, δε θα αποκτήσουν ποτέ πια το δικαίωμα για βάσεις και συγκεντρώσεις στρατευμάτων. Εμείς έχουμε τη δική μας πείρα σχετικά με τις ξένες στρατιωτικές βάσεις. Όσον καιρό η σοβιετική στρατιωτική βάση στη χώρα μας, εγκατεστημένη στα πλαίσια του άλλοτε σοσιαλιστικού στρατοπέδου, είχε σκοπούς αμυντικούς, εμείς τη δεχτήκαμε, αλλά από τη στιγμή που ο χρουστσιοφικός ρεβιζιονισμός έδειξε τα ιμπεριαλιστικά επιθετικά του δόντια, εμείς την καταγγείλαμε και τη διώξαμε. Στην περίπτωση αυτή εμείς εκπληρώσαμε το διεθνιστικό μας χρέος. Αφορά τους γειτονικούς λαούς να πράξουν ανάλογα έναντι των ξένων στρατιωτικών βάσεων που έχουν στα εδάφη τους και που στρέφονται ενάντια στους γειτονικούς λαούς και χώρες, διαφορετικά οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι γι* αυτούς τους ίδιους.
Οι άμεσες και έμμεσες πιέσεις, καθώς και εκείνες που ασκούνται σε βάρος μας μέσω των οργάνων τους, οποιαδήποτε κι αν είναι αυτά, δεν έχουν πια πέραση. Εμείς κανέναν δεν φοβούμαστε, σε κανενός στο λαιμό δεν πέφτουμε, σε κανέναν επίσης δεν επιτρέπουμε να μας πέσει στο λαιμό, το δίκιο μας όμως το έχουμε διεκδικήσει, θα το διεκδικούμε και θα το υπερασπίζουμε μέχρι τέλους. Χρόνια τώρα που υπομένουμε, θα υπομείνουμε ακόμα, αλλά απ' αυτό δε θα παραιτηθούμε. Εκείνοι που μας σκότωσαν και μας έσφαξαν κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, που μας προκάλεσαν υλικές ζημιές, οφείλουν να απαντήσουν υλικά. Εκείνοι που κατακρατούν τον αρπαγμένο χρυσό μας, οφείλουν να μας τον επιστρέψουν. Μάταια οι εχθροί της σοσιαλιστικής Αλβανίας και του αρχαίου, του ηρωικού και του ακατάβλητου λαού της προσδοκούν τέτοιο «άνοιγμα» που σε πάει στα νύχια τους και στη στάνη τους.
Εμείς θα βαδίσουμε εμπρός. Δεν το αρνιούμαστε ότι έχουμε δυσκολίες. Είναι όμως δυσκολίες της ανόδου, συνδεμένες ωστόσο και με τα εμπόδια που μας παρεμβάλλουν στο δρόμο μας οι ιμπεριαλιστές, οι σοσιαλιμπεριαλι-στές, οι ρεβιζιονιστές και οι σοβινιστικές και αντιδραστικές δυνάμεις όλων των αποχρώσεων. Μα, είμαστε τώρα μαθημένοι μ' αυτή την κατάσταση. Τις καταχτήσεις μας, που έγιναν η βάση για την παραπέρα πρόοδο, τις πετύχαμε με τις δυνάμεις μας, με τον πλούτο μας, με τον ιδρώτα και με τις γνώσεις των γιων και θυγατέρων μας. Έτσι θα βαδίσουμε και στο μέλλον, διότι σήμερα είμαστε πιο ισχυροί και με πιότερη πείρα απ' ό,τι στο παρελθόν, είμαστε πάντα σε άνοδο, έχουμε το ένδοξο Κόμμα μας που μας καθοδηγεί με μαρξιστική - λενινιστική οξύνοια και αποφασιστικότητα, έχουμε την εργατική μας τάξη, έχουμε μια υγιή διανόηση, μια επαναστατική και υγιή νεολαία, έχουμε έναν θαυμάσιο λαό. Γεμάτοι αισιοδοξία καταρτίζουμε το 8ο πεντάχρονο σχέδιο της οικονομικής και πολιτιστικής μας ανάπτυξης, το οποίο ακριβώς για τις συνθήκες στις οποίες ζούμε και δουλεύουμε, βασίζεται αποκλειστικά στις εσωτερικές υλικές, οικονομικές και ανθρώπινες δυνάμεις μας. Η Αλβανία τον έχει διαλέξει το δρόμο της και απ' αυτόν το δρόμο τίποτε και καμιά δύναμη δε μπορεί να την παρεκκλίνει, ούτε οι κολακείες, ούτε οι υποσχέσεις, ούτε οι πιέσεις και ούτε οι συνωμοσίες των υπερδυνάμεων και των συμμάχων και υποτελών τους...
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος 5
Νοέμβρης 1941. Οι λαοί της Βαλκανικής κάνουν ηρωικό αγώνα 9
Νοέμβρης 1942. Ο καταχτητής φασισμός στην Ελλάδα κλονίζεται 10
6 Σεπτέμβρη 1943. Ο λαός της Δρόπολης αγωνίστηκε με αφοσίωση 11
20 Μάρτη 1944. Ο αλβανικός λαός σαμποτάρισε την ιταλική φασιστική επιδρομή κατά της Ελλάδας 12
2 Απρίλη 1944. Για την κινητοποίηση της ελληνικής μειονότητας στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα και για τη συναδέλφωση του ελληνικού και αλβανικού λαού 14
28 Νοέμβρη 1944. Με τον ελληνικό λαό πολεμήσαμε και χύσαμε
αίμα από κοινού 16
16 Απρίλη 1945. Ο ηρωικός ελληνικός λαός είναι φίλος του
αλβανικού λαού 17
10 Μάρτη 1946. Δεν ήταν ο αλβανικός λαός που κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στην Ελλάδα 19
21 Αυγούστου 1946. Ο αλβανικός λαός έχει ζήσει πάντα σε καλή γειτονία με τον ελληνικό λαό 21
16 Σεπτέμβρη 1946. Τα σύνορα μας είναι αδιαμφισβήτητα 27
3 Οχτώβρη 1947. Συμπαθούμε τους αγώνες του ελληνικού λαού
για λευτεριά και δημοκρατία 30
8 Νοέμβρη 1948. Αγαπάμε ολόκαρδα τον αδερφό ελληνικό λαό 35
31 Μάρτη 1952. Μπελογιάννης - ηρωικός αγωνιστής του ελληνικού λαού 38
25 Μάη 1956 Ο ελληνικός λαός, λαός πολιτισμένος, απλός, εργατικός και φιλελεύθερος 39
29 Ιούλη 1956. Ο λαός της Δρόπολης είναι έξυπνος, εργατικός και πατριώτης 41
22 Νοέμβρη 1957. Ήρθε ο καιρός οι σχέσεις μεταξύ Αλβανίας
και Ελλάδας να εξομαλυνθούν 44
Μάρτης 1958. Ενδιαφέρουσες μελέτες για την αρχαιότητα του
λαού μας 47
6 Μάη 1959. Το πρόβλημα της καταγωγής ενός λαού πρέπει να
λύνεται επιστημονικά 48
20 Ιούνη 1959. Επιθυμούμε να ζήσουμε σε φιλία με όλους τους λαούς, ιδιαίτερα με τους γείτονες λαούς 51
20 Ιούνη 1959. 'Οχι μόνον εμείς, οι κομμουνιστές, που είμαστε διεθνιστές, αλλά όλος ο αλβανικός λαός αγαπάει τον ελληνικό λαό 52
9 Νοέμβρη 1959. Με το κοινό μας αίμα σφυρηλατήθηκε η ελεύθερη σοσιαλιστική Αλβανία 55
11 Μάη 1960. Επιζήμιες δηλώσεις του σοβιετικού πρεσβευτή
στην Αθήνα σε βάρος της χώρας μας 57
8 Ιούλη 1960. Σε κανέναν, όποιος κι αν είναι αυτός, δεν επιτρέπουμε να αμφισβητεί τα σύνορα της χώρας μας 58
13 Φλεβάρη 1961. Κάναμε πολλές προσπάθειες να εξομαλύνουμε
τις σχέσεις με την Ελλάδα 59
27 Απρίλη 1961. Η μπλόφα της «βαλκανικής συνεννόησης» . 61
14 Νοέμβρη 1961. Μεγάλη παλλαϊκή συγκέντρωση στο Αργυρόκαστρο 62
14 Νοέμβρη 1961. Θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις με την Ελλάδα 63
17 Νοέμβρη 1961. Η μειονότητα στη χώρα μας στέκει σε γερές θέσεις 66
18 Νοέμβρη 1961. Οι συνέπειες της χρουστσιοφικής πολιτικής
της συνύπαρξης στην Ελλάδα 67
3 Γενάρη 1962. Οι Έλληνες μας κάνουν προτάσεις 69
22 Μάη 1962. Θετικές δηλώσεις του Σταμάτη Μερκούρη για τη
χώρα μας 70
Γενάρης 1964. Οι ρεβιζιονιστές υποστηρίζουν τις αντιαλβανικες αξιώσεις του Βενιζέλου 71
24 Γενάρη 1966. Το δράμα των ελλήνων κομμουνιστών προσφύγων στις ρεβιζιονιστικές χώρες 73
25 Μάρτη 1966. Αίτημα για την αποκατάσταση διπλωματικών
σχέσεων με τη χώρα μας 76
27 Μάρτη 1966. Σχετικά με το ζήτημα των διπλωματικών σχέσεων με την Ελλάδα 77
28 Απρίλη 1967. Η ελληνική αντίδραση παίρνει την εξουσία 78
17 Ιούνη 1967. Η πολιτική κανονιοφόρων των αμερικάνικων και σοβιετικών στόλων στη Μεσόγειο 81
2 Αυγούστου 1967. Τα «αλυχτήματα» των ελλήνων μοναρχοφασιστών και οι «ανησυχίες» των σύγχρονων ρεβιζιονιστών 84
22 Νοέμβρη 1967. Η Δρόπολη ανθίζει και κάθε χρόνο ακόμα περισσότερο θα ανθίζει 86
5 Μάη 1969. Οι μειονοτικοί χαίρουν όλα τα δικαιώματα όπως
κάθε πολίτης της Δημοκρατίας μας 88
29 Μάη 1969. Η συμβολή των Αλβανών στους αγώνες των άλλων
λαών για λευτεριά 91
8 Οχτώβρη 1969. Μια πρόταση στην οποία μπορεί να απαντήσουμε θετικά 94
3 Νοέμβρη 1969. Για μερικά ζητήματα της ανάπτυξης των αλβανολογικών επιστημών 95
3 Νοέμβρη 1969. Οι ιστορικές μελέτες να εξυπηρετούν την διευκρίνιση του προβλήματος της γένεσης του λαού μας 96
25 Δεκέμβρη 1969. Σημείωση 102
31 Δεκέμβρη 1969. Η πικρή ζωή για τη μειονοτικιά γυναίκα έφυγε για πάντα όπως και για την αλβανίδα γυναίκα 103
20 Γενάρη 1970. Πρώτη συνάντηση των αντιπροσώπων των εμπορικών επιμελητηρίων Αλβανίας και Ελλάδος 105
13 Φλεβάρη 1970. Ο αλβανικός λαός ποτέ δεν θέλησε το κακό του ελληνικού λαού 106
17 Φλεβάρη 1970. Στους Έλληνες ανήκει να πάρουν πρωτοβουλίες για διπλωματικές σχέσεις με μας 108
21 Φλεβάρη 1970. Οι Έλληνες μας εκφράζουν τις ευχαριστίες
τους 109
27 Φλεβάρη 1970. Να ικανοποιηθούν οι υλικές ανάγκες του τυπογραφείου στο Αργυρόκαστρο για την ελληνική γλώσσα110
23 Μάη 1970. Ζωηρό μαχητικό βήμα για τις εργαζόμενες μάζες
της μειονότητας 111
18 Νοέμβρη 1970. Σημείωση 113
14 Δεκέμβρη 1970. Θετική δήλωση της ελληνικής κυβέρνησης 114
8 Γενάρη 1971. Γύρω από τις σχέσεις μας με την Ελλάδα 115
25 Μάρτη 1971. Οι Έλληνες έδωσαν την φόρμουλα τους για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων 117
29 Απρίλη 1971. Αποκαθίστανται διπλωματικές σχέσεις με την Ελλάδα 118
30 Απρίλη 1971. Σημείωση 119
1 Νοέμβρη 1971. Συνεπής πολιτική αρχών προς όλες τις κατευθύνσεις 120
16 Γενάρη 1972. Ομολογίες ενός πράχτορα της CΙΑ 124
2 Φλεβάρη 1972. Ο έλληνας πρεσβευτής μιλάει καλά και με
συμπάθεια για την κατάσταση στην Αλβανία 127
14 Απρίλη 1972. Ο Καραγιάνης επισκέπτεται τις νότιες περιοχές
της χώρας μας 129
5 Σεπτέμβρη 1972. Ελληνικό πλοίο ναυαγεί στα χωρικά μας
ύδατα 130
28 Νοέμβρη 1972. Από τη χώρα μας κανένα κακό δεν θα προέρθει
στον αδελφό ελληνικό λαό 131
1 Ιούνη 1973. Η ελληνική μοναρχία ανατράπηκε 133
27 Ιούνη 1974. Γιορτή στη Βόδριστα 134
29 Ιούνη 1974. Η ζωή των Δροπολιτών γίνεται κάθε μέρα και πιο
ευτυχισμένη 135
20 Ιούλη 1974. Λευτεριά, ανεξαρτησία και πραγματική δημοκρατία στο λαό της Κύπρου 138
23 Ιούλη 1974. Η Κύπρος και τα ηγεμονιστικά σχέδια των δύο υπερδυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο 40
3 Οχτώβρη 1974. Θερμή συνάντηση με τους εκλογείς 142
3 Οχτώβρη 1974. Η πολιτική μας είναι ανοιχτή πολιτική, είναι πολιτική των προλεταριακών αρχών 143
30 Οχτώβρη 1974. Ο νέος κομισάριος του φωτός 146
10 Σεπτέμβρη 1975. Στο Κρα ανοίγει 8χρονο σχολείο 148
13 Σεπτέμβρη 1975. Άσπρες μέρες στο ορεινό χωριό σας 149
19 Νοέμβρη 1975. Τα δικαιώματα της μειονότητας το Σύνταγμά
μας δεν τα αναγνωρίζει τυπικά αλλά συγκεκριμένα 151
25 Νοέμβρη 1975. Σεισμός σε μερικά χωριά της μειονότητας 152
25 Νοέμβρη 1975. Όλος ο αλβανικός λαός βρίσκεται στο πλευρό
των αδερφών μειονοτικών 153
1 Νοέμβρη 1976. Εμείς οι Αλβανοί επιθυμούμε η πολιτική μας με
το ελληνικό κράτος να είναι ρεαλιστική, φιλική και σταθερή 155
23 Απρίλη 1977. Σχετικά με μερικές προτάσεις της ελληνικής
κυβέρνησης 157
23 Μάη 1977. Η εθνογραφική επιστήμη να γίνει ένας θαυμάσιος
καθρέφτης της λαϊκής μας κουλτούρας 158
19 Ιούνη 1977. Η μετάβαση στην Ελλάδα του καλλιτεχνικού συγκροτήματος μας θα συμβάλει στο δυνάμωμα της φιλίας μεταξύ
των δύο λαών 160
6 Αυγούστου 1977. Οι σωβινιστικές απόψεις ενός γιουγκοσλάβου πρεσβευτή 162
16 Αυγούστου 1977. Ευχάριστη συναυλία του ελληνικού καλλιτεχνικού συγκροτήματος «Μαρινέλλα» 164
21 Αυγούστου 1977. Λαός με πλούσιο και ποικίλο φολκλόρ 166
15 Οχτώβρη 1977. Τα οστά του επιφανούς πατριώτη Χασάν Πριστίνα θα έρθουν στην πατρίδα 171
22 Μάρτη 1978. Πολύ θερμή συνάντηση με τα αδέρφια Δροπολίτες 172
22 Μάρτη 1978. Η φιλία μας με τον ελληνικό λαό είναι δεμένη με
το αίμα που χύθηκε στον αγώνα για λευτεριά και ανεξαρτησία
ενάντια στους ίδιους εχθρούς 174
22 Μάρτη 1978. Στην Αλβανία εφαρμόζονται απόλυτα τα δικαιώματα της μειονότητας 184
1 Απρίλη 1978. Η ελληνική κυβέρνηση απαντάει στο λόγο μου
στη Γράψη. 188
8 Νοέμβρη 1978. Ο αλβανικός λαός επιθυμεί να είναι πάντα ειλικρινής φίλος με τον ελληνικό λαό 189
25 Μάρτη 1979. Σχετικά με το ταξίδι του Καραμανλή στη Γιουγκοσλαβία και τη Ρουμανία 190
27 Απρίλη 1979. Σκέψεις για τους Πελασγούς, τους Δωριείς, τους
Έλληνες και τους Ιλλυριούς 192
12 Ιούλη 1979. Αναπαράσταση στο Στάλιν 195
9 Γενάρη 1980. Οι Αρβανίτες έχουν ζήσει σε αδερφική φιλία με
τον ελληνικό λαό 217
30 Δεκέμβρη 1980. Ένα βιβλίο καλοπροαίρετο για την Αλβανία 218
8 Μάη 1981. Ένα βιβλίο που ρίχνει φως στην αντίσταση του ελληνικού λαού κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο 219
8 Μάη 1981. Άρης Βελουχιώτης, ένδοξος γιος του ελληνικού
λαού 220
5 Ιούνη 1981. Η τιτοϊκή Γιουγκοσλαβία, ο ασθενής των Βαλκανίων, ελίσσεται να βάλει φωτιά στη Βαλκανική 221
21 Οχτώβρη 1981. Νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα 226
1 Νοέμβρη 1981. Οι προσπάθειες οποιουδήποτε να βάλει σφήνες
στη φιλία μεταξύ αλβανικού λαού και ελληνικού λαού, θα αποτύχουν 227
10 Νοέμβρη 1982. Συνάντηση με τους εκλογείς της εκλογικής
περιφέρειας 230
10 Νοέμβρη 1982. Στις σχέσεις με τα γειτονικά κράτη η θέση μας
εμπνέεται από την επιθυμία να ζούμε σε καλή γειτονία 231
27 Γενάρη 1983. Οι επιτυχίες και οι νίκες της ελληνικής μειονότητας είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ο λαός βρίσκεται στην εξουσία 236
Ιούλης - Αύγουστος 1983. Για την λαμπρή ελληνική φιλοσοφία 240
25 Οχτώβρη 1983. Σημείωση . 252
16 Νοέμβρη 1983. Νέες εξελίξεις στο Κυπριακό 253
15 Γενάρη 1984. Στην Ελλάδα υπάρχει θετική γνώμη για μας 254
2 Φλεβάρη 1984. Να ξεσκεπάσουμε εκείνους που θέλουν να χαλάσουν τη φιλία μεταξύ των δύο λαών μας 256
14 Φλεβάρη 1984. Οι προσπάθειες της αντίδρασης να δημιουργήσει εχθρικές ομάδες στη χώρα μας δε θα έχουν ποτέ επιτυχία 257
14 Φλεβάρη 1984. Μια διάσκεψη που οι τιτοϊκοί πασχίζουν να την εκμεταλλευτούν ενάντια στη χώρα μας 259
26 Φλεβάρη 1984. Ο πάπας επεμβαίνει στις εσωτερικές μας υποθέσεις. 261
27 Φλεβάρη 1984. Να απορρίψουμε τις συκοφαντίες και τις επιθέσεις των εχθρών 262
9 Μάρτη 1984. Επεισόδιο μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας 265
17 Μάη 1984. Στις σχέσεις με μας φαίνεται μια καλή επιθυμία των
Ελλήνων επισήμων 266
17 Μάη 1984. Να απαντήσουμε στην πρόσκληση του Πανεπιστημίου των Γιαννίνων 267
4 Δεκέμβρη 1984. Φωτογραφία που μου ξαναζωντανεύει θύμησες 269
6 Δεκέμβρη 1984. Η πολιτική μας προς την Ελλάδα ήταν και είναι πολιτική σωστή και καλοπροαίρετη 270
29 Δεκέμβρη 1984. Η φιλία και οι σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ
των δύο λαών μας όλο και θα δυναμώνουν 272
30 Δεκέμβρη 1984. Πολιτικό πανόραμα 274
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ
Σήμερα είναι η προτελευταία μέρα του 1984. Για μας το 1984 ήταν το έτος του ένδοξου ιωβηλαίου, των 40χρονων της Απελευθέρωσης της Πατρίδας και του θριάμβου της λαϊκής επανάστασης, ένα έτος καινούργιων νικών στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, στην άνοδο της ευημερίας του λαού, στην ενίσχυση της άμυνας και στο ανέβασμα του κύρους της χώρας μας στη διεθνή σκηνή. Και κατά το έτος αυτό χρειάστηκε βέβαια να αντιμετωπίσουμε και να ξεπεράσουμε και δυσκολίες και εμπόδια αντικειμενικού χαρακτήρα, όπως η μεγάλη ξηρασία που κράτησε πιο πολύ από κάθε άλλη χρονιά, υπήρξαν δε και δυσκολίες και ελλείψεις υποκειμενικού χαρακτήρα, που σχετίζονται με ζητήματα οργάνωσης, πειθαρχίας κλπ. Αυτό που θέλω να θίξω σε τούτο το συνοπτικό πανόραμα του 1984, είναι η γενική κατάσταση και οι διάφορες εξελίξεις στη διεθνή πολιτική κατάσταση, που ασκούν την επίδραση τους και στη χώρα μας.
Στην εξωτερική πολιτική η χώρα μας συνέχισε την καθορισμένη από το 8ο Συνέδριο του Κόμματος γραμμή: Αγώνα αδιάκοπο και συνεχή ενάντια στον ιμπεριαλισμό και, κατά πρώτο λόγο, ενάντια στις δύο ιμπεριαλιστικές υπερδυνάμεις, τις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τη Σοβιετική Ένωση, ενάντια στην κακοποιό πολιτική τους σε βάρος των άλλων λαών συμπαράσταση στις μαρξιστικές - λενινιστικές δυνάμεις, στα προοδευτικά κινήματα, στους αγώνες για εθνική και κοινωνική απελευθέρωση των διαφόρων λαών. Μ' ένα λόγο, υποστήριξη των ταξικών αγώνων που διεξάγουν το διεθνές προλεταριάτο και οι καταπιεζόμενοι λαοί για εθνική και κοινωνική απελευθέρωση, συνεργασία με τις γειτονικές χώρες με βάση το αμοιβαίο όφελος, τη μη επέμβαση του ενός στις εσωτερικές υποθέσεις του άλλου και το σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας. Το ίδιο και με τις άλλες χώρες που επιθυμούν να έχουν καλές σχέσεις με τη χώρα μας. Με τις ρεβιζιονιστικές χώρες - συνεργασία στο πεδίο των εμπορικών ανταλλαγών χωρίς καμιά ιδεολογική και πολιτική υποχώρηση ή συμβιβασμό.
Χάρη σ' αυτή την ορθή πολιτική της χώρας μας καθώς και στην καλή επιθυμία και της Ελληνικής Κυβέρνησης σημειώθηκαν βελτιώσεις στις
σχέσεις μας με τη γειτονική Ελλάδα, συνάφθηκαν μερικές συμφωνίες αμοιβαίου συμφέροντος, οι οποίες, όπως εγώ νομίζω, θα ανοίξουν το δρόμο στο δυνάμωμα των δεσμών και της παλιάς φιλίας μεταξύ των δύο λαών μας. Οι σχέσεις μας με την Ιταλία βαίνουν κάπως καλύτερα, αν και υπάρχουν δυνατότητες να γίνουν περισσότερα. Με την Τουρκία έχουμε καλές σχέσεις, το ίδιο και με μερικές χώρες της Δυτικής Ευρώπης και με διάφορες αραβικές και αφρικανικές χώρες κλπ.
Κατά το έτος 1984, εκτός από τις συνηθισμένες συνωμοσίες και υπονομευτικές ενέργειες των ιμπεριαλιστικών υπερδυνάμεων χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε όχι μόνο τις αντιαλβανικές επιθέσεις και ενέργειες των μεγα-λοσέρβων σωβινιστών, αλλά κι αυτές της ελληνικής αντίδρασης και κυρίως των δεσποτάδων και των βορειοηπειρωτικών σοβινιστικών κύκλων, που κίνησαν πάντα λίθον για να δηλητηριάσουν και να παρεμποδίσουν την προσέγγιση της Ελλάδας με τη χώρα μας. Στην εκστρατεία των συκοφαντιών και επιθέσεων ενάντια στη χώρα μας και το λαό μας, ενάντια στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην Αλβανία συμμετείχε και ο πάπας του Βατικανού, ο Πολωνός Βοϊτίβα. Δεν είναι δύσκολο να διακρίνεις εδώ μια μυστική και κακοποιό συνεργασία μεταξύ των μεγαλοσέρβικων, ελληνο - φασιστικών σοβινιστικών και αντιδραστικών δυνάμεων και του κέντρου του διεθνούς σκοταδισμού, του Βατικανού. Είμαστε ωστόσο μαθημένοι μ' αυτές τις διαβολές, τις επιθέσεις και τις συνωμοσίες. Τις γνωρίζουμε, τις έχουμε αντιμετωπίσει και κατασυντρίψει αμείλιχτα. Έτσι θα συμβαίνει και στο μέλλον.
Ο παγκόσμιος καπιταλισμός θεωρεί την Αλβανία χώρα «αναχρονική», επειδή στέκει αντιμέτωπη στον ιμπεριαλισμό, το ρεβιζιονισμό, στις σκευωρίες τους, στον αντιπερισπασμό και τις δολιότητες. Δεν θέλουμε να ξέρουμε ούτε για το οικονομικό και στρατιωτικό δυναμικό τους.
Εμείς είμαστε αισιόδοξοι, διότι είμαστε μαρξιστές - λενινιστές επαναστάτες.
Η εξωτερική μας πολιτική, οι θέσεις, οι αναλύσεις και τα συμπεράσματα μας για τα διάφορα διεθνή γεγονότα επιβεβαιώθηκαν απόλυτα. Η ζωή, η εξέλιξη των γεγονότων τριγύρω μας και σ' όλο τον κόσμο δικαίωσαν εμάς και όχι τους αντιπάλους και τους εχθρούς μας.
Επανέρχομαι στις θετικές εξελίξεις που σημειώθηκαν στις σχέσεις μας με την Ελλάδα, για τις οποίες υπήρξε μεγάλη η απήχηση και στη διεθνή κοινή γνώμη.
Θέλω να τονίσω εξ αρχής ότι αυτό που επιτεύχθηκε και που, ασφαλώς, με καλή θέληση, πρέπει να προωθηθεί με την από μέρους της Ελληνικής Κυβέρνησης άρση του παράλογου νόμου εμπόλεμης κατάστασης με τή χώρα μας, είναι αποτέλεσμα της συνεπούς στάσης της χώρας μας.; στις αρχές της εξωτερικής πολιτικής μας για μια καλή γειτονία με ολες τις χώρες γύρω μας, με βάση το αμοιβαίο όφελος, την μη επέμβαση του ενός στις εσωτερικές υποθέσεις του άλλου και μην κάνοντας ιδεολογικές-και πολιτικές υποχωρήσεις. Όπως συνήθως, η αστίϊκορκβιζΐκνισίΕΐκη προπαγάνδας μόλις; εμείς,α-ναγγέλλουμε κάποια επίσημη επίσκεψη στην Ιταλία, στην Ελλάδα, στην Τουρκία ή όπου αλλού, ακόμα και όταν στέλλουμε αθλητές να συμμετάσχουν σε κάποιο διεθνή αθλητικό αγώνα, όπως συνέβηκε με την ευκαιρία της Διεθνούς Αθλητικής Συνάντησης στη Νίκαια της Γαλλίας, κάνει θόρυβο γύρω από το «άνοιγμα» της Αλβανίας προς τη Δύση. Και τώρα αυτή βαρά την ίδια τρύπια τρομπέτα.
Πόσο πολύ λαθεύουν αυτοί οι παντοτινά λαθεμένοι σχετικά με τις αποφασιστικές και κατηγορηματικές πολιτικές στάσεις μας. Αυτή την πολιτική που ακολουθούμε σήμερα, αυτή ακολουθήσαμε από την ίδρυση ακόμα της Λαϊκής μας Δημοκρατίας. Ήμασταν πάντα υπέρ της προσέγγισης και της κατανόησης με τους γείτονες μας. Άλλοι είναι εκείνοι που απέναντι στην πολιτική μας καλής γειτονίας δεν έδειξαν κατανόηση ή απάντησαν σ' αυτή με δισταγμούς, γιατί, όπως λέει ο λαός μας «είχαν το διάβολο μέσα τους». Πάντοτε λοιπόν όταν το απαιτούσαν τα ύψιστα συμφέροντα της πατρίδας μας, εμείς ήμασταν για τέτοια «ανοίγματα» και έτσι θα είμαστε και στο μέλλον, αλλά όχι για «ενσωμάτωση», για «ξεπούλημα της λευτεριάς και του πλούτου της πατρίδας», για «δεσμούς και συμμαχίες» με επιθετικές πολιτι-κοστρατιωτικές παρατάξεις της μιας ή της άλλης υπερδύναμης. Κανένας να μην τρέφει αυταπάτες.
Προπαγανδίζεται ότι αυτό το «άνοιγμα» ήμασταν δήθεν υποχρεωμένοι να το κάνουμε από εσωτερικές μας ανάγκες, για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες που μας γεννήθηκαν ύστερα από την «απόσπαση» μας από την Κίνα και για σύγχρονη τεχνολογία. Αυτά είναι παραμύθια. Πρωτ' απ' όλα δεν είναι αλήθεια ότι εμείς «αποσπαστήκαμε» από την Κίνα. Είναι οι κινέζοι ρεβιζιο-νιστές και καπιταλιστές ηγέτες που ρίχτηκαν σε αντιαλβανικές ενέργειες και σε μονομερή ακύρωση από μέρους τους των συμφωνιών οικονομικής συνεργασίας με τη χώρα μας, κι αυτό επειδή εμείς προσπαθήσαμε να τους πείσουμε ότι εφάρμοζαν μια αντεπαναστατική εξωτερική πολιτική και γλιστρούσαν ολοένα και πιο βαθιά σε καταδικάσιμες ενέργειες και συμμαχίες με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Και μεις το γνωρίζαμε ποιες μπορούσαν να είναι οι συνέπειες αυτής της θέσης του Κόμματος μας και της χώρας μας απέναντι στην Κίνα, ήμασταν λοιπόν συνειδητοί ότι θα είχαμε οικονομικές συνέπειες, καθώς είχαμε και τότε που καταγγείλαμε τις προδοτικές ενέργειες των χρουστσιοφικών ρεβιζιονιστών. Γι αυτό είχαμε λάβει τα αναγκαία μέτρα.
Εμπόριο με τις άλλες χώρες εμείς δεν αρχίσαμε να κάνουμε φέτος ή πέρυσι, αλλά κάναμε από τότε που ιδρύσαμε το νέο κράτος μας. Αυτό το εμπόριο είχε σαν βάση την αρχή του αμοιβαίου οφέλους, δίνε μου να σου δίνω, χωρίς πιστώσεις και χρέη που προϋποθέτανε πολιτικές υποχωρήσεις, εξαιρούμε εδώ την περίοδο κατά την οποία εμείς νομίζαμε ότι οι Γιουγκοσλάβοι, οι Σοβιετικοί και αργότερα οι Κινέζοι ήταν φίλοι μας και σαν σοσιαλιστι-κέςιεαι διεθνιστικές χώρες είχαν καθήκον να μας βοηθήσουν, σαν μικρή χώ-ρα που ήμασταν και εμείς πήραμε πιστώσεις, με την απόφαση να τις εξοφλήσουμε στο ακέραιο, πράγμα που στην πραγματικότητα το κάναμε, και σήμερα σε κανέναν δεν έχουμε χρέη. Ίσα - ίσα αυτοί είναι που μας χρωστάνε, γιατί με τις ενέργειες τους φέρθηκαν προδότες, αναθεωρητές του μαρξισμού - λενινισμού, σαμποτάρισαν και έβλαψαν την οικονομία μας. Οι πιστώσεις τους αποτελούσαν ένα τελείως μικρό ποσοστό οικονομικοχρηματιστικό δυναμικό της χώρας μας. Άρα, ήμασταν και είμαστε για ισότιμες εμπορικές ανταλλαγές, χωρίς διακρίσεις και μέτρα περιοριστικά, χωρίς καμιά πολιτική δέσμευση, χωρίς να βγάλουμε ούτε στιγμή και σε καμιά περίπτωση σε δημοπρασία τα ύψιστα εθνικά συμφέροντα της χώρας, του σοσιαλισμού και του μαρξισμού - λενινισμού.
Τώρα, όπως είπα, σαν παράδειγμα του «ανοίγματος» μας προς τη Δύση φέρουν τη βελτίωση των σχέσεων μας με την Ελλάδα. Εξαρτάται πώς και από ποια σκοπιά βλέπει κανείς αυτό το ζήτημα, από ποιες θέσεις και με τι σκοπούς το σχολιάζει, διότι η βελτίωση των σχέσεων μας με την Ελλάδα έγινε σε ορισμένες πολιτικές στιγμές και περιστάσεις, που διευκόλυναν τη διαδικασία αυτή.
Κάθε κράτος έχει τη δική του πολιτική στρατηγική και εφαρμόζει μια καλά καθορισμένη τακτική σε συνθήκες και περιστάσεις που διαμορφώνονται από προβλεπόμενους παράγοντες ή που ανακύπτουν σαν απόρροια προηγούμενων πράξεων με βάση τη δοσμένη στρατηγική. Στρατηγική και τακτική στην εξωτερική της πολιτική έχει και η χώρα μας. Και έχουν προσδιοριστεί και διακηρυχτεί δημόσια στα διάφορα συνέδρια του Κόμματος.
Στην προκειμένη περίπτωση των σχέσεων μας με την Ελλάδα, εμείς πάντα ήμασταν υπέρ, μάλιστα έχουμε ζητήσει και περιμέναμε με υπομονή να αποκατασταθούν σχέσεις καλής γειτονίας μ' αυτή τη χώρα, διότι ένα τέτοιο πράγμα είναι προς το συμφέρον των δύο λαών μας. Τώρα που οι γιουγκοσλάβοι σωβινιστές, στο αίμα τους αντιαλβανοί, σε σύμπνοια με τον ιμπεριαλισμό, με την παγκόσμια αντίδραση και με κάθε άλλη φασιστική δύναμη, δεν αφήνουν λίθο χωρίς να τον ρίξουν εναντίον της σοσιαλιστικής Αλβανίας, δεν αφήνουν συνωμοσία ακάμωτη για να μας εμποδίσουν στο οικοδομητικό μας έργο, εμείς έπρεπε να λάβουμε και λάβαμε τα αναγκαία μέτρα υπεράσπισης. Δε θα επιτρέπαμε στους τιτοϊκούς να πράξουν όπως θέλουν με τα δίκαια μας, δεν επιτρέπαμε στις προσπάθειες τους να μας απομονώσουν, να σαμποτάρουν, όπως έκαμαν προβάλλοντας εμπόδια ως και στα αυτοκίνητα μας που μετέφεραν εμπορεύματα στις αγορές της Δυτικής Ευρώπης κλπ. Αυτό θα ήταν ανεπίτρεπτο. Σ' αυτές λοιπόν τις συνθήκες συνομιλήσαμε και πετύχαμε μια συμφωνία με την Ιταλική Κυβέρνηση για την δια πορθμείου μεταφορά των εμπορευμάτων μας στις χώρες με τις οποίες έχουμε συμφωνίες· συνομιλήσαμε με την Ελληνική Κυβέρνηση και είχαμε θετικά αποτελέσματα για την υπογραφή μερικών συμφωνιών αμοιβαίου οφέλους· αποφασίσαμε, ως φιλική χειρονομία, το άνοιγμα του συνοριακού σημείου της Κακαβιάς κλπ. Τα μέτρα αυτά τα απαιτούσαν τα υψηλά συμφέροντα της πατρίδας μας και εμείς προβήκαμε στη λήψη τους μην επιτρέποντας καμιά υποχώρηση και μη κάνοντας κανέναν συμβιβασμό σε βάρος της ιδεολογίας και της πολιτικής μας και μη θίγοντας καν και μη επεμβαίνοντας στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων.
Ανησυχίες μας προκάλεσαν κατά το έτος αυτό οι αντιδραστικές δυνάμεις της Ελλάδας, οι εκπρόσωποι της ορθόδοξης εκκλησίας, οι αντιδραστικοί βορειοηπειρωτικοί κύκλοι και οι υποστηριχτές τους, οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές. Ασκήθηκαν πιέσεις, οργανώθηκαν προκλήσεις μέχρι και την ανατίναξη των αυτοκινήτων της πρεσβείας μας στην Αθήνα και απειλητικές διαδηλώσεις μπροστά στην πρεσβεία μας με το πρόσχημα της κακομεταχείρισης της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία κλπ. Σ' αυτές τις κρίσιμες στιγμές μερικοί κύκλοι, συμπεριλαμβανομένων εδώ και των τιτοϊκών, έλπιζαν ότι εμείς θα πέφταμε στην παγίδα της αντίδρασης, δηλαδή θα διακόπταμε τις διπλωματικές σχέσεις μ' αυτή τη χώρα. Εμείς όμως δεν πατήσαμε σ' αυτή την παγίδα. Το ξέραμε ότι αυτές οι καταστάσεις ήταν προσωρινές, γιατί αυτές εξέφραζαν τη σύγχυση και την ήττα των ελληνικών και ξένων αντιδραστικών και αντιαλβανικών δυνάμεων. Αυτά δεν ήταν και δεν μπορούσαν να είναι έργο του φίλου ελληνικού λαού, με τον οποίο όχι μια φορά πολεμήσαμε από κοινού και για τους ίδιους σκοπούς. Και δε λαθέψαμε. Ύστερα απ’ αυτή την ορμητική θύελλα, ήρθαν οι μέρες ηρεμίας που από την ίδια την Ελληνική Κυβέρνηση έγιναν τα πρώτα βήματα για άψογες σχέσεις, για προσέγγιση και για καλή γειτονία. Πάνω σ' αυτή τη βάση και με αμοιβαία κατανόηση επετεύχθηκαν αυτά τα αποτελέσματα που ανάφερα πιο πάνω. Όλο αυτό ήταν προς το συμφέρον του ελληνικού λαού και προς το συμφέρον του λαού μας.
Για μας θετικό είναι το γεγονός ότι απομονώθηκαν οι ελληνικές αντιδραστικές δυνάμεις, οι δεσποτάδες, οι πιο αντιδραστικοί εκπρόσωποι των βορειοηπειρωτικών κύκλων, οι υποστηριχτές και συμπαραστάτες τους στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής· χάρηκαν οι τίμιοι και προοδευτικοί Έλληνες. Απομονώθηκαν και έπαθαν φιάσκο οι γιουγκοσλάβοι τιτοϊκοί, οι οποίοι υποκινούσαν και περίμεναν εκρήξεις μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας· έπαθε πλήρη αποτυχία η προπαγάνδα τους στη διεθνή σκηνή ότι «η Αλβανία είναι ενάντια στην ειρήνη και αποτελεί χώρα πολεμόχαρη στα Βαλκάνια» κλπ.
Ο ίδιος ο ελληνικός Τύπος γράφει τώρα ότι οι συκοφαντίες των αντιδραστικών κύκλων για κακομεταχείριση και κατάσταση χωρίς δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία δεν έχουν καμιά υπόσταση και ότι ο πληθυσμός της ελληνικής μειονότητας στη χώρα μας ζει σε ομαλές συνθήκες, χαίρει όλα τα συνταγματικά δίκαια, είναι ευτυχισμένος κλπ.
Εμείς δεν ξεχνάμε ούτε τα διδάγματα της πικρής ιστορίας της χώρας μας. Η αστική τάξη και οι αντιδραστικές, σωβινιστικές και φασιστικές παρατάξεις των γειτονικών με μας χωρών, επανειλημμένα έχουν συνεργαστεί στο παρελθόν για το μοίρασμα της Αλβανίας σε ζώνες επιρροής και έχουν συγκρουστεί όταν κάποια απ' αυτές επιχείρησε να παραβιάσει «την από
κοινού σιωπηρή συμφωνία επί της Αλβανίας». Καίτοι από τότε πέρασαν πολλά χρόνια και η Αλβανία δεν είναι πια αυτή που ήτανε και δεν επιτρέπει σε κανέναν να «ενδιαφέρεται» για τις τύχες της, η πολιτική αυτών των αντιδραστικών κύκλων έναντι της σοσιαλιστικής Αλβανίας δεν έπαθε μεγάλες αλλαγές.
Παρατηρούμε επίσης ότι η πολιτική μας της καλής γειτονίας και αμοιβαίου οφέλους στη μια ή την άλλη χώρα, προκαλεί σ' αυτή τη μπουρζουα-ζία και σ' αυτούς τους αντιδραστικούς κύκλους·φθόνο και θυμό σαν να ήταν η Αλβανία δικό τους «τσιφλίκι». Τέτοιο παράξενο φθόνο και θυμό εκδηλώνουν οι γιουγκοσλάβοι σοβινιστές για την παραπέρα βελτίωση των σχέσεων μας με την Ελλάδα, την Ιταλία, για την ενίσχυση των σχέσεων με μερικές ευρωπαϊκές χώρες, με τις χώρες του αραβικού κόσμου και άλλες.
Γιατί τους φαίνεται παράξενο; Γιατί ανησυχούν; Δουλειά δική τους. Εμείς δε ρωτήσαμε, δε ρωτάμε και ποτέ δε θα ρωτήσουμε το Βελιγράδι ή καμιά άλλη πρωτεύουσα, οποιαδήποτε κι αν είναι αυτή, για το τι θα κάνουμε και τι σκοπεύουμε να κάνουμε προς το συμφέρον της χώρας και της σοσιαλιστικής μας πατρίδας.
Χαμένες είναι και οι ελπίδες που τρέφονται και προπαγανδίζονται ξανά, όπως συνέβηκε όταν βάλαμε στη θέση τους τους χρουστσιοφικους και τους κινέζους ρεβιζιονιστές, ότι ήρθε η μέρα που «κάποιος άλλος» θα βάλει το πόδι του στην Αλβανία, ότι η Αλβανία θα μπει κάτω από τον έλεγχο και την επιρροή των Αμερικάνων ή των Σοβιετικών, των Γάλλων, των Άγγλων ή των Γερμανών, όχι δια της βίας αλλά με «καλοπροαίρετες» προσφορές και με «ευνοϊκούς όρους» να μας βοηθήσουν «να πάμε εμπρός», «να επανορθώσουμε» και «να εκσυγχρονίσουμε» τη βιομηχανία και την οικονομία μας κλπ., κλπ. Εμείς δεν έχουμε ανάγκη για εκείνον τον «εκσυγχρονισμό», για τον οποίο πολύ παινεύτηκε ο Τίτο και οι γιουγκοσλάβοι τιτοϊκοί, για εκείνον που μιλούν τώρα και οι κινέζοι ρεβιζιονιστές ή που υποδείχνουν η αστική τάξη και οι άλλοι ρεβιζιονιστές, εκσυγχρονισμό με στραγγαλιστικές πιστώσεις και χρέη συνοδευόμενα με ταπεινωτικούς και υποδουλωτικούς όρους. Εμείς ποτέ δε θα βάλουμε στο λαιμό του λαού τέτοια δεσμά. Σήμερα οικοδομήσαμε μια προηγμένη οικονομία που είναι σε θέση να προωθηθεί με τις ίδιες τις δυνάμεις της, άρα και να εκσυγχρονιστεί και να εξοπλιστεί με προηγμένη τεχνολογία με τα δικά της έσοδα, με τα δικά της τα καλά και παντού περιζήτητα προϊόντα.
Η υπόθεση της Αλβανίας, το μέλλον της, συζητιέται και στους διευθύνοντες κύκλους του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Όπως ο ένας έτσι και ο άλλος συνασπισμός, από καιρού σε καιρό, σπρώχνουν τη μια ή την άλλη χώρα να μας προσφέρει «ειλικρινή βοήθεια» για να βγούμε από τις «δύσκολες καταστάσεις». Γελάν τον καβαλάρη που κρέμονται τα πόδια του!
Σ' όλους τους μύωπες ονειροπόλους λέμε ρητά ότι ούτε ο ένας ούτε ο άλλος, ούτε οι σοβιετικοί σοσιαλιμπεριαλιστές, ούτε οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές και ούτε κανείς άλλος δε θα μπορέσουν ποτέ να πατήσουν το πόδι τους στην αλβανική γη, δε θα αποκτήσουν ποτέ πια το δικαίωμα για βάσεις και συγκεντρώσεις στρατευμάτων. Εμείς έχουμε τη δική μας πείρα σχετικά με τις ξένες στρατιωτικές βάσεις. Όσον καιρό η σοβιετική στρατιωτική βάση στη χώρα μας, εγκατεστημένη στα πλαίσια του άλλοτε σοσιαλιστικού στρατοπέδου, είχε σκοπούς αμυντικούς, εμείς τη δεχτήκαμε, αλλά από τη στιγμή που ο χρουστσιοφικός ρεβιζιονισμός έδειξε τα ιμπεριαλιστικά επιθετικά του δόντια, εμείς την καταγγείλαμε και τη διώξαμε. Στην περίπτωση αυτή εμείς εκπληρώσαμε το διεθνιστικό μας χρέος. Αφορά τους γειτονικούς λαούς να πράξουν ανάλογα έναντι των ξένων στρατιωτικών βάσεων που έχουν στα εδάφη τους και που στρέφονται ενάντια στους γειτονικούς λαούς και χώρες, διαφορετικά οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι γι* αυτούς τους ίδιους.
Οι άμεσες και έμμεσες πιέσεις, καθώς και εκείνες που ασκούνται σε βάρος μας μέσω των οργάνων τους, οποιαδήποτε κι αν είναι αυτά, δεν έχουν πια πέραση. Εμείς κανέναν δεν φοβούμαστε, σε κανενός στο λαιμό δεν πέφτουμε, σε κανέναν επίσης δεν επιτρέπουμε να μας πέσει στο λαιμό, το δίκιο μας όμως το έχουμε διεκδικήσει, θα το διεκδικούμε και θα το υπερασπίζουμε μέχρι τέλους. Χρόνια τώρα που υπομένουμε, θα υπομείνουμε ακόμα, αλλά απ' αυτό δε θα παραιτηθούμε. Εκείνοι που μας σκότωσαν και μας έσφαξαν κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, που μας προκάλεσαν υλικές ζημιές, οφείλουν να απαντήσουν υλικά. Εκείνοι που κατακρατούν τον αρπαγμένο χρυσό μας, οφείλουν να μας τον επιστρέψουν. Μάταια οι εχθροί της σοσιαλιστικής Αλβανίας και του αρχαίου, του ηρωικού και του ακατάβλητου λαού της προσδοκούν τέτοιο «άνοιγμα» που σε πάει στα νύχια τους και στη στάνη τους.
Εμείς θα βαδίσουμε εμπρός. Δεν το αρνιούμαστε ότι έχουμε δυσκολίες. Είναι όμως δυσκολίες της ανόδου, συνδεμένες ωστόσο και με τα εμπόδια που μας παρεμβάλλουν στο δρόμο μας οι ιμπεριαλιστές, οι σοσιαλιμπεριαλι-στές, οι ρεβιζιονιστές και οι σοβινιστικές και αντιδραστικές δυνάμεις όλων των αποχρώσεων. Μα, είμαστε τώρα μαθημένοι μ' αυτή την κατάσταση. Τις καταχτήσεις μας, που έγιναν η βάση για την παραπέρα πρόοδο, τις πετύχαμε με τις δυνάμεις μας, με τον πλούτο μας, με τον ιδρώτα και με τις γνώσεις των γιων και θυγατέρων μας. Έτσι θα βαδίσουμε και στο μέλλον, διότι σήμερα είμαστε πιο ισχυροί και με πιότερη πείρα απ' ό,τι στο παρελθόν, είμαστε πάντα σε άνοδο, έχουμε το ένδοξο Κόμμα μας που μας καθοδηγεί με μαρξιστική - λενινιστική οξύνοια και αποφασιστικότητα, έχουμε την εργατική μας τάξη, έχουμε μια υγιή διανόηση, μια επαναστατική και υγιή νεολαία, έχουμε έναν θαυμάσιο λαό. Γεμάτοι αισιοδοξία καταρτίζουμε το 8ο πεντάχρονο σχέδιο της οικονομικής και πολιτιστικής μας ανάπτυξης, το οποίο ακριβώς για τις συνθήκες στις οποίες ζούμε και δουλεύουμε, βασίζεται αποκλειστικά στις εσωτερικές υλικές, οικονομικές και ανθρώπινες δυνάμεις μας. Η Αλβανία τον έχει διαλέξει το δρόμο της και απ' αυτόν το δρόμο τίποτε και καμιά δύναμη δε μπορεί να την παρεκκλίνει, ούτε οι κολακείες, ούτε οι υποσχέσεις, ούτε οι πιέσεις και ούτε οι συνωμοσίες των υπερδυνάμεων και των συμμάχων και υποτελών τους...
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος 5
Νοέμβρης 1941. Οι λαοί της Βαλκανικής κάνουν ηρωικό αγώνα 9
Νοέμβρης 1942. Ο καταχτητής φασισμός στην Ελλάδα κλονίζεται 10
6 Σεπτέμβρη 1943. Ο λαός της Δρόπολης αγωνίστηκε με αφοσίωση 11
20 Μάρτη 1944. Ο αλβανικός λαός σαμποτάρισε την ιταλική φασιστική επιδρομή κατά της Ελλάδας 12
2 Απρίλη 1944. Για την κινητοποίηση της ελληνικής μειονότητας στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα και για τη συναδέλφωση του ελληνικού και αλβανικού λαού 14
28 Νοέμβρη 1944. Με τον ελληνικό λαό πολεμήσαμε και χύσαμε
αίμα από κοινού 16
16 Απρίλη 1945. Ο ηρωικός ελληνικός λαός είναι φίλος του
αλβανικού λαού 17
10 Μάρτη 1946. Δεν ήταν ο αλβανικός λαός που κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στην Ελλάδα 19
21 Αυγούστου 1946. Ο αλβανικός λαός έχει ζήσει πάντα σε καλή γειτονία με τον ελληνικό λαό 21
16 Σεπτέμβρη 1946. Τα σύνορα μας είναι αδιαμφισβήτητα 27
3 Οχτώβρη 1947. Συμπαθούμε τους αγώνες του ελληνικού λαού
για λευτεριά και δημοκρατία 30
8 Νοέμβρη 1948. Αγαπάμε ολόκαρδα τον αδερφό ελληνικό λαό 35
31 Μάρτη 1952. Μπελογιάννης - ηρωικός αγωνιστής του ελληνικού λαού 38
25 Μάη 1956 Ο ελληνικός λαός, λαός πολιτισμένος, απλός, εργατικός και φιλελεύθερος 39
29 Ιούλη 1956. Ο λαός της Δρόπολης είναι έξυπνος, εργατικός και πατριώτης 41
22 Νοέμβρη 1957. Ήρθε ο καιρός οι σχέσεις μεταξύ Αλβανίας
και Ελλάδας να εξομαλυνθούν 44
Μάρτης 1958. Ενδιαφέρουσες μελέτες για την αρχαιότητα του
λαού μας 47
6 Μάη 1959. Το πρόβλημα της καταγωγής ενός λαού πρέπει να
λύνεται επιστημονικά 48
20 Ιούνη 1959. Επιθυμούμε να ζήσουμε σε φιλία με όλους τους λαούς, ιδιαίτερα με τους γείτονες λαούς 51
20 Ιούνη 1959. 'Οχι μόνον εμείς, οι κομμουνιστές, που είμαστε διεθνιστές, αλλά όλος ο αλβανικός λαός αγαπάει τον ελληνικό λαό 52
9 Νοέμβρη 1959. Με το κοινό μας αίμα σφυρηλατήθηκε η ελεύθερη σοσιαλιστική Αλβανία 55
11 Μάη 1960. Επιζήμιες δηλώσεις του σοβιετικού πρεσβευτή
στην Αθήνα σε βάρος της χώρας μας 57
8 Ιούλη 1960. Σε κανέναν, όποιος κι αν είναι αυτός, δεν επιτρέπουμε να αμφισβητεί τα σύνορα της χώρας μας 58
13 Φλεβάρη 1961. Κάναμε πολλές προσπάθειες να εξομαλύνουμε
τις σχέσεις με την Ελλάδα 59
27 Απρίλη 1961. Η μπλόφα της «βαλκανικής συνεννόησης» . 61
14 Νοέμβρη 1961. Μεγάλη παλλαϊκή συγκέντρωση στο Αργυρόκαστρο 62
14 Νοέμβρη 1961. Θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις με την Ελλάδα 63
17 Νοέμβρη 1961. Η μειονότητα στη χώρα μας στέκει σε γερές θέσεις 66
18 Νοέμβρη 1961. Οι συνέπειες της χρουστσιοφικής πολιτικής
της συνύπαρξης στην Ελλάδα 67
3 Γενάρη 1962. Οι Έλληνες μας κάνουν προτάσεις 69
22 Μάη 1962. Θετικές δηλώσεις του Σταμάτη Μερκούρη για τη
χώρα μας 70
Γενάρης 1964. Οι ρεβιζιονιστές υποστηρίζουν τις αντιαλβανικες αξιώσεις του Βενιζέλου 71
24 Γενάρη 1966. Το δράμα των ελλήνων κομμουνιστών προσφύγων στις ρεβιζιονιστικές χώρες 73
25 Μάρτη 1966. Αίτημα για την αποκατάσταση διπλωματικών
σχέσεων με τη χώρα μας 76
27 Μάρτη 1966. Σχετικά με το ζήτημα των διπλωματικών σχέσεων με την Ελλάδα 77
28 Απρίλη 1967. Η ελληνική αντίδραση παίρνει την εξουσία 78
17 Ιούνη 1967. Η πολιτική κανονιοφόρων των αμερικάνικων και σοβιετικών στόλων στη Μεσόγειο 81
2 Αυγούστου 1967. Τα «αλυχτήματα» των ελλήνων μοναρχοφασιστών και οι «ανησυχίες» των σύγχρονων ρεβιζιονιστών 84
22 Νοέμβρη 1967. Η Δρόπολη ανθίζει και κάθε χρόνο ακόμα περισσότερο θα ανθίζει 86
5 Μάη 1969. Οι μειονοτικοί χαίρουν όλα τα δικαιώματα όπως
κάθε πολίτης της Δημοκρατίας μας 88
29 Μάη 1969. Η συμβολή των Αλβανών στους αγώνες των άλλων
λαών για λευτεριά 91
8 Οχτώβρη 1969. Μια πρόταση στην οποία μπορεί να απαντήσουμε θετικά 94
3 Νοέμβρη 1969. Για μερικά ζητήματα της ανάπτυξης των αλβανολογικών επιστημών 95
3 Νοέμβρη 1969. Οι ιστορικές μελέτες να εξυπηρετούν την διευκρίνιση του προβλήματος της γένεσης του λαού μας 96
25 Δεκέμβρη 1969. Σημείωση 102
31 Δεκέμβρη 1969. Η πικρή ζωή για τη μειονοτικιά γυναίκα έφυγε για πάντα όπως και για την αλβανίδα γυναίκα 103
20 Γενάρη 1970. Πρώτη συνάντηση των αντιπροσώπων των εμπορικών επιμελητηρίων Αλβανίας και Ελλάδος 105
13 Φλεβάρη 1970. Ο αλβανικός λαός ποτέ δεν θέλησε το κακό του ελληνικού λαού 106
17 Φλεβάρη 1970. Στους Έλληνες ανήκει να πάρουν πρωτοβουλίες για διπλωματικές σχέσεις με μας 108
21 Φλεβάρη 1970. Οι Έλληνες μας εκφράζουν τις ευχαριστίες
τους 109
27 Φλεβάρη 1970. Να ικανοποιηθούν οι υλικές ανάγκες του τυπογραφείου στο Αργυρόκαστρο για την ελληνική γλώσσα110
23 Μάη 1970. Ζωηρό μαχητικό βήμα για τις εργαζόμενες μάζες
της μειονότητας 111
18 Νοέμβρη 1970. Σημείωση 113
14 Δεκέμβρη 1970. Θετική δήλωση της ελληνικής κυβέρνησης 114
8 Γενάρη 1971. Γύρω από τις σχέσεις μας με την Ελλάδα 115
25 Μάρτη 1971. Οι Έλληνες έδωσαν την φόρμουλα τους για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων 117
29 Απρίλη 1971. Αποκαθίστανται διπλωματικές σχέσεις με την Ελλάδα 118
30 Απρίλη 1971. Σημείωση 119
1 Νοέμβρη 1971. Συνεπής πολιτική αρχών προς όλες τις κατευθύνσεις 120
16 Γενάρη 1972. Ομολογίες ενός πράχτορα της CΙΑ 124
2 Φλεβάρη 1972. Ο έλληνας πρεσβευτής μιλάει καλά και με
συμπάθεια για την κατάσταση στην Αλβανία 127
14 Απρίλη 1972. Ο Καραγιάνης επισκέπτεται τις νότιες περιοχές
της χώρας μας 129
5 Σεπτέμβρη 1972. Ελληνικό πλοίο ναυαγεί στα χωρικά μας
ύδατα 130
28 Νοέμβρη 1972. Από τη χώρα μας κανένα κακό δεν θα προέρθει
στον αδελφό ελληνικό λαό 131
1 Ιούνη 1973. Η ελληνική μοναρχία ανατράπηκε 133
27 Ιούνη 1974. Γιορτή στη Βόδριστα 134
29 Ιούνη 1974. Η ζωή των Δροπολιτών γίνεται κάθε μέρα και πιο
ευτυχισμένη 135
20 Ιούλη 1974. Λευτεριά, ανεξαρτησία και πραγματική δημοκρατία στο λαό της Κύπρου 138
23 Ιούλη 1974. Η Κύπρος και τα ηγεμονιστικά σχέδια των δύο υπερδυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο 40
3 Οχτώβρη 1974. Θερμή συνάντηση με τους εκλογείς 142
3 Οχτώβρη 1974. Η πολιτική μας είναι ανοιχτή πολιτική, είναι πολιτική των προλεταριακών αρχών 143
30 Οχτώβρη 1974. Ο νέος κομισάριος του φωτός 146
10 Σεπτέμβρη 1975. Στο Κρα ανοίγει 8χρονο σχολείο 148
13 Σεπτέμβρη 1975. Άσπρες μέρες στο ορεινό χωριό σας 149
19 Νοέμβρη 1975. Τα δικαιώματα της μειονότητας το Σύνταγμά
μας δεν τα αναγνωρίζει τυπικά αλλά συγκεκριμένα 151
25 Νοέμβρη 1975. Σεισμός σε μερικά χωριά της μειονότητας 152
25 Νοέμβρη 1975. Όλος ο αλβανικός λαός βρίσκεται στο πλευρό
των αδερφών μειονοτικών 153
1 Νοέμβρη 1976. Εμείς οι Αλβανοί επιθυμούμε η πολιτική μας με
το ελληνικό κράτος να είναι ρεαλιστική, φιλική και σταθερή 155
23 Απρίλη 1977. Σχετικά με μερικές προτάσεις της ελληνικής
κυβέρνησης 157
23 Μάη 1977. Η εθνογραφική επιστήμη να γίνει ένας θαυμάσιος
καθρέφτης της λαϊκής μας κουλτούρας 158
19 Ιούνη 1977. Η μετάβαση στην Ελλάδα του καλλιτεχνικού συγκροτήματος μας θα συμβάλει στο δυνάμωμα της φιλίας μεταξύ
των δύο λαών 160
6 Αυγούστου 1977. Οι σωβινιστικές απόψεις ενός γιουγκοσλάβου πρεσβευτή 162
16 Αυγούστου 1977. Ευχάριστη συναυλία του ελληνικού καλλιτεχνικού συγκροτήματος «Μαρινέλλα» 164
21 Αυγούστου 1977. Λαός με πλούσιο και ποικίλο φολκλόρ 166
15 Οχτώβρη 1977. Τα οστά του επιφανούς πατριώτη Χασάν Πριστίνα θα έρθουν στην πατρίδα 171
22 Μάρτη 1978. Πολύ θερμή συνάντηση με τα αδέρφια Δροπολίτες 172
22 Μάρτη 1978. Η φιλία μας με τον ελληνικό λαό είναι δεμένη με
το αίμα που χύθηκε στον αγώνα για λευτεριά και ανεξαρτησία
ενάντια στους ίδιους εχθρούς 174
22 Μάρτη 1978. Στην Αλβανία εφαρμόζονται απόλυτα τα δικαιώματα της μειονότητας 184
1 Απρίλη 1978. Η ελληνική κυβέρνηση απαντάει στο λόγο μου
στη Γράψη. 188
8 Νοέμβρη 1978. Ο αλβανικός λαός επιθυμεί να είναι πάντα ειλικρινής φίλος με τον ελληνικό λαό 189
25 Μάρτη 1979. Σχετικά με το ταξίδι του Καραμανλή στη Γιουγκοσλαβία και τη Ρουμανία 190
27 Απρίλη 1979. Σκέψεις για τους Πελασγούς, τους Δωριείς, τους
Έλληνες και τους Ιλλυριούς 192
12 Ιούλη 1979. Αναπαράσταση στο Στάλιν 195
9 Γενάρη 1980. Οι Αρβανίτες έχουν ζήσει σε αδερφική φιλία με
τον ελληνικό λαό 217
30 Δεκέμβρη 1980. Ένα βιβλίο καλοπροαίρετο για την Αλβανία 218
8 Μάη 1981. Ένα βιβλίο που ρίχνει φως στην αντίσταση του ελληνικού λαού κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο 219
8 Μάη 1981. Άρης Βελουχιώτης, ένδοξος γιος του ελληνικού
λαού 220
5 Ιούνη 1981. Η τιτοϊκή Γιουγκοσλαβία, ο ασθενής των Βαλκανίων, ελίσσεται να βάλει φωτιά στη Βαλκανική 221
21 Οχτώβρη 1981. Νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα 226
1 Νοέμβρη 1981. Οι προσπάθειες οποιουδήποτε να βάλει σφήνες
στη φιλία μεταξύ αλβανικού λαού και ελληνικού λαού, θα αποτύχουν 227
10 Νοέμβρη 1982. Συνάντηση με τους εκλογείς της εκλογικής
περιφέρειας 230
10 Νοέμβρη 1982. Στις σχέσεις με τα γειτονικά κράτη η θέση μας
εμπνέεται από την επιθυμία να ζούμε σε καλή γειτονία 231
27 Γενάρη 1983. Οι επιτυχίες και οι νίκες της ελληνικής μειονότητας είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ο λαός βρίσκεται στην εξουσία 236
Ιούλης - Αύγουστος 1983. Για την λαμπρή ελληνική φιλοσοφία 240
25 Οχτώβρη 1983. Σημείωση . 252
16 Νοέμβρη 1983. Νέες εξελίξεις στο Κυπριακό 253
15 Γενάρη 1984. Στην Ελλάδα υπάρχει θετική γνώμη για μας 254
2 Φλεβάρη 1984. Να ξεσκεπάσουμε εκείνους που θέλουν να χαλάσουν τη φιλία μεταξύ των δύο λαών μας 256
14 Φλεβάρη 1984. Οι προσπάθειες της αντίδρασης να δημιουργήσει εχθρικές ομάδες στη χώρα μας δε θα έχουν ποτέ επιτυχία 257
14 Φλεβάρη 1984. Μια διάσκεψη που οι τιτοϊκοί πασχίζουν να την εκμεταλλευτούν ενάντια στη χώρα μας 259
26 Φλεβάρη 1984. Ο πάπας επεμβαίνει στις εσωτερικές μας υποθέσεις. 261
27 Φλεβάρη 1984. Να απορρίψουμε τις συκοφαντίες και τις επιθέσεις των εχθρών 262
9 Μάρτη 1984. Επεισόδιο μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας 265
17 Μάη 1984. Στις σχέσεις με μας φαίνεται μια καλή επιθυμία των
Ελλήνων επισήμων 266
17 Μάη 1984. Να απαντήσουμε στην πρόσκληση του Πανεπιστημίου των Γιαννίνων 267
4 Δεκέμβρη 1984. Φωτογραφία που μου ξαναζωντανεύει θύμησες 269
6 Δεκέμβρη 1984. Η πολιτική μας προς την Ελλάδα ήταν και είναι πολιτική σωστή και καλοπροαίρετη 270
29 Δεκέμβρη 1984. Η φιλία και οι σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ
των δύο λαών μας όλο και θα δυναμώνουν 272
30 Δεκέμβρη 1984. Πολιτικό πανόραμα 274
